Οι φρουροί του Καυκάσου

Στις  νότιες πλαγιές της εμβληματικής οροσειράς του Καυκάσου, στο βορειοδυτικό τμήμα της Γεωργίας, απλός κόσμος  ταξιδεύει πίσω στο χρόνο και βιώνει κάθε τόσο συναισθήματα θαυμασμού αλλά και δέους. Πρόκειται για τουρίστες ντόπιους  Ευρωπαίους, αλλά  και  από διαφορά μέρη του κόσμου. Καταφθάνουν, συνήθως με μικρά λεωφορεία που αγκομαχώντας στους κακοφτιαγμένους δρόμους, και μετά από 6 ώρες  ταξιδιού σαν θωρηκτά που δένουν στα λιμάνια  ξεφορτώνουν τους επισκέπτες. Κάποιοι  με μπουκάλια νερού ανά χείρας και φωτογραφικές μηχανές και άλλοι με εξοπλισμούς πεζοπορίας. Οι νεοφερμένοι ξεχύνονται στην περιοχή. Αυτοί που φτάνουν στη κοινότητα  Ushguli στο ψηλότερο χωριό της επαρχίας Svaneti μένουν  εντυπωσιασμένοι.

Τι είναι αυτά τα παράξενα κτίσματα και πώς βρέθηκαν εκεί ριζωμένα στο ψηλότερο, χωριό της Ευρώπης; Όσο περισσότερο τα   κοιτάει κανείς τόσο ποιο εύκολα μπορούν να τον παρασύρουν και να τον  μεταφέρουν κατευθείαν εκεί στην εποχή του Μεσαίωνα την περίοδο μεταξύ 9ου και 13ου αιώνα ,όταν  η Γεωργία μαστίζονταν από επιδρομές των ξένων δυνάμεων όπως των Σελτζούκων Τούρκων και των Μογγόλικων στρατευμάτων του Τζέκινς Χαν .

Η απομόνωση της περιοχής του Svaneti εξέθετε τα χωριά στις κοιλάδες και τα καθιστούσε ποιο ευάλωτα σε ληστείες ξένων επιδρομέων αλλά και αντίπαλων φυλών τις ίδιας  περιοχής. Η απουσία τειχών στους οικισμούς προσδιόριζε τους πύργους ως αμυντικές δομές που κάθε οικογένεια κατασκεύαζε   για την προστασία της. Αποτελούσαν ένα είδος οικογενειακού φρουρίου, μέσα στο οποίο εξελισσόταν η οικογενειακή ζωή. Πάρα ταύτα η περιοχή δεν καταστράφηκε ποτέ από εξωτερικούς εχθρούς, ακόμα και οι ληστρικοί Μογγόλοι δεν έφτασαν ποτέ  στο Svaneti,το οποίο για μεγάλα  διαστήματα αποτέλεσε και ένα ασφαλές  πολιτιστικό σπίτι για  τους θησαυρούς της Γεωργίας .

Τα πυργόσπιτα έχουν συνήθως από τρεις έως πέντε ορόφους που επικοινωνούν μεταξύ τους με ανοίγματα οροφής με εξαίρεση τους δυο πρώτους ορόφους όπου η αμυντική δομή του πύργου απαγόρευε κάθε εσωτερική σύνδεση και η οποία αντικαθίσταντο από μια εξωτερική. Ο χώρος που ουσιαστικά αντιπροσώπευε την αμυντική λειτουργία, όπου τα μικρά ανοίγματα ευνοούσαν τους υπερασπιστές να αντιμετωπίζουν τους επιδρομείς.

Οι πύργοι μαζί με τις κατοικίες αντιπροσωπεύουν ένα από τα πιο πρωτότυπα δείγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής στην πέτρα, μια μοναδική παραλλαγή όπου η  φύση και ο πολιτισμός έχουν επιβληθεί  με αυτό το πρωτόγονο αρχιτεκτονικό ρεπερτόριο σ’αυτούς  τους ορεινούς πληθυσμούς. Παρά το γεγονός ότι η περιοχή σήμερα ανήκει στον κατάλογο μνημείων Παγκόσμιας κληρονομιάς  της Unesco, ωστόσο  πολλά από τα πυργόσπιτα έχουν εξαφανιστεί η καταρρέουν σε ερείπια.

Στην Ελλάδα, θα μπορούσαμε να τους συσχετίσουμε με τους Πύργους της Μάνης, στην Πελοπόννησο και με τους Πύργους  Θερμής, στη Λέσβο.