Ράιχσταγκ: ο εμπρησμός και η ευκαιρία του Χίτλερ για δικτατορία

Ράιχσταγκ
Πηγή εικόνας: avgi.gr

Ένα σύμβολο του δημοκρατικού πολιτεύματος σε κάθε χώρα είναι το μέρος όπου συνεδριάζουν οι βουλευτές και η κυβέρνηση του κράτους. Αυτό είναι το Κοινοβούλιο. Στη περίπτωση της Γερμανίας, το κτήριο που στέγαζε και εξακολουθεί να στεγάζει το γερμανικό κοινοβούλιο είναι το Ράιχσταγκ (γερμ. Reichstag). Διάσημο ως κτίριο για τον μεγάλο διαφανή θόλο του, που συμβολίζει τη διαφάνεια της πολιτικής σκηνής στη Γερμανία. Αν όμως μαθαίνατε πως αυτό το κτήριο, κάποια στιγμή στο παρελθόν, αφέθηκε στις φλόγες από εμπρησμό και καταστράφηκε σε μεγάλο βαθμό, πως θα αισθανόσασταν; Και όμως αυτό συνέβη στις 27 Φεβρουαρίου το 1933, όταν αρχικαγκελάριος ήταν ο Χίτλερ. Πολλά λέγονται στα βιβλία της ιστορίας για το συγκεκριμένο γεγονός. Ας ρίξουμε όμως μια ματιά ώστε να το γνωρίσουμε και εμείς.

Το Χρονικό

Έναν μήνα πριν, τον Ιανουάριο του 1933, ο Χίτλερ ανέβηκε στο τιμόνι της Γερμανίας ως καγκελάριος και εγένετο η αρχή του Γ’ Ράιχ. Αυτή η έκβαση στη πολιτική ζωή της χώρας, έφερε αντίθετους πάρα πολλούς πολίτες που δεν συμφωνούσαν με τις ιδέες του Χίτλερ και τη στάση του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος. Έτσι, εν μία νυκτί, ένας άνθρωπος πήρε την απόφαση να πυρπολήσει το Ράιχσταγκ. Αυτός ήταν ένας νεαρός Ολλανδός χτίστης και μέλος του κομμουνιστικού κόμματος της Γερμανίας, ο Μαρίνους βαν ντερ Λούμπε.

Ο Μαρίνος βαν ντερ Λούμπε, συνελήφθη σχεδόν αμέσως από τη στιγμή που έβαλε τη φωτιά στο κτήριο. Εξήντα πυροσβεστικά οχήματα συνολικά έσπευσαν στο Ράιχσταγκ για την κατάσβεση της πυράς, την οποία κατάφεραν να τη συγκρατήσουν. Ο δράστης οδηγήθηκε στο αστυνομικό τμήμα όπου και παραδέχτηκε την ενοχή του μπροστά στους αστυνομικούς αλλά και πως έδρασε μόνος του. Έτσι οδηγήθηκε σε δίκη.

Διαβάστε επίσης  Ο IANOS και ο Γιάννης Ξανθούλης στο Κρεμλίνο
Ράιχσταγκ
Πηγή: wikipedia.org| Ο Μαρίνους βαν ντερ Λούμπε αμέσως μετά την σύλληψή του

Όμως σε αυτήν δεν ήταν ο μόνος που δικάστηκε. Μαζί του βρέθηκαν στο  εδώλιο άλλοι τέσσερις κατηγορούμενοι. Αυτοί ήταν ο Ερνστ Τόργκλερ, για συμμετοχή στον εμπρησμό (παρά την ομολογία του Λούμπε για ατομική πράξη και απόφαση) και οι Βασίλι Τάνεφ, Μπλαγκόι Ποπώφ και Γκεόργκι Δημητρόφ (Βούλγαροι κομμουνιστές). Αυτοί κατηγορήθηκαν για ηθική αυτουργία και προετοιμασία του εμπρησμού στο Ράιχσταγκ.

Advertisements
Ad 14

Η δίκη άρχισε στις 25 Σεπτεμβρίου 1933 και ολοκληρώθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 1933. Ετυμηγορία του Ανωτάτου Δικαστηρίου ήταν η καταδίκη σε θανατική ποινή για τον βαν ντερ Λούμπε και η αθώωση για τους άλλους τέσσερις λόγω μη ύπαρξης αρκετών αποδεικτικών στοιχείων για την ενοχή τους. Ο Τόργκλερ κρατήθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό και οι τρεις Βούλγαροι απελάθηκαν στη Ρωσία, με υποδοχή ηρώων.


Πολιτική που ακολουθήθηκε

Λόγω του εμπρησμού από τους κομμουνιστές (όπως ανέφερε η αστυνομία), ο Χίτλερ στις 28 Φεβρουαρίου με προεδρικό διάταγμα γνωστό ως “Διάταγμα του εμπρησμού του Ράιχσταγκ” κατέστειλε αρκετές ελευθερίες. Τέτοιες ήταν η ελεύθερη έκφραση του λόγου, η ελευθεροτυπία, το απόρρητο των γραμμάτων και των τηλεφωνημάτων. Μέσα στις επόμενες μέρες έγιναν χιλιάδες συλλήψεις από τις αστυνομικές αρχές και ανακρίσεις δίχως ένταλμα. Στην αρχή έγιναν δεκατέσσερις συλλήψεις των βουλευτών του γερμανικού Κομμουνιστικού κόμματος και αργότερα συνελήφθη και ο ηγέτης του κόμματος, Ερνστ Τέλμαν.

Παρατηρήθηκε μία στροφή προς αυταρχικές πολιτικές από τον Χίτλερ. Θα μπορούσαμε να πούμε μία δικτατορικοποίηση του “δημοκρατικού” καθεστώτος των εθνικοσοσιαλιστών.

Διαβάστε επίσης  Γενιά Beat: η απαρχή της αμφισβήτησης

Έγιναν έτσι τα γεγονότα;

Αρκετά λέγονται γι αυτόν τον περίφημο εμπρησμό. Πολλοί είναι αυτοί που δεν αποδέχονται ότι πίσω από τον εμπρησμό κρύβονταν οι κομμουνιστές. Υποστηρίζουν πως η φωτιά είχε στηθεί από την κυβέρνηση του Χίτλερ. Αυτό έγινε ώστε να δοθεί το πρόσχημα για να επιβάλλει νέους νόμους και να στρέψει τη κοινή γνώμη ενάντια στον εχθρό, ο οποίος ήταν ο κομμουνισμός.

Αναφέρεται πως το σχέδιο για τον εμπρησμό ήταν του Γκέμπελς, υπουργού προπαγάνδας του Χίτλερ. Σύμφωνα με το σχέδιο, δέκα πράκτορες του NSDAP (Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα) με επικεφαλής τον Καρλ Ερνστ μπήκαν στο Ράιχσταγκ από μια υπόγεια σήραγγα, η οποία συνδέει το Ράιχσταγκ με την επίσημη κατοικία του Γκέρινγκ. Ο Ερνστ δολοφονήθηκε το 1934, κατά την εκκαθάριση των SA. Στη διαθήκη του ομολόγησε την ενοχή του για τον εμπρησμό, που είχε γίνει με διαταγή του Χίτλερ. Επίσης, τις ημέρες που μονοπωλούσε το ενδιαφέρον του παγκόσμιου τύπου ο εμπρησμός στο γερμανικό κοινοβούλιο, αρκετοί ήταν αυτοί που πίστευαν πως κάτι τέτοιο είχε οργανωθεί στην πραγματικότητα από τον Χίτλερ.

Ράιχσταγκ
Πηγή: kathimerini.gr| Πρωτοσέλιδο της “Καθημερινής” στις 2/3/1933. Στο κέντρο της σελίδας αναφέρονται οι υποψίες των Γάλλων περί σκηνοθετημένου εμπρησμού από τον Χίτλερ

Με λίγα λόγια, σύμφωνα τη μαρτυρία στη διαθήκη Ερνστ και τις εφημερίδες της εποχής, ο εμπρησμός στο Ράιχσταγκ αποτελεί κλασική περίπτωση προβοκάτσιας. Χρησιμοποιώντας αυτή τη τακτική ο Χίτλερ εδραίωσε την εξουσία του στη Γερμανία.

 

 

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο αυτό:

Mazower, M. (2013). Σκοτεινή Ήπειρος. Ο Ευρωπαϊκός Εικοστός Αιώνας. Αθήνα: Εκδόσεις Αλεξάνδρεια

Εμπρησμός του Ράιχσταγκ. Ανακτήθηκε από https://el.wikipedia.org/wiki/Εμπρησμός_του_Ράιχσταγκ (τελευταία πρόσβαση 13.5.2021)

Διαμαντής, Γ. Θ. (2020). Ο εμπρησμός του Ράιχσταγκ: Η νύχτα “αποκάλυψης” του Χίτλερ. Ανακτήθηκε από https://www.in.gr/2020/09/21/plus/istoriko-arxeio/o-emprismos-tou-raixstagk-nyxta-apokalypsis-tou-xitler/ (τελευταία πρόσβαση 13.5.2021)

Διαβάστε επίσης  Μουσείο: Ο ρόλος του στην ανάπτυξη της εγγενούς αξίας

Ο εμπρησμός του Ράιχσταγκ και η ενίσχυση του Χίτλερ στην εξουσία. Ανακτήθηκε από  https://www.mixanitouxronou.gr/pios-ekapse-to-ktirio-tou-germanikou-kinovouliou-o-emprismos-tou-raichstagk-itan-nazistiki-provokatsia-i-energia-enos-kommounisti/ (τελευταία πρόσβαση 13.5.2021)

Εμπρησμός του Ράιχσταγκ. Ανακτήθηκε από https://www.kathimerini.gr/k/100yk/1016879/emprismos-toy-raichstagk/ (τελευταία πρόσβαση 13.5.2021)

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

70s boho chic: Το trend που κάνει δυνατό comeback.

Το boho chic των 70s, εμπνευσμένο από την ανεπιτήδευτη αισθητική

Απόγνωση, Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ: Μια χειριστική πρόζα

Το αριστούργημα του Ναμπόκοφ, Απόγνωση, συντίθεται με μια συγκλονιστική πρόζα