Η αποικιοκρατία και οι συνέπειες της στην Αφρική

Η αποικιοκρατία της Αφρικής είναι ένα κοινωνικοοικονομικό φαινόμενο που οδήγησε στην αλλοτρίωση της Μαύρης Ηπείρου. Η αφρικανική ήπειρος -η τρίτη σε μέγεθος ήπειρος του πλανήτη-, παρόλο που είναι εξαιρετικά πλούσια σε φυσικούς και ορυκτούς πόρους, βρίσκεται σε μαρασμό, με αποτέλεσμα η διαβίωση των κατοίκων της να γίνεται υπό εξαθλιωμένες συνθήκες. Σύμφωνα με τον Ο.Η.Ε., το 50% του πληθυσμού της Αφρικής ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Αυτό σημαίνει πως τριακόσια εκατομμύρια άτομα ζουν σήμερα στην Αφρική με λιγότερο από ένα δολάριο την ημέρα. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό;

Η Αφρική αποτέλεσε μοχλό ανάπτυξης, αλλά και εκμετάλλευσης από άλλες ηπείρους, μέσω της αποικιοκρατίας. Πιο συγκεκριμένα, οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις του 19^ου αιώνα (Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία, Βέλγιο, Γερμανία, και Ισπανία) στη διάσκεψη του Βερολίνου (1885) οργάνωσαν τα σχέδια αποικισμού της “μαύρης” ηπείρου, μοιράζοντας την ήπειρο σε περιοχές ελέγχου. Η ιστορία έδειξε πως τα σχέδια αυτά είχαν στόχο την ενίσχυση των ευρωπαϊκών κρατών εις βάρος του φυσικού πλούτου και των κατοίκων της περιοχής. Πλέον, ακόμη και σήμερα, φαίνεται πως η Αφρική κεντρίζει το παγκόσμιο ενδιαφέρον, τόσο αναφορικά με τις συνθήκες διαβίωσης και την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όσο και με τα πεδία συγκρούσεων στην περιοχή, τα οποία έχουν συχνά αντίκτυπο στη διεθνή σκηνή.

Οι ευρωπαϊκές δυνάμεις φαίνεται ότι δεν εφάρμοσαν εκπολιτιστικό ρόλο. Αντιθέτως, αναπαρήγαγαν στερεοτυπικές και ρατσιστικές αντιλήψεις, οι οποίες, παράλληλα, εξυπηρετούσαν ιδιοτελή εθνικά συμφέροντα. Καθ’ όλη την περίοδο της αποικιοκρατίας, απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, βασανιστήρια και δουλεία αποτελούσαν συνήθεις τακτικές. Ακόμη, στο πλαίσιο της εν λόγω εκμετάλλευσης, οι Ευρωπαίοι καρπώθηκαν σημαντικά οφέλη από το μεγάλο ορυκτό πλούτο της ηπείρου. Το πιο τρανταχτό παράδειγμα είναι ο βασιλιάς Λεοπόλδος του Βελγίου, ο οποίος απέκτησε μέσω της διάσκεψης του Βερολίνου, το 1885, το Κονγκό ως ατομική ιδιοκτησία. Από το 1885 μέχρι το 1908 που αποχώρησε συνολικά σκότωσε 10 εκατομμύρια ιθαγενείς καθώς δεν συγκέντρωναν αρκετές ποσότητες καουτσούκ.

Τη δεκαετία του ’50 και του ’60, οι λαοί της Αφρικής εξεγέρθηκαν, αντιδρώντας στα αποικιοκρατικά καθεστώτα. Η κατάρρευση, ωστόσο, της αποικιοκρατίας, και η μετάβαση στην εθνική ανεξαρτησία δεν ήταν εύκολη και ομαλή. Οι αποικιοκρατικές δυνάμεις, κατά τη διάρκεια της επικυριαρχίας τους, συμπεριφέρονταν στους γηγενείς σαν να επρόκειτο για κατώτερα όντα και τους στερούσαν βασικά αγαθά. Οι πλέον ανεξάρτητοι πολίτες δεν είχαν την κατάλληλη παιδεία, ενώ παράλληλα δεν υπήρχαν οι κατάλληλες κρατικές υποδομές, οι οποίες θα συνέβαλαν στην ορθή διοίκηση και κυβέρνηση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, σε αρκετές περιπτώσεις, να προκληθούν αναταραχές και εμφύλιοι πόλεμοι. Σημαντικό παράγοντα της αποσταθεροποίησης, άλλωστε, αποτέλεσε το γεγονός ότι τα σύνορα των νέων κρατών είχαν χαραχθεί σε ευθείες γραμμές -ως απόρροια των ζωνών επιρροής της αποικιοκρατίας-, και χωρίς να ληφθούν υπόψιν οι εθνολογικές διαφορές των κατοίκων.

Ωστόσο, παρά το κύμα ανεξαρτητοποίησης των αποικιών της αφρικανικής ηπείρου μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο , οι πληγές έχουν μείνει ακόμα αισθητές στο παρελθόν και στο μέλλον. Οι αποικιοκράτες σε καμία περίπτωση δεν ήθελαν να αφήσουν τις αποικίες τους απλά δεν μπορούσαν να τις συντηρήσουν και το κόστος, που συγκριτικά με την εσωτερική ασφάλεια ήταν μεγαλύτερο. Αν και οι αφρικανικές χώρες κατάφεραν να ανεξαρτητοποιηθούν, η ελευθερία τους ήταν κάλπικη καθώς κυριαρχούσε εμπόλεμη κατάσταση με εμφύλιες συρράξεις, υποταγή σε ιδιωτικούς κολοσσούς για την εξόρυξη φυσικών πόρων, φτώχεια, ένδεια, κακουχίες και φυσικά πολλές αρρώστιες. Η Αφρική με αυτά τα δεδομένα είναι μια ήπειρος που την έχουν «ξεκοκαλίσει», κυριολεκτικά, από τους φυσικούς πόρους, προκαλώντας έντονη πολιτισμική κρίση. 

Βασικά αγαθά του γεωφυσικού πλούτου της Αφρικής είναι τα κοιτάσματα πετρελαίου, οι πολύτιμοι λίθοι (διαμάντια, χρυσός κ.α.), το φυσικό αέριο, τα μεταλλεύματα ουρανίου, το ελεφαντόδοντο και φυσικά το εμπόριο λευκής σαρκός. Πάνω λοιπόν, σε αυτά τα αγαθά, χτίστηκε ένα ολιγοπώλιο το οποίο καθόρισε τα σύνορα των χωρών της Αφρικής-παρατηρούμε σε ορισμένες χώρες είναι λες και έχουν χαραχτεί με χάρακα- (βλ. Συνθήκη Σάικς-Πικό) και παράλληλα τις επενδυτικές επεμβάσεις στους γεωφυσικούς πόρους. Ουσιαστικά, η ήπειρος της Αφρικής χωρίστηκε από τις δυτικές δυνάμεις, προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα ιδιωτικά τους συμφέροντα σκορπώντας την εξαθλίωση και την τρομοκρατία στους αφρικανικούς λαούς. Μόνο αν εξετάσουμε τα νούμερα και τις στατιστικές μελέτες για την ποσότητα του γεωφυσικού πλούτου της Αφρικής, θα διαπιστώσουμε ότι σταδιακά με την βίαιη και την καταναγκαστική αποικιοκράτιση της Αφρικής εξαθλιώθηκε το επίπεδο ζωής των γηγενών, καθώς καταχράστηκαν το φυσικό τους πλούτο χωρίς καμία δικαιοδοσία. Η συνολική αξία των ορυκτών αγαθών στην Αφρική, ειδικά μετά τις νέες ανακαλύψεις, ξεπερνά τα δύο τρισεκατομμύρια, ανοίγοντας τον δρόμο για επενδύσεις. 

Αναλυτικότερα, ετησίως εξορύσσονται πάνω από 130 εκατομμύρια καράτια διαμαντιών, με συνολική αξία 6.8 δισεκατομμύρια ευρώ. Από αυτά, το 65% προέρχεται από την Ανγκόλα, τη Δημοκρατία του Κονγκό, τη Ναμίμπια, την Τανζανία, τη Σιέρα Λεόνε και τη Νότια Αφρική. Βέβαια όλα αυτά τα αγαθά και πλούτη δε μένουν στην Αφρική αλλά μεταφέρονται κατά πλειονότητα στην Ευρώπη(το 88% συγκεκριμένα) και 11% στις Η.Π.Α. και το υπόλοιπο 2% μοιράζεται παγκοσμίως.

Πάγια  στρατηγική των δυτικών δυνάμεων είναι να ενισχύουν την αποσταθεροποίηση των κυβερνήσεων των αφρικανικών χωρών μέσω της συνηθισμένης επιβολής δικτατοριών και την ενίσχυση των «αντάρτικων» ομάδων για την ανατροπή των κυβερνήσεων. Τέτοιες περιπτώσεις είναι η Λιβύη, όπου οδήγησε στην ανατροπή του Καντάφι και στην εμφύλια σύρραξη για την εξυπηρέτηση των δυτικών συμφερόντων. Επίσης η περίπτωση της Γουινέας, όπου ο Sekou Toure αποφάσισε να αποχωρήσει, το 1958, από τη γαλλική αποικιακή αυτοκρατορία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εξοργίσει τους Γάλλους αποικιοκράτες. Ως πράξη αντιδικίας, τρεις χιλιάδες Γάλλοι έφυγαν από τη χώρα, λαμβάνοντας όλη την περιουσία τους και καταστρέφοντας οτιδήποτε το οποίο δεν μπορούσε να μετακινηθεί: σχολεία, παιδικοί σταθμοί, κτίρια δημόσιας διοίκησης είχαν θρυμματιστεί, αυτοκίνητα, βιβλία, ιατρεία, τα εργαλεία του ερευνητικού ινστιτούτου, τα τρακτέρ καταστράφηκαν ή σαμποταρίστηκαν, άλογα, αγελάδες στα αγροκτήματα σκοτώθηκα ενώ τα τρόφιμα σε αποθήκες κάηκαν ή δηλητηριάστηκαν.

Ο σκοπός αυτής της εξωφρενικής πράξης ήταν να σταλθεί ένα σαφές μήνυμα σε όλες τις άλλες αποικίες ότι οι συνέπειες της απόρριψης στη Γαλλία θα ήταν πολύ υψηλές. Ωστόσο, ο Sekou Toure και ο λαός του απάντησαν με το σύνθημα «Εμείς προτιμούμε την ελευθερία στη φτώχεια από την χλιδή στη σκλαβιά.» Οι υπόλοιπες αφρικανικές χώρες συνέχισαν να ζούνε υπό καθεστώς ημι-αποικιοκρατικής κατοχής, καθώς οι μεν Γάλλοι αποικιοκράτες είχαν αποσυρθεί, ως εκ τούτου ήταν υποχρεωμένοι να καταβάλουν ένα ετήσιο χρέος στη Γαλλία για τα λεγόμενα «οφέλη» που το Τόγκο πήρε από τον γαλλικό εποικισμό. Δεν χρειάζεται λοιπόν, ιδιαίτερη ανάλυση για το ποιοι είναι οι νοσογόνοι παράγοντες που προκαλούν την πολιτική, κοινωνική και οικονομική αστάθεια. Σαφώς, η όλο και εντεινόμενη ασταθής πορεία του κλίματος στην Αφρική επιδρά στις καλλιέργειες, ωστόσο εδώ έχουμε να κάνουμε με την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την εκμετάλλευση των πιο πλούσιων πλουτοπαραγωγικών πηγών ενέργειας για την εξυπηρέτηση των πολυεθνικών εταιρειών. Με την αποικιοκρατία, η έννοια την ανθρώπινης ζωής έχασε το νόημα της, όπως το αντιμετώπιζαν οι Ευρωπαίοι. Μπήκαν, παράλληλα, οι θεμέλιοι λίθοι για την παγκοσμιοποίηση καθώς εντάθηκαν οι εμπορικές συναλλαγές και αρχίσαμε να εξερευνούμε τον κόσμο. Ωστόσο, όλα τα εγκλήματα των Ευρωπαίων αποικιοκρατών συμβαίνει να έρχονται «μπούμερανγκ», τώρα στην Ευρώπη, από μετανάστες αφρικανούς, αλλόθρησκούς και ριζοσπάστες φονταμεταλιστές. 

ΠΗΓΕΣ:

TVXS ΑΝΕΞΆΡΤΗΤΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ, ανάκτηση από: https://tvxs.gr/news/kosmos/skoteinos-polemos-ton-isxyron-stin-afriki-o-ploytos-pliatsiko-i-eksathliosie-geoponoi.gr, ανάκτηση από:http://www.e-geoponoi.gr/index.php/2015-10-07-05-36-19/item/559-14-afrikanikes-xores-plironoun-500dis-apoikiakoy-forous-stin-gallia