Τι είναι η κυκλική οικονομία;
Πρόκειται για ένα οικονομικό μοντέλο που εστιάζει στη μείωση της σπατάλης των πόρων που χρησιμοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία, δίνοντας έμφαση στην αξιοποίηση ανανεώσιμων πόρων, φυτικών και ζωικών υποπροϊόντων και βιοαποικοδομήσιμων υλικών, την ανάκτηση και την επαναχρησιμοποίηση προϊόντων, αλλά και την παραγωγή ενέργειας από τα απόβλητα παραγωγικών διαδικασιών, τη διατήρηση ενός προϊόντος σε καλή λειτουργική κατάσταση για μεγάλο χρονικό διάστημα, τη χρησιμοποίηση προϊόντων για την παροχή υπηρεσιών σε πολλαπλούς χρήστες και τη χρήση της υπηρεσίας που προσφέρει ένα προϊόν και όχι την κατοχή του ίδιου του προϊόντος. Κοινός στόχος του μοντέλου της κυκλικής οικονομίας, είναι η κατάργηση του παραδοσιακού γραμμικού μοντέλου της οικονομίας το οποίο στηρίζεται στην “εξόρυξη-χρήση-απόρριψη”. Η γραμμική οικονομία, η οποία βασίζεται αποκλειστικά στην εξόρυξη πόρων, δεν αποτελεί πλέον βιώσιμη επιλογή.
Η κυκλική οικονομία είναι σε κάποιο βαθμό η μετεξέλιξη της ανακύκλωσης, έχει όμως και μια σημαντική διαφορά: Στην ανακύκλωση, ένα χρησιμοποιημένο προϊόν αποσυντίθεται σε πρώτες ύλες που ανακτώνται προς επαναχρησιμοποίηση στην παραγωγή νέων προϊόντων. Στην κυκλική οικονομία, το προϊόν σχεδιάζεται εξαρχής, έτσι ώστε να μπορεί να γίνεται ανακατασκευή, για να επαναχρησιμοποιηθεί ως καινούργιο. Με αυτό τον τρόπο αμβλύνεται η αλόγιστη εξάντληση, ανεπιστρεπτί, των πλουτοπαραγωγικών πόρων του πλανήτη και η καταστροφή της βιόσφαιρας λόγω της ρύπανσης του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής.
Τι μας κρατάει μακριά από μια κυκλική οικονομία;
Στο τρέχον οικονομικό σύστημα, συναντώνται ορισμένα εμπόδια στην ανάπτυξη ενός νέου μοντέλου κυκλικής οικονομίας, τα οποία είναι κατά κύριο λόγο οικονομικής και θεσμικής φύσεως. Οι κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνέπειες δεν λαμβάνονται υπόψη στις τιμές και στο δείκτη ΑΕΠ, ενώ παράλληλα υπερισχύουν τα προνόμια των χρηματοπιστωτικών αγορών αντί των ανθρώπων και της φύσης όταν λαμβάνονται οικονομικές αποφάσεις. Μάλιστα, τα επιχειρηματικά μοντέλα της κυκλικής οικονομίας είναι πιο δύσκολο να αναπτυχθούν, καθώς οι περισσότεροι επενδυτές εξακολουθούν να εργάζονται με λογική γραμμικής οικονομίας και πολλές φορές απαιτούνται προκαταβολικές επενδύσεις, καθιστώντας έτσι μικρή τη ζήτηση για κυκλικά προϊόντα και εναλλακτικές λύσεις. Άλλωστε, δεν υπάρχουν ακόμη πολλοί εξειδικευμένοι επαγγελματίες με κατάλληλες τεχνικές γνώσεις ή γνώσεις «τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών» που θα μπορούσαν να επιβληθούν της εισήγησης και κυριαρχίας μιας κυκλικής οικονομίας. Όσον αφορά τη λειτουργική και θεσμική σκοπιά, το γεγονός πως το τρέχον οικονομικό μας σύστημα είναι προσανατολισμένο στη ζήτηση της γραμμικής οικονομίας και δεν είναι ακόμη έτοιμο να αντιμετωπίσει τους επιχειρηματίες της κυκλικής οικονομίας δημιουργεί πλήθος εμποδίων. Τέλος, σημαντικός αριθμός εταιρειών εξακολουθούν να έχουν στόχους και συστήματα αξιολόγησης που εστιάζουν στη δημιουργία βραχυπρόθεσμης αξίας, ενώ το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας είναι ένα μοντέλο μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων.
Ποια τα οφέλη της κυκλικής οικονομίας;
Αναμφίβολα η πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, ο οικολογικός σχεδιασμός, η επαναχρησιμοποίηση και άλλα παρόμοια μέτρα θα μπορούσαν να αποφέρουν στις επιχειρήσεις της ΕΕ καθαρή εξοικονόμηση χρημάτων, μειώνοντας παράλληλα τις συνολικές ετήσιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η στροφή προς μια κυκλική οικονομία θα μπορούσε να αποφέρει οφέλη όπως μείωση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, μεγαλύτερη ασφάλεια του εφοδιασμού πρώτων υλών, αύξηση της ανταγωνιστικότητας, τόνωση της καινοτομίας, προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και δημιουργία θέσεων εργασίας (700.000 θέσεις εργασίας μόνο στην ΕΕ έως το 2030). Εξασφαλίζει επίσης την παροχή πιο ανθεκτικών και καινοτόμων προϊόντων στους καταναλωτές, με αποτέλεσμα την εξοικονόμηση σημαντικών ποσών και την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών.
Σε έναν πλανήτη λοιπόν που έχει ήδη δεχθεί τεράστιες παρεμβάσεις και υπερεκμετάλλευση, η επαναχρησιμοποίηση των πρώτων υλών και η εξάντληση του χρόνου ζωής τους δεν μπορεί παρά να είναι κάτι θετικό. Ταυτόχρονα όμως η κυκλική οικονομία είναι και μια διέξοδος από ένα οικονομικό μοντέλο που έχει κορεσθεί και που την τελευταία δεκαετία γεννά μόνο κρίσεις, ανεργία και πολέμους. Ίσως η κυκλική οικονομία είναι το τελευταίο οικονομικό εργαλείο για τον παγκόσμιο καπιταλισμό να ξεπεράσει άλλη μία κρίση του -μέχρι να έρθει η επόμενη φυσικά.
Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν στο άρθρο:
- Τι μας «κρατάει» από μία Κυκλική Οικονομία, ανακτήθηκε από www.envinow.gr, τελευταία επίσκεψη 14/12/2021
-
Κυκλική Οικονομία: Ένα νέο οικονομικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, ανακτήθηκε από www.ekt.gr, τελευταία επίσκεψη 14/12/2021
-
Κυκλική οικονομία: χρησιμοποίησέ το ξανά!, ανακτήθηκε από www.europarl.europa.eu, τελευταία επίσκεψη 14/12/2021
