Format στο «OK COMPUTER» των Radiohead (Eenie/Meenie)

Οι Radiohead γιορτάζουν τα 20 χρόνια από την κυκλοφορία του «OK COMPUTER» και σύσσωμος ο κόσμος της μουσικής μαζί τους. Ανέκαθεν ήταν ένα συγκρότημα που πειραματιζόταν με τον ήχο του, ενέτασσε τα κοινωνικοπολιτικά προβλήματα στα τραγούδια του και φημιζόταν για το ζοφερό – δυστοπικό ύφος του.

Tο «OK COMPUTER» είναι ένα σχόλιο για τα αδιόρατα ψηφιοποιημένα μέσα παραγωγής της εποχής και αποτελεί το ισχυρότερο πειστήριο των Radiohead για τον εαυτό τους, ως ένα από τα πιο στοχαστικά και συναρπαστικά συγκροτήματα της σύγχρονης rock, ισχυρισμός που παραμένει ακλόνητος από την κυκλοφορία του εδώ και 20 χρόνια. 

Αυτό είναι ένα αφιέρωμα για όσους έστω και για ένα λεπτό «έχασαν» τον εαυτό τους… Για να «δούμε», λοιπόν, κάποια στοιχεία για το κάθε κομμάτι του δίσκου ξεχωριστά!

*Κάθε πλευρά του δίσκου -αντί για αριθμούς ή γράμματα- χρησιμοποίησε τον γνωστό παιδικό ρυθμό μετρήματος «eeny, meeny, miny, moe», έτσι για να λύσει ο ακροατής ένα μικρό puzzle… Και αυτές οι μικρές λεπτομέρειες που δείχνουν πως δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη! Για αυτό ξεχωρίζουν.

Airbag

Οι Radiohead είχαν εξαρχής την φιλοδοξία να αναμείξουν τα βαριά riffs των 90s με την ηλεκτρονική dance μουσική (κάτι που εξερευνούν ακόμα περισσότερο στα δύο επόμενα album “Kid A” και “Amnesiac”). Εδώ έχουμε ένα από τα πιο heavy tracks του δίσκου, δομημένο γύρω από τις λούπες των τυμπάνων του  Phil Selway, με τις «σκοτεινές» κιθάρες του Greenwood (συν το Mellotron) να φωτίζονται από τις μελωδίες του O’Brien, καταλήγοντας σε ψηφιακά σκρατσαρίσματα.

Το εναρκτήριο τραγούδι του album, έχει σαφείς trip hop καταβολές, είναι έντονα εμπνευσμένο από την μουσική του Dj Shadow, και πολύ πιθανόν από το κομμάτι του Building steam with a grain of salt , ένα υπόδειγμα της cinematic ambience σχολής με τύμπανα που σπάνε κόκαλα. Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε όμως και την «συμβολή» των Joy Division που φαίνεται να γαλούχησαν μουσικά τους Radiohead, το Days Of The Lords συνέβαλε και αυτό στη τελική μορφή του «Airbag».

Ο Thom Yorke ήθελε να κάνει αναφορά στα τροχαία δυστυχήματα και στην μετενσάρκωση εμπνευσμένος από ένα άρθρο με τίτλο «An airbag saved my life» και την Θιβετανική Βίβλο των Νεκρών. Έγραψε το «Airbag» για την ψευδαίσθηση της ασφάλειας που προσφέρει ο σύγχρονος τρόπος μετακίνησης των ανθρώπων και «την ιδέα ότι κάθε φορά που βγαίνεις στο δρόμο μπορείς να σκοτωθείς». Το BBC έγραψε για την επιρροή του J.G. Ballard, ειδικά του μυθιστορήματος του με τίτλο «Crash», στο λυρικό περιεχόμενο του τραγουδιού. Το «Airbag» ενέπνευσε μετέπειτα τους Uncle (την περίοδο που είναι και ο Dj Shadow μέλος τους) στο κομμάτι  Rabbit in Your Headlights, στο οποίο τελικά συμμετείχε και ο Thom Yorke.

Paranoid Android 

Ένα από τα κομμάτια που δεν λείπει από καμία setlist των Radiohead, συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες studio ηχογραφήσεις τους στα 6:23 λεπτά που διαρκεί. Η μη συμβατική δομή του είναι εμπνευσμένη από τo «Happiness Is A Warm Gun» των Beatles και το «Bohemian Rhapsody» των Queen, τα οποία επίσης αποφεύγουν μια παραδοσιακή δομή (κουπλέ-ρεφρέν-κουπλέ). Το μουσικό στυλ του ήταν επίσης εμπνευσμένο από τη μουσική των Pixies, ειδικότερα στα πρώτα τους βήματα, με το «Caribou», από το ΕP «Come on Pilgrim», να μας δίνει κάποια καλά δείγματα των προτιμήσεων τους . Το τραγούδι γράφτηκε από τον Yorke μετά από μια δυσάρεστη νύχτα σε ένα bar του Λος Άντζελες, όπου είδε μια γυναίκα να αντιδρά βίαια αφού κάποιος έχυσε ένα ποτό πάνω της. Ο τίτλος και οι στίχοι του είναι μια αναφορά στο Marvin the Paranoid Android από την σειρά The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy του Douglas Adams.

Παρόλο που πολλά τραγούδια έχουν χαρακτηριστεί ως «σύγχρονα Bohemian Rhapsody», αυτό έρχεται πιο κοντά σε αυτόν τον τίτλο από το καθένα. Το τραγούδι αναλύεται σε τέσσερις ενότητες. Ένα ακουστικό μέρος ανοίγει το σκηνικό για το τραγούδι, προχωρά σε ένα πιο σκοτεινό, συνεχίζει πιο απειλητικά, εκεί όπου ο Thom τραγουδά «kicking, squealing Gucci little piggy», μια αναφορά στις επιδράσεις των ναρκωτικών στους ανθρώπους, ακολουθούμενη από ένα εξαιρετικά εμπνευσμένο solo από τον Jonny Greenwood. Έπεται η μουσική ακολουθία , όπου ο Thom Yorke απαγγέλλει: «Rain down, rain down on me…» προτού, ειρωνικά, ζητήσει από τον Θεό να τον βοηθήσει, ενώ ο Ed O’Brien προσφέρει μερικά λαμπρά φωνητικά πριν την τελική επιστροφή του σόλο κιθάρας του Jonny Greenwood.

Μετά το «OK COMPUTER» και το «Paranoid Android» πολλές μπάντες ένιωσαν την ελευθερία να συνθέσουν, «χαλαρώνοντας» την δομή της αφήγησης και αμφισβήτησαν την συνοχή που τους «επέβαλε» η μουσική βιομηχανία. Τέτοια παραδείγματα ήταν οι Arcade Fire με τα «Neighborhood #1-4» και οι Muse στο «Knights of Cydonia».

Subterranean Homesick Alien

Η μεταχείριση των πλήκτρων στο «Subterranean Homesick Alien» είναι ένα παράδειγμα των προσπαθειών της μπάντας να εντάξει την ατμόσφαιρα του «Pharaoh’s Dance» και γενικότερα του «Bitches Brew», που μας «χάρισε» ο Miles Davis πριν σχεδόν 40 χρόνια. Ο τίτλος αναφέρεται στο τραγούδι του Bob Dylan «Subterranean Homesick Blues».

Το κομμάτι περιγράφει έναν απομονωμένο αφηγητή που φαντάζεται ότι έχει απαχθεί από εξωγήινους. Ο αφηγητής υποθέτει ότι, όταν επιστρέψει στη Γη, οι φίλοι του δεν θα πιστεύουν την ιστορία του και θα  λογίζεται ως τρελός. Οι στίχοι εμπνεύστηκαν από μια σχολική εργασία του Yorke στο σχολείο Abingdon για να γράψει ένα κομμάτι «Αρειανής ποίησης(Martian poetry)», ένα βρετανικό λογοτεχνικό κίνημα που συνθέτει με θρησκευτικό τρόπο τις κοσμικές πτυχές της ανθρώπινης ζωής από μια εξωγήινη οπτική.

Πολύ πιο ήρεμο από τα προηγούμενα δύο τραγούδια, με όμορφη κιθάρα από τον Jonny Greenwood που με τα πετάλια του δίνει μια αστρική διάθεση. Υπάρχει ένα λυρικό θέμα φόβου και δυσπιστίας, με γραμμές όπως «I’d tell all my friends but they’d never believe me, They’d think that I’d finally lost it completely». Αυτό το τραγούδι δείχνει πολύ καλά και τη δύναμη ολόκληρου του άλμπουμ, τα μικρά πράγματα που κάνει η μπάντα τόσο καλά, με κάθε νότα στο παρασκήνιο να βρίσκεται τέλεια στη θέση της, αλλά να είναι ελάχιστα αισθητή στον απλό ακροατή. Εκεί βρίσκεται και όλη η ομορφιά του.

Ο Jeff Tweedy και το συγκρότημά του(Wilco) κέρδισαν κάποια (ενοχλητικά) αφιερώματα, αναφερόμενοι ως «American Radiohead» και το τραγούδι τους «I Am Trying To Break Your Heart» με καταβολές από το «Subterranean Homesick Alien» πιθανώς να ευθύνεται γι’ αυτό.

Exit Music (for a Film)

Είναι πολύ σπάνιο όταν ένα τραγούδι μπορεί να κάνει ένα ακροατήριο να σωπάσει, απλώς να το παρακολουθήσει και να το ακούσει σε μια ζωντανή παράσταση. Αυτό είναι ένα από αυτά τα τραγούδια. Το άνοιγμα του τραγουδιού είναι καθαρά ακουστικό, ενώ ο Thom Yorke τραγουδάει πάνω από την ανάγκη δύο εραστών να το «σκάσουν» πριν αποκαλυφθούν. Ο «Ρωμαίος και η Ιουλιέτα» του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ ενέπνευσαν τους στίχους για την «Exit Music (For a Film)» και αποτέλεσαν soundtrack του ίδιου έργου όταν το 1996 μεταφέρθηκε στην μεγάλη οθόνη από τον Baz Luhrmann.  O ήχος του Mellotron -εμμονή του Jonny Greenwood από τότε που ήρθε σε επαφή με το «Aisle of Plenty» των Genesis- και άλλες ηλεκτρονικές φωνές χρησιμοποιούνται σε όλη την διάρκεια του τραγουδιού, το οποίο κορυφώνεται με την είσοδο των τυμπάνων, του παραμορφωμένου ηλεκτρικού μπάσου και φωνητικών. Το τέλος χαρακτηρίζεται από τον Thom Yorke να τραγουδάει επανειλημμένα «we hope that you choke(ελπίζουμε να πνιγείτε)» πάνω στη μουσική ωσότου ξεθωριάσει. Ένα πολύ όμορφο, πικρό τραγούδι.

Ο Yorke συνέκρινε την έναρξη του τραγουδιού, με το «At Folsom Prison» του Johnny Cash. «Η κορύφωση του τραγουδιού είναι μια προσπάθεια να μιμηθούμε τον ήχο των Portishead, αλλά με ένα πιο μηχανικό στυλ.» αναφέρει ο μπασίστας Colin Greenwood. 

Η μεγαλύτερη επιρροή για την ολοκλήρωση αυτού του κομματιού, βέβαια είναι το «Bambole» του Ennio Morricone, αλλά και το «Twister» των λιγότερο γνωστών Remy Zero.

Ο τραγουδιστής της τζαζ και συνθέτης Brad Mehldau έχει καταγράψει δύο έντονα διαλογιστικές εκδόσεις του «Exit Music», εξερευνώντας και αναδιατάσσοντας τα μελωδικά μοτίβα του τραγουδιού με μια τόσο εμπεριστατωμένη έρευνα, ώστε το πρωτότυπο να αρχίζει να ακούγεται σαν ένα ακατέργαστο προσχέδιο.

Let Down

Το «Let Down» περιέχει πολυεπίπεδες κιθάρες και ηλεκτρικό πιάνο με τον Jonny Greenwood να παίζει κιθάρα σε διαφορετικό χρόνο από τα άλλα όργανα. Ο O’Brien είπε ότι το τραγούδι επηρεάστηκε από τον Phil Spector, παραγωγό και τραγουδοποιό, ο οποίος ήταν περισσότερο γνωστός για την τεχνική καταγραφής του με την ονομασία «Wall of Sound». Η συνεργασία του Spector με τον George Harrison στο album που περιείχε το «Let It Down» σίγουρα είχε την σημασία της για τους Radiohead. Οι στίχοι του τραγουδιού είναι, όπως είπε ο Yorke, «για το συναίσθημα που παίρνεις όταν είσαι σε συνεχή μετακίνηση αλλά δεν τον ελέγχεις – απλώς πηγαίνεις σε χιλιάδες μέρη και συναντάς χιλιάδες ανθρώπους, όντας αποστασιοποιημένος.

Karma Police