Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα: Ένα σύγχρονο έγκλημα πολέμου

Σρεμπρένιτσα
Πηγή Εικόνας: OpenCanada.org

Η Σρεμπρένιτσα (Srebrenica, Сребреница) είναι μία ορεινή πόλη που βρίσκεται στην ανατολική Βοσνία – Ερζεγοβίνη, κοντά στα σύνορα με τη Σερβία, με την οικονομία της να βασίζεται κυρίως στην εξόρυξη αλατιού και στα ιαματικά της λουτρά. Πέρα από τα λουτρά της, θα λέγαμε πως η πόλη αυτή είναι περισσότερο γνωστή για ένα δραματικό επεισόδιο που εκτυλίχθηκε εκεί, πίσω στο 1995, στο μέσο του πολέμου για την ανεξαρτησία της Βοσνίας, μίας γενικότερης σύρραξης που διαδραματιζόταν σε όλη την πρώην Γιουγκοσλαβία, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’90. 

Το εθνοτικό παζλ της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης έως και σήμερα αποτελείται από τρεις λαούς: τους μουσουλμάνους Βόσνιους, τους καθολικούς Κροάτες και τους ορθόδοξους Σέρβους. Η χώρα χωρίζεται σε δύο μεγάλες επαρχίες, την Ομοσπονδία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης στην οποία κατοικούν μουσουλμάνοι Βόσνιοι και καθολικοί Κροάτες και τη Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας, όπου κατοικούν κυρίως ορθόδοξοι Σέρβοι. Από τις αρχές της διακοινοτικής σύγκρουσης που ξέσπασε στη Βοσνία τον Απρίλιο του 1992, ως συνέπεια της κατάρρευσης της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, οι ένοπλες δυνάμεις των Σέρβων της Βοσνίας ξεκινούν να πολιορκούν τη Σρεμπρένιτσα, μία πόλη με έκδηλο μουσουλμανικό στοιχείο. 

 

Σρεμπρένιτσα
Πηγή Εικόνας: Cafe Babel

 

Οι Σέρβοι της Βοσνίας, υπό τις οδηγίες του Ράντοβαν Κάρατζις, ενός σερβοβόσνιου ψυχίατρου, ο οποίος πλέον έχει καταδικαστεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης για εγκλήματα πολέμου, γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, προχώρησαν στη μεγαλύτερη σφαγή στα ευρωπαϊκά χρονικά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Ιούλιο του 1995. Εκτελεστικό όργανο του εγκλήματος αυτού ήταν ο Ράτκο Μλάντιτς, ο λεγόμενος “χασάπης της Βοσνίας”, ένας σερβοβόσνιος στρατιωτικός, γεννημένος το 1942, ο οποίος έχει επίσης καταδικαστεί με βαριές κατηγορίες. Ήταν διοικητής του σερβοβοσνιακού στρατού, στο διάστημα 1992 – 1995, όταν ο πόλεμος στη Βοσνία μαινόταν με αμείωτη ένταση. Ο Μλάντιτς, για θρησκευτικούς, όπως είπε, λόγους διέταξε με συνοπτικές διαδικασίες την εν ψυχρώ εκτέλεση 8.000 Βόσνιων μουσουλμάνων, τόσο ανδρών όσο και αγοριών, με όρια ηλικίας από 12 έως 80 ετών. 

Διαβάστε επίσης  Οι ανισότητες στην Υεμένη ως προάγγελος του πολέμου
Advertisements
Ad 14

Είναι γεγονός πως οι ένοπλες σερβοβοσνιακές δυνάμεις είχαν ως στόχο τη Σρεμπρένιτσα, για να την προσαρτήσουν εν τέλει στη Σερβία (η οποία μαζί με το Μαυροβούνιο συγκροτούσαν πλέον την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας). Οι Βόσνιοι μουσουλμάνοι κάτοικοι της πόλης φυσικά ήταν αντίθετοι σε ένα τέτοιο σενάριο κι έκαναν τα πάντα για να το εμποδίσουν. Έτσι, οι Σερβοβόσνιοι έπρεπε να κάνουν τα πάντα για να καταστείλουν αυτή την αντίσταση. Ο Ράντοβαν Κάρατζιτς, τον Μάρτιο του 1995, από τη θέση του προέδρου της νεότευκτης Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας διέταξε τις ένοπλες δυνάμεις του “να δημιουργήσουν μία ανυπόφορη κατάσταση ανασφάλειας στην περιοχή, με καμία ελπίδα επιβίωσης για τους κατοίκους της Σρεμπρένιτσα”. Το εμπάργκο που επέβαλαν οι σερβοβοσνιακές δυνάμεις στην περιοχή, όσον αφορά τρόφιμα κι άλλα είδη πρώτης ανάγκης, εξανάγκασαν πολλούς μουσουλμάνους κατοίκους να φύγουν από την περιοχή. Στα τέλη Ιουνίου του 1995, μετά από κάποιες αψιμαχίες με τους λιγοστούς βόσνιους μαχητές που είχαν παραμείνει, οι Σερβοβόσνιοι ξεκίνησαν την επιχείρηση με την κωδική ονομασία Krivaja – 95, η οποία σηματοδότησε και την επικείμενη σφαγή.

 

Πηγή Εικόνας: dw.com

 

Η επιχείρηση ξεκίνησε στις 6 Ιουλίου 1995, με τις σερβοβοσνιακές δυνάμεις να επιτίθενται και να καίνε μουσουλμανικά χωριά στην περιοχή. Χιλιάδες κάτοικοι της Σρεμπρένιτσα, κυριευμένοι από αγωνία και φόβο, εγκατέλειψαν τα σπίτια τους και κατέφυγαν στο διπλανό χωριό Potočari, όπου υπήρχαν περίπου 200 ολλανδοί κυανόκρανοι του ΟΗΕ. Κάποιοι Ολλανδοί παραδόθηκαν ενώ άλλοι έφυγαν. Κανείς δεν πυροβόλησε εναντίον των Σερβοβόσνιων. Στις 11 Ιουλίου, ο Ράτκο Μλάντιτς και ο στρατός του μπήκαν στη Σρεμπρένιτσα. Τη νύχτα της ίδιας μέρας, περίπου 10.000 Βόσνιοι μουσουλμάνοι εγκατέλειψαν την πόλη και προσπάθησαν να ξεφύγουν μέσα από ένα πυκνό δάσος. Το επόμενο πρωί, οι Σερβοβόσνιοι ιδιοποιήθηκαν τον εξοπλισμό των κυανόκρανων του ΟΗΕ και άρχισαν να υπόσχονται ψεύτικα ασφάλεια για να εξαναγκάσουν τους μουσουλμάνους να παραδοθούν. Πολλοί αιχμαλωτίστηκαν ή εκτελέστηκαν. Πολλοί άλλοι Βόσνιοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Potočari, ενώ καταγράφηκαν και αναφορές για δολοφονίες και βιασμούς αμάχων. Οι γυναίκες, τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι, αφού επιβιβάστηκαν σε λεωφορεία, έφυγαν προς τη βοσνιακή περιοχή. Τα αγόρια άνω των 12 ετών και οι ενήλικοι άνδρες, συνελήφθησαν και στάλθηκαν σε διάφορες τοποθεσίες, κυρίως στο Bratunac.

Διαβάστε επίσης  Χεβριν Καλαφ (Hevrin Khalaf) και εισβολή στη Συρία

Κάποιες πρώτες εκτελέσεις συνέβησαν στις 12 Ιουλίου, η μαζικότερη όμως σφαγή του βοσνιακού πληθυσμού ξεκίνησε από το απόγευμα της 13ης Ιουλίου, όταν ένας ικανός αριθμός βόσνιων ανδρών και αγοριών με δεμένα μάτια, οδηγήθηκε σε μία περιοχή βόρεια της Σρεμπρένιτσα, κατά μήκος του ποταμού Δρίνου, ο οποίος σηματοδοτεί και το φυσικό σύνορο της μουσουλμανικής με τη σερβική πλευρά. Συμπεριέλαβαν πολλές διαφορετικές τοποθεσίες, μεταξύ των οποίων ένα γήπεδο ποδοσφαίρου στο Bratunac και διάφορα λιβάδια και βοσκοτόπια κοντά στη Vlasenica. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν τουλάχιστον μέχρι τις 16 Ιουλίου, όταν εκατοντάδες άνθρωποι πυροβολήθηκαν σε μία κρατική φόρμα κοντά στο χωριό Branjevo. Παρόλο που οι σερβοβοσνιακές δυνάμεις ήταν οι κυρίως υπεύθυνες, εντούτοις καταγράφηκε και η συμμετοχή μελών της σερβικής αστυνομίας στις εκτελέσεις. Εκτιμάται πως 7 με 8 χιλιάδες Βόσνιοι δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ από τις σερβικές δυνάμεις της Βοσνίας. 

 

Πηγή Εικόνας: britannica.com

 

Ένα αμφιλεγόμενο θέμα που περιστρέφεται γύρω από το ζήτημα της Σρεμπρένιτσα είναι και η συμμετοχή ελλήνων παραστρατιωτικών στις μαζικές εκτελέσεις. Η συμμετοχή Ελλήνων στο μεγαλύτερο έγκλημα που διαπράχθηκε στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επιβεβαιώθηκε και στην έκθεση της διορισμένης από την κυβέρνηση της Ολλανδίας επιτροπής εμπειρογνωμόνων, σχετικά με τη σφαγή στη Σρεμπρένιτσα. Η έκθεση των Ολλανδών επισημαίνει την ανάρτηση της ελληνικής σημαίας στη Σρεμπρένιτσα μετά την κατάληψη της πόλης από τους Σερβοβόσνιους. Η παραστρατιωτική οργάνωση Ελληνική Εθελοντική Φρουρά, δημιουργημένη τον Μάρτιο του 1995, έγινε πολύ σύντομα μία τακτική ένοπλη ομάδα. Τέσσερα από τα μέλη της παρασημοφορήθηκαν με το μετάλλιο του Λευκού Αετού από τον Ράντοβαν Κάραζιτς τον Σεπτέμβριο του 1995. Συνολικά 100 Έλληνες πολέμησαν στο πλευρό των Σέρβων και στρατόπεδό τους ήταν κοντά στην Τούζλα.

Διαβάστε επίσης  Ο ευεργετισμός ως μοχλός της ιστορίας

Η διαδικασία εντοπισμού των τάφων και της ταυτότητας των θυμάτων αποδείχθηκε μία δύσκολη και περίπλοκη διαδικασία, καθώς οι σερβοβοσνιακές δυνάμεις προσπάθησαν να κρύψουν τους τάφους των νεκρών, θάβοντας πολλά πτώματα σε ομαδικούς τάφους, ενώ πολλά πτώματα μεταφέρθηκαν σε απόμερες περιοχές. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια εκτενούς έρευνας για να εντοπιστούν και να ταυτοποιηθούν θύματα αυτής της τραγωδίας, με τη διαδικασία να συνεχίζεται ακόμα και σήμερα. Πολλοί από τους υπαίτιους της σφαγής, μεταξύ των οποίων ο Ράτκο Μλάντιτς και ο Ράντοβαν Κάρατζιτς έχουν συλληφθεί, αν και η υπόθεση συνεχίζει ακόμα και σήμερα να ταλανίζει την πολιτική και κοινωνική σχέση της Σερβίας και της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης και ειδικότερα των Σέρβων και των μουσουλμάνων της Βοσνίας.

 

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν γι’ αυτό το άρθρο:

R. Jeffrey Smith: “Srebrenica massacre | Facts, History & Photos: στο britannica.com

Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα: αντλήθηκε από sansimera.gr

Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα και η συμμετοχή των Ελλήνων: αντλήθηκε από tvxs.gr

Η σφαγή της Σρεμπρένιτσα: αντλήθηκε από liberal.gr

 

 

Ενδιαφέροντα: ιστορική γλωσσολογία, γλωσσικές επαφές, νεότερη και σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, παγκόσμια ιστορία, βαλκανικές σπουδές, ιστορία του Καυκάσου, ιστορία της Ρωσίας και της Ουκρανίας, σύγχρονη ιστορία της Μέσης Ανατολής, ιστορία των Εβραίων, ανατολικό μπλοκ, μειονότητες, ανθρωπολογία, εθνογραφία, προκολομβιανοί πολιτισμοί, κλπ.

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

70s boho chic: Το trend που κάνει δυνατό comeback.

Το boho chic των 70s, εμπνευσμένο από την ανεπιτήδευτη αισθητική

Απόγνωση, Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ: Μια χειριστική πρόζα

Το αριστούργημα του Ναμπόκοφ, Απόγνωση, συντίθεται με μια συγκλονιστική πρόζα