Προσβάσιμο για επισκέπτες σε ολόκληρο το μήκος του θα είναι το προσεχές διάστημα το Ευπαλίνειο Όρυγμα στη Σάμο. Πρόκειται για το αρχαιότερο τούνελ, που διανοίχθηκε παγκοσμίως και αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία αναφορικά με την ανθρώπινη δεξιοτεχνία και την κατασκευαστική ικανότητα.
Σκαμμένο μέσα στο βουνό με μήκος 1.036 μέτρα, το Ευπαλίνειο Όρυγμα συμπεριλαμβάνεται από το 1992 στα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε το 550 π.Χ. στο Πυθαγόρειο της Σάμου και χρησίμευσε ως υδραγωγείο για την ευρύτερη περιοχή. Οφείλει την ονομασία του στον εμπνευστή του οικοδομήματος, το μηχανικό Ευπαλίνο, ο οποίος είχε καταγωγή από τα Μέγαρα.
Λειτούργησε με αξιοσημείωτη επιτυχία για 1.100 χρόνια, όντας μοναδικό ως προς τον τρόπο κατασκευής του. Το στοιχείο, που το χαρακτηρίζει, είναι το «αμφίστομο όρυγμά» του, όπως αναφέρεται από τον Ηρόδοτο. Λαξεύτηκε, πιο συγκεκριμένα, από δύο αρχαία συνεργεία, τα οποία ξεκίνησαν από δύο διαφορετικές κατευθύνσεις και συναντήθηκαν ακριβώς στη μέση της διαδρομής.
Το Ευπαλίνειο Όρυγμα αποτελεί ένα σύνθετο τεχνικό έργο, το οποίο περιλαμβάνει, επιπλέον, δεξαμενή, προσαγωγό και υπόγειο αστικό αγωγό. Η αφετηρία του βρισκόταν σε φυσική πηγή πλησίον του σημερινού οικισμού των Αγιάδων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
«Είναι μια εμπειρία ζωής η διάβαση του Ευπαλίνειου ορύγματος. Ας δώσουμε στους εαυτούς μας τον χρόνο να αφουγκραστούμε το μνημείο. Ας ακούσουμε τι έχει να μας πει για τους αρχαίους και για τους σύγχρονους μηχανικούς». Με τα παραπάνω λόγια, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λυδία Κονιόρδου κατέδειξε τη σημασία, που έχει το άνοιγμα του Ευπαλίνειου Υδραγωγείου για πρώτη φορά προς το κοινό.
Η πρώτη ανασκαφή και οι εργασίες αποκατάστασης του Ορύγματος
Πρέπει να οδηγηθούμε στη διετία 1971-73, ώστε να εντοπίσουμε την πρώτη συστηματική ανασκαφή στο Ευπαλίνειο Όρυγμα. Αυτή είχε πραγματοποιηθεί από το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο, όπου εξασφαλίστηκε πρόσβαση στα πρώτα 130 μέτρα της νότιας εισόδου.
Σαράντα χρόνια αργότερα, το 2013, άρχισε η υλοποίηση του βασικού τμήματος της μελέτης σχετικά με τη συντήρηση και αποκατάσταση του υδραγωγείου. Το συνολικό κόστος του έργου αυτού ανήλθε στα 3,1 εκατομμύρια ευρώ. Ήδη έχουν προσληφθεί πέντε φύλακες με επτάμηνες συμβάσεις, ενώ το έργο σύντομα αναμένεται να αποδοθεί στο κοινό.
Οι εργασίες αποκατάστασης στο Ευπαλίνειο Όρυγμα επικεντρώθηκαν στην ευστάθεια της σήραγγας. Ειδικότερα, συντηρήθηκαν οι λίθινες επενδύσεις του μνημείου και τοποθετήθηκαν μεταλλικές σχάρες στα ανοιχτά τμήματα της τάφρου. Εξάλλου, κατασκευάστηκαν προστατευμένοι διάδρομοι επίσκεψης, ενώ εγκαταστάθηκε και σύστημα ήπιου φωτισμού.
Αξίζει να αναφέρουμε, πως στο πλαίσιο των εργασιών αποκαλύφθηκαν αρκετά ευρήματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Ερείπια κτιρίων, επιγραφές αρχαϊκών χρόνων, πλήθος κινητών αντικειμένων, νομίσματα βυζαντινής περιόδου και οστά ζώων αποτελούν ορισμένα εξ αυτών.
Μέσω όλης αυτής της διαδικασίας, το Ευπαλίνειο Όρυγμα καθίσταται ως ένας από τους πλέον εντυπωσιακούς αρχαιολογικούς χώρους στην Ελλάδα. Μαζί με το Ηραίον εκπροσωπούν το νησί της Σάμου στη λίστα των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Η ισχυρή δυναμική των μνημείων του νησιού συμπληρώνεται με την αρχαία Ακρόπολη(στην κορυφή του βουνού), τα αρχαία Λατομεία(δίπλα στο μονοπάτι βόρειου-νότιου στομίου) και τα κατάλοιπα της αρχαίας Σάμου(Πυθαγόρειο).
