II
Εκείνο το βράδυ ο ύπνος που τον κατέλαβε ήταν λιγοστός. Στην κρεβατοκάμαρα η λάμπα έκαιγε όλη νύχτα. Συλλογιζόταν από που θα μπορούσε να ξεκινήσει και πάλι το έργο του. Τα χειρόγραφά του ήταν διασκορπισμένα σε κάθε γωνιά των Πολιτειών. Το ημερολόγιο θα μπορούσε να αποτελέσει μια νέα αρχή˙ μια προσπάθεια διαφωτισμού του έθνους και ταυτόχρονα μια τόνωση της πολιτικής εκστρατείας του.
Το ημερολόγιο είναι πηγή ατόφιων στοιχείων, σκεφτόταν. Θα βοηθήσει στην έμπνευσή μου, στη συνέχιση του έργου μου. Μια ιστορική σκυτάλη υπεράσπισης της γενιάς του Ουάσινγκτον και των πολιτικών συνεχιστών του. Μα, ποια εξήγηση έφερνε στα χέρια αυτού, του Μόουζες, έναν τέτοιο θησαυρό; Ποιος ο σκοπός της αποκάλυψής του;
«Γιατί σε μένα;»
»Πότε επρόκειτο να ζητήσει τη συνεργασία μου; Ποια ανταλλάγματα άραγε θα απαιτούσε;…»
Όλες αυτές οι ερωτήσεις αναζητούσαν μάταια απάντηση.
Τα ξημερώματα, κάτω από το ανατέλλον φως, καθαρόγραψε δύο επιστολές: μία προς τους ανωτέρους του και μία προς τη γυναίκα του.
«Για λόγους ανωτέρας βίας γύρω από τα ζητήματα της ιστορικής έρευνάς μου αλλά και της πολιτικής στρατηγικής μας, υποχρεώνομαι να καθυστερήσω τον ερχομό μου στην Ουάσινγκτον για μερικές ακόμη ημέρες», ήταν η κατακλείδα της πρώτης.
Αντίθετα, «Η σοβαρή αυτή εξέλιξη γύρω από τον μυστηριώδη ξένο δεν μου αφήνει περιθώρια δεύτερης σκέψης. Πρέπει να παραμείνω εδώ, έως ότου καταφέρω να μάθω περισσότερα γύρω από το ζήτημα του χαμένου ημερολογίου. Πρόσεχέ μου τα παιδιά.
Σε φιλώ, Τζορτζ»,
ολοκλήρωσε τη δεύτερη επιστολή. Κατόπιν, και αφού ο ήλιος είχε ήδη υψωθεί, σέλωσε ένα άλογο και κατευθύνθηκε προς το ταχυδρομείο της πόλης.
Η ατμόσφαιρα είχε καθαρίσει. Σωροί φύλλων βρίσκονταν στα περιθώρια των δρόμων, σαν ο αέρας να τα είχε σκουπίσει για να διευκολύνει τις άμαξες. Τίποτα δεν θύμιζε τη χθεσινή μουντή ημέρα. Τίποτα στην εξωτερική εμφάνιση του Τζορτζ δεν πρόδιδε την αναπτερωμένη διάθεσή του. Τίποτα δεν προοικονομούσε το πώς θα ολοκληρωνόταν η επόμενη συνάντηση με τον άγνωστο άντρα. Ιδιαίτερα αυτό το τελευταίο, τον έκανε να νιώθει ακόμη μεγαλύτερη ανυπομονησία κι αβεβαιότητα. Τίποτα δεν του θύμιζε τις «αποστειρωμένες», ακίνδυνες και τυπικές ιστορικές έρευνες που είχε κάνει έως τώρα.
Ούτε ο ίδιος δεν περίμενε να αισθανθεί τέτοιον ενθουσιασμό, όταν αντίκρισε τον Μόουζες στο κατώφλι της εξοχικής κατοικίας του. Το τσάι ήταν ήδη σερβιρισμένο. Οι πολυθρόνες ανέμεναν σε θέση συνέντευξης. Ωστόσο, για ακόμη μια φορά, ο Μόουζες εξέπληξε ‒ευχάριστα μάλλον‒ τον Τζορτζ, προτείνοντάς του να συζητήσουν περπατώντας. Μια χαλαρή βόλτα στο κοντινό δάσος θα γέμιζε με καθαρό αέρα τα πνευμόνια και το μυαλό.
«Χαίρομαι για τη σημερινή καταδεκτικότητά σου, Τζορτζ».
«Κάθε αρχή και δύσκολη. Σήμερα απλώς είναι μια καινούργια μέρα».
«Μπορώ;…» του έκανε με νόημα κρατώντας μερικές σελίδες στο χέρι.
«Εκτός κι αν έχεις σκοπό να σπαταλήσεις κι άλλον από τον χρόνο μου… Δεν είναι προς όφελός σου πλέον οι χρονοτριβές. Κατάφερα και πήρα μια παράταση ολίγων ημερών από τις υποχρεώσεις μου. Αλλά μην νομίζεις πως δεν θα αναγκαστώ να αποχωρήσω από το Νιούπορτ σύντομα».
Ο Μόουζες χαμογέλασε, δείχνοντας ευχαριστημένος από τη στάση του Τζορτζ, και, δίχως να προσθέσει τίποτα περιττό, μπήκε στο θέμα: «Είχαμε μείνει νομίζω στο ερώτημα του πως έφθασε ένα ημερολόγιο των Άγγλων στα χέρια επαναστατών, και ειδικά του εφιάλτη τους, που άκουγε στο όνομα “Μόργκαν”»:
«Προδομένος από τους συναδέλφους του ‒γιατί έτσι ενεργούσαν πάντα οι Άγγλοι‒ αφημένος στην τύχη του δίχως ενισχύσεις, υπέκυψε στην ανωτερότητά μας. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα ξεχάσω το στοιχείο που ανέδειξε τον χαρακτήρα του στρατηγού Μπουργκόιν. Ως κύριος της τάξης του, παραδεχόμενος την ήττα του παρέδωσε τις τύχες του ίδιου και του στρατού του στον στρατηγό Οράτιο Γκέιτς. Η στιγμή με γέμιζε μ’ ανάμεικτα συναισθήματα. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ την ανέλπιστη χαρά του Φραγκλίνου στο Παρίσι, μόλις μάθαινε τα νέα. Από την άλλη, απερίγραπτα τα συναισθήματα και οι σκέψεις των Άγγλων πατρώνων για την ήττα στη Σαρατόγκα. Η επιστροφή στην πατρίδα και η ατίμωση των δύο Άγγλων στρατηγών, Μπουργκόιν και Χάου, φάνταζαν δεδομένες συνέπειες.
Αυτόν, ωστόσο, τον καλλιτέχνη Μπουργκόιν, αναπολώ κάθε φορά που αντικρίζω τον καταραμένο κι ανελέητο Κορνουάλις».
«Βλέπεις πόσο αγαπητός ήταν στις τάξεις των επαναστατών;», σχολίασε ο Μόουζες.
«Όποιος χάνει, πάντα αγαπητός φαίνεται».
«Τέτοιες στερεοτυπικές αντιλήψεις δεν θα ήταν καλό ως ιστορικός να τις λαμβάνεις σοβαρά υπόψιν… Οι συνθήκες της νίκης ή της ήττας είναι που αποφασίζουν για κάθε χαρακτήρα. Δες πώς δέχεται συνειδητά την ήττα του ο Άγγλος στρατηγός˙ πώς προετοιμάζεται ψυχολογικά για το αναπόφευκτο…».
18 Σεπτεμβρίου, 1777
«Δίχως την αναμενόμενη βοήθεια προελαύνουμε στη φάρμα του Φρίμαν. Σκάρτοι έξι χιλιάδες άνδρες και μερικά κανόνια, απέναντι σε πόσους; Ο Γκέιτς αναμένει την επόμενη κίνησή μου. Σοφή τακτική. Θα μπορούσα να πω: αρκετά επιφυλακτική˙ ανορθόδοξα δειλή.
Είμαστε αποκλεισμένοι. Ακόμη και οι ιθαγενείς στις τάξεις του στρατού μου δεν μπορούν να βρουν ελεύθερο πέρασμα. Τα υψώματα δίνουν τεράστιο πλεονέκτημα στους επαναστάτες. Κάθε κίνηση κατασκοπεύεται από τους άντρες του Μόργκαν και του Άρνολντ».
19 Σεπτεμβρίου, 1777
«Ξημερώνει η μέρα της επίθεσης. Η απόφαση γι’ αυτήν λήφθηκε δια πυρός και σιδήρου. Γλυκιά μου Πάτυ… Δεν θα με πείραζε ακόμη και αν βρισκόσουν στα Μπέμις Χάιτς. Ας ήσουν και μαζί τους˙ να παρακολουθείς τη μάχη δίπλα στον στρατηγό Γκέιτς. Θα μου αρκούσε να παρακολουθούσες ως αυτόπτης μάρτυρας τις θυσίες μου για την πατρίδα. Δεν ήταν λίγοι αυτοί που πρότειναν υποχώρηση. Μπορούσαμε να ξεκινήσουμε την οπισθοδρόμησή μας˙ δια μέσου του ποταμού Χάντσον. Μα, τι μας μένει, αν όχι μια αξιοπρέπεια;… Μια ηρωϊκή αντίσταση απέναντι στους καταπατητές αυτών των τόπων;…
Η πλαγιοκόπηση φαινόταν ως η πιο ασφαλής τακτική μας. Με τον Φρέιζερ και τους γρεναδιέρους μπροστά, μπορούμε να σπάσουμε τις πρώτες γραμμές άμυνας των επαναστατών. Ελαφρύ πεζικό θ’ ακολουθήσει ως υποστήριξη. Ελπίζω μονάχα σε αυτό: οι ταξιαρχίες των Χάμιλτον και Φίλιπς, σε κοντινή απόσταση, να καταφέρουν την κάλυψη των νώτων μας».
«Κι όμως, Μόουζες. Πώς τα φέρνει η μάχη πολλές φορές… Εχθρός της έξυπνης τακτικής είναι η πιο ριψοκίνδυνη».
«Πάντα εύστοχος, Τζορτζ! Ο “Τζόνι” Μπουργκόιν λογάριαζε δίχως να έχει συμπεριλάβει στην εξίσωση τον παράγοντα Μπένεντικτ Άρνολντ».
«Ένα πρόσωπο με απίστευτες ηγετικές και στρατηγικές ικανότητες. Έβλεπε τη δειλία και την αμφιταλάντευση του Γκέιτς… Οι έρευνές μου με οδηγούν στο συμπέρασμα πως δεν υπήρχε μεταξύ τους απλώς μια διάσταση απόψεων».
«Το γνωρίζω καλά…».
«Έξαλλος βγήκε ο Άρνολντ από το στρατηγείο του Γκέιτς εκείνη τη μέρα. Οι διαταγές που είχαν δοθεί ήταν υπομονή και αμυντική τακτική. Καταλαβαίνεις ότι αυτό ήταν απόλυτα αντίθετο στην ιδιοσυγκρασία του Άρνολντ».
Ο Τζορτζ είχε βρει την ευκαιρία για μια επίδειξη γνώσεων. Έπρεπε να κάνει τον Μόουζες να τον εμπιστευτεί˙ να εκτιμήσει τη θέση και την εμπειρία του. Για τον ίδιο δεν υπήρχε καταλληλότερος για ν’ αναλάβει την ερμηνεία και διερεύνηση των στοιχείων του ημερολογίου. Ήδη ένιωθε αρκετά τυχερός… Δίχως άλλο, ο άγνωστος συνομιλητής του είχε εμφανιστεί από το πουθενά, κραδαίνοντας επιδεικτικά το Άγιο Δισκοπότηρο της Ιστορίας.
«Δεν αμφιβάλλω για το πόσο εκνευρισμένος θα ήταν…» του απάντησε και συνέχισε την ιστορία από τη διήγηση του Μόργκαν παίρνοντας τη σκυτάλη από τον έμπειρο ιστορικό:
«Ο στρατηγός Άρνολντ ήταν αποφασισμένος να κινηθεί πρώτος. Βεβαιωμένος για την παθητική και ηττοπαθή στάση του Γκέιτς, τον ανάγκασε να προβεί σε γενικευμένη επίθεση. Οι εντολές προς τον Ντίαρμπορν και μένα ήταν ρητές: άμεση εμπλοκή των στρατευμάτων μας μέσα από το δάσος. Φωτιά και οργή εξαπολύθηκε εκείνο το πρωινό ενάντια στα αγγλικά στρατεύματα που προσπαθούσαν να κυκλώσουν τις θέσεις μας. Καλύπτοντας τα νώτα του πεζικού, παρατήρησα τον στρατηγό σαν τυφώνα να ορμάει στη μάχη. Παράλληλα, το πάθος του συμπαρέσυρε και πολλούς άλλους πατριώτες. Εισέβαλε με το άλογο ανάμεσα στα δύο τάγματα των Φρέιζερ και Μπαλκάρς. Με μια κίνηση εξαίρετης ανδρείας ‒και ρίσκου βεβαίως‒ έκοψε στη μέση τις γραμμές των Άγγλων.
Εκείνοι, βρόμικοι και άνανδροι, προσπάθησαν να σημαδέψουν απευθείας τον ηγέτη της επίθεσης. Έδωσα εντολή στους άντρες μου να προστατεύσουν τον πυρήνα των πατριωτών γύρω από τον ίδιο τον Άρνολντ. Κατάφερα πλήγματα σε αρκετούς πεζικάριους. Για ώρες, σκαρφαλώνοντας ανάμεσα στα δέντρα, κινούμενος με προσοχή, είχα σωριάσει δεκάδες κόκκινα παλτά με τις βολές μου. Ο Άρνολντ συνέχιζε τη μάχη απτόητος. Δεν γνώριζα, αν θα ερχόταν σε βοήθεια οποιοδήποτε άλλο τάγμα. Η τακτική του Γκέιτς δεν άφηνε και πολλά περιθώρια ελπίδας. Έπρεπε να στηριχτούμε στις γραμμές άμυνας που είχαμε εκείνη τη στιγμή.
Έπειτα από το πρώτο κύμα αιφνιδιασμού, οι Άγγλοι συσπειρώθηκαν. Είχαν αναδιοργανωθεί κάτω από τις εντολές του ταξίαρχου Φρέιζερ. Αν ο Άρνολντ είχε ένα αντίπαλο δέος στη μάχη, αυτό ήταν ο νεαρός Άγγλος. Τα βόλια σιγά σιγά τελείωναν. Οι δυνατότητες των τυφεκιοφόρων μου λιγοστές. Έπρεπε να οπισθοχωρήσουμε για ανασύνταξη. Δυστυχώς, δεν μπορούσα ν’ αφήσω τον στρατηγό μόνο του στη μάχη.
Οι γραμμές των Άγγλων έδειχναν πλέον τόσο συμπαγείς, ώστε δύσκολα διέκρινες κενά ανάμεσά τους. Απέναντί τους οι θέσεις μας ήταν εκτεθειμένες και το πεζικό μαζί με τον Ντίαρμπορν και τον Άρνολντ δέχονταν μαζικά πυρά. Και τι δεν θα έδινα για ένα πιο γρήγορο όπλο, σκεφτόμουν. Ωστόσο, έπρεπε να προσαρμοστώ… Ο Άρνολντ δεν θα άντεχε για πολύ ακόμη.
Τότε ήταν που χρησιμοποίησα τον κατάλληλο άνθρωπο για την κατάλληλη δουλειά. Ήταν η ώρα του Τιμ Μέρφυ. Δεν θα ξεχάσω τα λόγια μου ανάμεσα στους κρότους της μάχης ν’ ακούγονται τόσο επιτακτικά όσο και η αποστολή που του ανέθεσα».
«Να περάσει απαρατήρητος πίσω από τις γραμμές του εχθρού. Έχω δίκιο, Μόουζες;».
«Δώσε προσοχή», κατηύθυνε τον ενθουσιασμό και τη σιγουριά του συνομιλητή του.
«Γονατιστός πάνω σ’ ένα χοντρό κλαδί, απέναντι από το στράτευμα των Άγγλων, ο Μέρφυ ετοίμασε το τουφέκι του. Σημάδεψε προσπαθώντας να μείνει ανεπηρέαστος από την ένταση και τους κρότους της μάχης. Έπρεπε να ευστοχήσει. Τον ενθάρρυνα συνεχώς, κρυμμένος στη βάση του δέντρου. Ο χρόνος δεν ήταν σύμμαχος. Η πρώτη τουφεκιά έχασε τον στόχο της.
»Το χειρότερο ήταν ότι η θέση μας εκτέθηκε, καθώς οι Άγγλοι ανίχνευσαν τη βολή. Δεν θα αργούσαν τα αντίπαλα πυρά να επέλθουν με λύσσα. Έδωσα στον Τιμ άλλο ένα τουφέκι˙ το είχα ήδη γεμίσει. Η σφαίρα βρήκε επιπόλαια το άλογό του Φρέιζερ. “Ξανά, ξανά!”, του φώναξα δίνοντάς του στο χέρι ένα τρίτο οπλισμένο τουφέκι. Ήταν εκείνη η στιγμή, όταν είδα τα μάτια του να κλειδώνουν πάνω στον ιππέα αξιωματικό. Η σφαίρα βρήκε τον Φρέιζερ στο στήθος και τον σώριασε κάτω από το άλογο. Τα τάγματα έχασαν τον προσανατολισμό τους.
Αυτό που ακουγόταν μονάχα ήταν “πυρ κατά βούληση!”. Δίχως καθοδήγηση το ηθικό τους άρχισε να πέφτει. Έβλεπαν απέναντί τους έναν δαιμονισμένο όχλο ανθρώπων που μάχονταν με αποφασιστικότητα σαν να ήταν η τελευταία τους φορά. Από την άλλη, ευτυχώς για τον στρατηγό Άρνολντ, μια σφαίρα δεν έκοψε το νήμα της ζωής του.
Η πληγή ήταν επιπόλαιη, στο πόδι˙ δίχως να μπορεί όμως να συνεχίσει, έπεσε από το άλογο τραυματισμένος. Οι Άγγλοι μπορούν να πουν πως κέρδισαν σ’ εκείνη την απερίσκεπτη επίθεση τον Άρνολντ και το τάγμα του. Στην πραγματικότητα όμως, οι απώλειες για τους ίδιους ήταν τρομερές. Οι δύο στρατοί υποχώρησαν στις προηγούμενες θέσεις τους, καθώς έπεφτε το βράδυ.
Όντως, κανείς μας δεν είδε να έρχονται ενισχύσεις από τα υψώματα των Μπέμις. Ο Γκέιτς είχε αφήσει τον Άρνολντ στην τύχη την οποία επέλεξε».
«Ο στρατηγός Γκείτς είχε αρχίσει να διανύει από τότε τον δρόμο της ατιμίας και της περιφρόνησης…».
«Κι όμως, Τζορτζ. Οι φίλοι, οι ομοεθνείς σου, τον εξύψωσαν στα ουράνια. Σαν άλλον Τζορτζ Ουάσινγκτον…».
«Ο Ουάσινγκτον ήταν ένας! Όσες έρευνες κι αν κάνω καταλήγω πάντα στο ίδιο συμπέρασμα. Εκείνος γνώριζε το πότε, το πού και το πώς».
«Πόσο εύκολα εξαπατήθηκαν τα μέλη του Συμβουλίου από έναν φιλόδοξο ‒πραγματικά ματαιόδοξο‒ βετεράνο πολιτίσκο σαν τον Γκέιτς… Ο Ουάσινγκτον είναι ένας. Ακόμη και ο Μόργκαν είχε καταλάβει τις κρυφές προθέσεις του Γκέιτς».
«Όλα για μια θέση στο ανώτατο αξίωμα του επερχόμενου κρατικού σχήματος˙ τις Ηνωμένες Πολιτείες!…».
«Η νίκη, Τζορτζ, θέλει θυσίες. Σε αυτό βοήθησε τον Γκέιτς αφελώς και εντελώς πατριωτικά ο Άρνολντ. Υπέφερε σε μια σκηνή, πληγωμένος, ανήμπορος πλέον να πολεμήσει στην επικείμενη νικητήρια μάχη».
«Έχοντας πράξει μάλιστα το καθήκον του…».
«Βαρύνοντας τον Μπουργκόιν με τρομακτικές απώλειες…», πρόσθεσε ο Μόουζες.
«Τα Μπέμις Χάιτς ήταν βούτυρο στο ψωμί του οργανωμένου και υπεράριθμου στρατού του Γκέιτς».
«Ο Μόργκαν στο ημερολόγιο εξιστορεί την τεράστια βοήθεια των συνταγμάτων του ίδιου και του Άρνολντ στη μάχη».
«Ποια μάχη;… Αυτήν που κράτησε μερικές ώρες, σκάρτη μια μέρα;», ειρωνεύτηκε ο Τζορτζ.
«Ο Μόργκαν παρέμενε στη θέση του συνεχίζοντας να βοηθά με τους τυφεκιοφόρους του τον αγώνα. Δίχως να θέλω να σε κουράσω, θα σε αφήσω να τα διαβάσεις όλα αυτά αργότερα».
«Δεν είσαι τόσο κρυψίνους τελικά όσο νόμιζα, Μόουζες».
«Την υπομονή σου θα στην εξαργυρώσω με τις μνήμες του Μόργκαν από την τελετή παράδοσης του Μπουργκόιν στους πατριώτες»:
17 Οκτωβρίου 1777
«Κάτω από τα κακαρίσματα των κοράκων και των ορνέων, στα λιβάδια της Σαρατόγκα, ο Μπουργκόιν προέλαυνε υπό λευκής σημαίας προς το σημείο συνάντησης. Τα συμμαχικά στρατεύματα Άγγλων και Γερμανών, καθώς οι Ινδιάνοι είχαν ήδη αποχωρήσει κρυφά, παραδίδονται σε αυτά του στρατηγού Γκέιτς. Η ατμόσφαιρα, ιδιαίτερα χαρμόσυνη, αφού για πρώτη φορά ο στρατός και η πολιτοφυλακή είχαν δείξει τις ικανότητές τους.
Ικανότητες οι οποίες εκπορεύθηκαν από την αρχηγική μορφή του ταξίαρχου Άρνολντ. Το καθήκον το δικό μου εκπληρώθηκε, καθώς εκτέλεσα κάθε διαταγή υπέρ μιας θετικής έκβασης της μάχης. Μπουργκόιν, Φίλιππς και άλλοι αξιωματικοί παρέδιδαν στο πλαίσιο εορταστικής τελετής για τους Αμερικανούς, τα όπλα τους. Το ίδιο, αιχμάλωτοι πολέμου, θεωρούνταν πλέον και όλοι οι στρατιώτες τους.
Σε ατιμωτική φυγή και αποχώρηση από τα εδάφη των Πολιτειών αναγκάστηκε ο πρώτος των πρώτων των Άγγλων, πρώην στρατηγός Τζον Μπουργκόιν. Αξίζει ν’ αναφέρω τον διάλογο μεταξύ εμού κι εκείνου κατά το πέρας της τελετής:
“Βιάστηκα να κρίνω τις ικανότητές σου, αξιωματικέ Μόργκαν”, μου απηύθυνε πρώτος τον λόγο.
“Βιάστηκα να καταλάβω πόσο εκτιμάς την αξιοπρέπεια, στρατηγέ. Το ίδιο σου το καραβάνι, αυτό έδειξε. Πίστη στο θάρρος και στο πείσμα του αρχηγού του”.
Με διέκοψε κοφτά λέγοντας πως κάθε προσπάθεια ήταν μάταιη δίχως υποστήριξη. “Παρά τον άτιμο πόλεμο ‒μα, πανούργα στρατηγική θα προσέθετα‒ που ανοίξατε εναντίον μου κατά τον ερχομό μου στον Νότο, σας παραδίδω το χειρόγραφό μου. Τουλάχιστον, θα γνωρίζω ποιος το παρέλαβε, αφού θα αναγκαστώ να εγκαταλείψω αυτόν τον τόπο δίχως τίποτα. Είθε η Αυτοκρατορία να καταφέρει ό,τι δεν κατάφερα εγώ, δίχως εμένα στις τάξεις της”.
Αφού μου παρέδωσε τις σελίδες δεμένες μ’ έναν χόρτινο σπάγκο, του απάντησα: “Μη συνετή, η επιλογή σας. Θα μπορούσατε να κατηγορηθείτε για κατασκοπία. Μέσα στο μυαλό του αγγλικού στρατού είναι επικίνδυνος ένας στυγνός πατριώτης και Αμερικανός”. Σίγουρα, δεν ήταν η απάντηση που περίμενε, αλλά κάθε κύριος φέρεται ανάλογα σε φίλους ή σε εχθρούς.
Πρέπει να ομολογήσω ότι η φιλοπεριέργειά μου μ’ έκανε να διαβάσω τις σκέψεις του εχθρού˙ να τον κατανοήσω. Μπορώ να πω ότι θεώρησα αναγκαίο να υπάρξει εγγράφως το ανάλογο αντίπαλο δέος σε κάτι το οποίο θα έμενε για αρκετό καιρό κρυμμένο˙ ποτέ ο πόλεμος δεν έχει μία και μόνη αλήθεια.
Η δική μου αλήθεια ωστόσο, μετά τη νίκη μας στη Σαρατόγκα, ήταν πως δεν μπορούσα ν’ ανεχτώ άλλο τη συμπεριφορά του Γκέιτς. Λαμβάνοντας όλα τα εύσημα για την πολύκροτη νίκη, άφησε παραγκωνισμένους όλους τους αξιωματικούς. Ιδιαίτερα, εκείνον, τον θρασύ αλλά γενναίο Μπένεντικτ Άρνολντ. …
Δεν θα περάσω άλλον χειμώνα υπό το ανελέητο κρύο και την πείνα έξω στην ύπαιθρο. Δεν θα δώσω άλλη βοήθεια σ’ έναν κατ’ όνομα πατριώτη, υπηρέτη προσωπικών συμφερόντων. Το καθήκον μου προς την πατρίδα το έχω ολοκληρώσει. Ήρθε η ώρα να εκπληρώσω και το χρέος μου απέναντι στο σπίτι και τη γυναίκα μου. Εγώ, ο συνταγματάρχης του αμερικανικού στρατού, Ντάνιελ Μόργκαν, αποσύρομαι από τα πεδία των μαχών και μπορώ πλέον να λειτουργώ ως Αμερικανός πολίτης υπό τις διαταγές μονάχα του εαυτού μου».
