Η ιστορία του “Ακάθιστου Ύμνου”

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Γενικότερα, ονομάζουμε Ακάθιστο Ύμνο κάθε χριστιανικό ορθόδοξο ύμνο, τον οποίο κάθε χριστιανός πιστός ψάλλει σε όρθια στάση. Όμως, υπάρχει ένας ύμνος (“Κοντάκιο”) της Ορθόδοξης Εκκλησίας προς τιμήν της Θεοτόκου. Είναι ευρέως γνωστός ως “Τη Υπερμάχω Στρατηγώ” και οι ιερείς τον ψάλλουν τμηματικά στους ναούς τις πέντε πρώτες Παρασκευές της Μεγάλης Σαρακοστής. Συγκεκριμένα, εξυμνεί την ενανθρώπιση του Θεού μέσω της Θεοτόκου, μέσα σε ένα κλίμα χαράς και αγαλλίασης. Ποια να είναι άραγε η ιστορία αυτού του ύμνου; Με ποιο μεγάλο ιστορικό γεγονός να είναι συνδεδεμένο αυτό το αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας;

“Η επικρατούσα κατάσταση στην Πόλη”:

Πρώτα απ’ όλα, η ιστορία του Ακάθιστου Ύμνου σχετίζεται άρρηκτα με το πώς η Παναγία και η ακλόνητη πίστη μας σε αυτήν μας βοήθησαν να σώσουμε την Πόλη από τους παρ’ ολίγον κατακτητές της. Βρισκόμαστε στο έτος 626 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη. Εκείνη την περίοδο,  αυτοκράτορας της Ανατολικής Ρωμαϊκής (Βυζαντινής) Αυτοκρατορίας ήταν ο Ηράκλειος. Εκείνη την χρονική στιγμή, Αβάροι, Σλάβοι και Πέρσες πολιορκούσαν σθεναρά την πολυπόθητη “Βασιλεύουσα”. Ειδικότερα οι Πέρσες είχαν στρατοπεδεύσει στην περιοχή της Χαλκηδόνας, που ήταν στην ανατολική πλευρά της Πόλης. Επίσης ο στόλος των Αβάρων είχε κατακλύσει τον Βόσπορο. Επομένως, όλοι μαζί προετοίμαζαν την Άλωση της Πόλης.

Δυστυχώς όμως εκείνη την περίοδο ο Ηράκλειος δεν ήταν στην Πόλη αλλά πολεμούσε στην περιοχή της μακρινής Λαζικής (σημερινή Τραπεζούντα). Παρόλα αυτά έστειλε στρατό και οδηγίες στον μάγιστρο Βώνο και στον Πατριάρχη Σέργιο, με σκοπό να οργανώσουν την άμυνα στην Πόλη. Ενώ στην αρχή οι Βυζαντινοί αντιμετώπιζαν τις επιθέσεις με απόλυτη επιτυχία, λίγο αργότερα ο Άβαρος αρχηγός έστειλε ένα τελεσίγραφο στο οποίο ζητούσε με ταπεινωτικό τρόπο την παράδοση της Βασιλεύουσας. Οι Βυζαντινοί, χωρίς να το σκεφτούν παραπάνω, απέρριψαν το αίτημα των Αβάρων.

“Η περιφορά της εικόνας της Παναγίας”:

Τότε ο Πατριάρχης Σέργιος ξεκίνησε να περιφέρει στα τείχη της Πόλης την εικόνα της Παναγίας. Με αυτή του την ενέργεια, προσπαθούσε να δώσει κουράγιο και δύναμη τόσο στους πολεμιστές όσο και στον «άμαχο» πληθυσμό. Πάντως ο μάγιστρος Βώνος με μια έξυπνη στρατηγική κατάφερε να κατατροπώσει την συντριπτική πλειοψηφία του σλαβικού στόλου στην θάλασσα του Μαρμαρά. Από την άλλη πλευρά όμως πάρα την όποια σκληρή άμυνα των Βυζαντινών, οι Άβαροι πέτυχαν την κατάληψη της εκκλησίας της Παναγίας των Βλαχερνών. Συγκεκριμένα, κατάφεραν να περάσουν μέσα από τα τείχη του Θεοδοσίου. Έτσι με αυτόν τον τρόπο, κατέλαβαν την Εκκλησία.

“Περιμένοντας ένα θαύμα”:

Επιπροσθέτως, κατά την διάρκεια των σκληρών επιχειρήσεων τόσο στην στεριά όσο και στην θάλασσα, οι Βυζαντινοί κατάφεραν να νικήσουν τον εχθρικό στόλο. Αυτό το θαυμαστό γεγονός το πέτυχαν χάρη στην θεϊκή παρέμβαση της Παναγίας. Ειδικότερα, σύμφωνα με την παράδοση, η Θεοτόκος έστειλε έναν δυνατό ανεμοστρόβιλο, ο οποίος λειτούργησε υπέρ των Βυζαντινών. Επομένως οι Πέρσες και οι Άβαροι ,έχοντας διαλυμένο τον στόλο τους, έπρεπε να λύσουν την πολιορκία και να φύγουν.

Τα τείχη άντεξαν!! Όλοι υμνούσαν την Παναγία για αυτό της το κατόρθωμα. Έτσι, τα ξημερώματα της 8^ης Αυγούστου 626 μ.Χ. στην εκκλησία της Παναγίας των Βλαχερνών, για πρώτη φορά σε μια μεγαλοπρεπή Θεία Λειτουργία ακούστηκε το….

” Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια

ως λυτρωθείσα των δεινών ευχαριστήρια

αναγράφω σοι η Πόλις σου Θεοτόκε.

Αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον

εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον

ίνα κράζω σοι.

Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε “.

Τον Ύμνο αυτόν επανέλαβε στίχο-στίχο όρθιος ο κόσμος όντας χαρούμενος και βαθύτατα συγκινημένος. Για αυτό και πήρε το όνομα “Ακάθιστος”.

Καταλήγοντας, ελεύθερη πλέον η Πόλη Υμνούσε , Ευχαριστούσε, Δόξαζε ΤΗ ΥΠΕΡΜΑΧΩ ΣΤΡΑΤΗΓΩ την Παναγία, που πέτυχε να γλιτώσει την Βασιλεύουσα από την μεγαλύτερη εχθρική απειλή στην ιστορία της. Για αυτό τον λόγο και πέρα από την περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής, μπορούμε να ακούσουμε τον Ακάθιστο Ύμνο και την ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να υμνούμε και να δοξάζουμε την Παναγία και τα θαύματα της, “εις τους αιώνας των αιώνων”.

Πηγές για το άρθρο:

1. (67) Ο ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ – Η ΙΣΤΟΡΙΑ – YouTube
2. Ακάθιστος ύμνος – Βικιπαίδεια (wikipedia.org)