Κίνδυνος φτωχοποίησης: οι Έλληνες φτωχαίνουν χρόνο το χρόνο

Ο κίνδυνος φτωχοποίησης των Ελλήνων είναι πολύ υψηλός σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat.

Φτωχοποίηση: ένας νεολογισμός με βαρύ κοινωνικό αντίκτυπο

Ο όρος είναι νέος, ένας νεολογισμός. Σύνθετη λέξη από το επίθετο φτωχός και το αρχαίο ελληνικό ρήμα “ποιώ” σημαίνει κατά λέξη “κάνω κάποιον φτωχό”. Δηλώνεται έτσι η μεταβολή της οικονομικής κατάστασης του ατόμου προς το χειρότερο.

Ο κίνδυνος φτωχοποίησης συνδέεται και συχνά συνυπάρχει με τους άλλους δυο παράγοντες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού, δηλαδή την υλική και την κοινωνική υστέρηση και τη διαβίωση σε νοικοκυριό με πολύ χαμηλή ένταση εργασίας.

Φτωχοποίηση πολιτών: άλλη μια πρωτιά της Ελλάδας

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το έτος 2021 η Ελλάδα κατατάσσεται τρίτη όσον αφορά τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού που διατρέχουν οι πολίτες της. Πρώτη έρχεται η Ρουμανία με 38% των πολιτών της να αντιμετωπίζει το φάσμα της φτώχειας, ακολουθεί η Βουλγαρία (32 %), ενώ στην τρίτη θέση ισοψηφεί η Ελλάδα με την Ισπανία (28%).

Τρίτη κατατάσσεται η χώρα μας και όσον αφορά το εισόδημα. Έτσι, για το 2021 το μέσο διαθέσιμο εισόδημα στην Ελλάδα έφτανε τα 8.752 ευρώ και τις 9.917 Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (Purchasing Power Standard, PPS). Αυτό αντιστοιχεί στο 55 % του αντίστοιχου εισοδήματος στην ΕΕ. Η αγοραστική δύναμη των Ελλήνων ισούται με αυτή των Ρουμάνων (9.917 PPS), ενώ οι Ούγγροι έχουν ελαφρώς μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη (9. 982 PPS).

Στην άλλη πλευρά, πάντως, της κατάταξης βρίσκουμε το μικρό κράτος του Λουξεμβούργου. Εκεί το διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα αντιστοιχεί σε 32.132 PPS -τριπλάσιο σε σχέση με αυτό των Ελλήνων.

Ακριβές τιμές, φτηνές ζωές

Πού πηγαίνουν, λοιπόν, τα λεφτά, όταν βγαίνουν από το πορτοφόλι; Περισσότερο από το 58 % του μηνιαίου οικογενειακού εισοδήματος ξοδεύτηκε για στέγαση και διατροφή το 2021. Κι όλα αυτά πριν οι τιμές του ρεύματος, της θέρμανσης και των τροφίμων πάρουν την ανιούσα.

Ο κίνδυνος φτωχοποίησης σύμφωνα με την Eurostat, απειλεί 2 στα 10 νοικοκυριά στην Ελλάδα. Οι έρευνες της ΕΛΣΤΑΤ δε φαίνεται να διαφωνούν. Σύμφωνα, λοιπόν, με έρευνες της τελευταίας τα ελληνικά νοικοκυριά ξόδεψαν για αγορές το έτος 2022 κατά μέσο όρο 17.ο37 ευρώ, δηλαδή 1.419 το μήνα. Τα ποσά αυτά μεταφράζονται σε αύξηση 6,6 % σε τρέχουσες τιμές ή σε 1,4 % σε σταθερές τιμές συγκριτικά με το 2020.

Το μεγαλύτερο μέρος των εξόδων καταλαμβάνουν τα έξοδα διατροφής (22 %), στέγασης (14,7 %), καθώς και το μεταφορικό κόστος (12,7 %). Στον αντίποδα, το μικρότερο ποσοστό εξόδων αντιστοιχεί στις δαπάνες για την εκπαίδευση (3,4 %). Οι αυξημένες δαπάνες για αναψυχή με μια πρώτη ματιά μπορεί να παρερμηνευθούν και να θεωρηθεί ότι ο κίνδυνος φτωχοποίησης των Ελλήνων είναι ψεύτικος συναγερμός. Γιατί σε περιόδους κρίσης είναι δυνατόν να αυξάνονται οι δαπάνες για ξενοδοχεία, θέατρα κι εστιατόρια; Πράγματι, οι έρευνες δείχνουν ότι οι δαπάνες για υπηρεσίες εστίασης και ξενοδοχεία αυξήθηκαν κατά 18,6 %, ενώ τα έξοδα για ένδυση και υπόδηση παρουσίασαν αύξηση της τάξης του 14,6 %. Τέλος, οι Έλληνες διέθεσαν περισσότερα χρήματα για αναψυχή, οπότε και σημειώθηκε μια αύξηση 15,6 %. Ωστόσο, η σύγκριση και άρα κι η αύξηση αφορά το έτος 2020 που σημαδεύτηκε από παρατεταμένα λοκντάουν και περιορισμούς σε αυτούς τους τομείς.

Χειρότερες μέρες επί κυβέρνησης Μητσοτάκη

Παρά τις δηλώσεις για άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, η οικονομική πραγματικότητα διαψεύδει τις κυβερνητικές δηλώσεις. Αντίθετα, μιλούμε για άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ των ανώτερων και κατώτερων οικονομικά στρωμάτων.

Η Ελλάδα είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού του πληθυσμού που απειλείται με φτωχοποίηση. Το 28, 3 % του πληθυσμού βρέθηκε το 2021 στο όριο της φτώχειας, καταγράφοντας μια αύξηση 0,9 ποσοστιαίων μονάδων συγκριτικά με το αντίστοιχο ποσοστό του 2020 (27,4 %). Μοιάζει μικρό, αμελητέο; Κι όμως αυτό το νούμερο μεταφράζεται σε περίπου 3 εκατομμύρια πολίτες που ζουν στα όρια της φτώχειας. Και μάλιστα το ποσοστό αυτό καταγράφεται μετά τη χορήγηση των κοινωνικών επιδομάτων-ΚΕΑ, επίδομα ενοικίου, θέρμανσης και -pass πάσης φύσεως. Ελλείψει των κοινωνικών επιδομάτων το 28, 3% θα εκτινασσόταν στο 48, 2 %, δηλαδή σχεδόν στο ήμισυ του πληθυσμού!

Το ποσοστό του πληθυσμού στα όρια της φτώχειας στην Ελλάδα παραμένει αρκετά υψηλότερο από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο (28,3 % έναντι 22 %). Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος δείκτης είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζει αύξηση μετά το 2015, τότε που η χώρας μας παράδερνε εν μέσω μνημονίων. Τέλος, η Ελλάδα κατέχει τη θλιβερή πρωτιά έναντι των ευρωπαϊκών χωρών καταγράφοντας μια αλματώδη αύξηση του ποσοστού των πολιτών που έρχονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο φτωχοποίησης. Μετά την Ελλάδα ακολουθούν η Κροατία, Λετονία και η Ολλανδία -παρά το σημαντικά υψηλότερο μέσο εισόδημα. Κι όλα αυτά τα τελευταία χρόνια, μετά τις εκλογές του 2019.

Μεγαλύτερος ο κίνδυνος φτωχοποίησης στην Μακεδονία και τη Θράκη

Σύμφωνα με τις έρευνες της ΕΛΣΤΑΤ η περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης καταγράφει τη μεγαλύτερη αύξηση φτώχειας και τη χειρότερη επίδοση σε πανελλαδικό επίπεδο. Συγκεκριμένα για το 2021 στην περιοχή αυτή καταγράφεται το μεγαλύτερο ποσοστό πολιτών που αντιμετωπίζουν το φάσμα της φτώχειας. Ενδεικτικά ενώ σε πανελλαδικό επίπεδο 2 στους 10 Έλληνες κινδυνεύουν με φτωχοποίηση, στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη το ποσοστό είναι 10% υψηλότερο, με 29,4 % των πολιτών να ζει στα όρια της φτώχειας.

Με απόλυτους αριθμούς αυτό μεταφράζεται σε 1 στους 4 πολίτες να κινδυνεύει με φτωχοποίηση. Το ποσοστό αυτό είναι 6 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον πανελλαδικό μέσο όρο και 11 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το αντίστοιχο ποσοστό της Αττικής.

Τα χρήματα δεν φέρνουν την ευτυχία λέει μια λαϊκή παροιμία. Μα μιλά για τα πολλά. Για να φάει κανείς υγιεινά, για να ντυθεί ζεστά, για να φροντίσει την υγεία και την εκπαίδευσή του χρειάζονται χρήματα. Και για όλο και περισσότερα νοικοκυριά απλά πράγματα γίνονται πολυτέλεια.

Μια κυβέρνηση που ευαγγελίζεται την ανάπτυξη, μα ξεχνά τους πολίτες της. Για ποιαν ανάπτυξη μιλούμε τότε;

Πηγές:

Τζιαντζή Α. (2022). Δύο στα δέκα νοικοκυριά στο φάσμα της φτωχοποίησης. Ανακτήθηκε από: www.efsyn.gr (τελευταία πρόσβαση: 27/03/2023)

Κωστάκος Δ. (2023). Πώς “στέγνωσαν” τα νοικοκυριά; Ανακτήθηκε από: www.dromosanoixtos.gr (τελευταία πρόσβαση: 27/03/2023)

Δαλτζόγλου Χ. (2023). Ινστιτούτου ΕΝΑ: Ο κίνδυνος φτώχειας στην Ανατολική Μακεδονία -Θράκη. Ανακτήθηκε από: www.sofokleousin.gr (τελευταία πρόσβαση: 27/03/2023)

Eurostat: Τρίτοι στην ΕΕ οι Έλληνες στον κίνδυνο φτωχοποίησης. Ανακτήθηκε από: www. tvxs.gr (τελευταία πρόσβαση: 27/03/2023)

Σε καθεστώς φτωχοποίησης οι πολίτες στην Ελλάδα. (2023). Ανακτήθηκε από: www.avgi.gr (τελευταία πρόσβαση: 27/03/2023)

Ανατολική Μακεδονία -Θράκη: Πανελλαδική πρωτιά στον κίνδυνο φτώχειας πληθυσμού. (2023). Ανακτήθηκε από: www.avgi.gr (τελευταία πρόσβαση: 27/03/2023)