Σύντομη αναδρομή :
Τον Οκτώβρη του 1910 το εργοστάσιο ξεκίνησε τη λειτουργία του με τέσσερις μόνο μονάδες, καθώς το εργοστάσιο ήταν σε πρώιμο στάδιο. Σε λειτουργία ήταν η μονάδα θειικού οξέος, η μονάδα συσκευασίας, η μονάδα υπερφοσφωρικών λιπασμάτων και η μονάδα παραγωγής υδροχλωρικού οξέως. Η έκταση του εργοστασίου καταλαμβάνει πάνω από 200.000 τετραγωνικά μέτρα και υπήρχαν προβλέψεις για την αλματώδη αύξηση των εγκαταστάσεων αλλά και της παραγωγής. Τα επόμενα χρόνια της λειτουργίας του εργοστασίου αρχίζουν οι εργασίες για την εγκατάσταση μονάδας υαλουργίας, όπου τελικά ολοκληρώνονται το 1914. Στα προσεχή χρόνια στο εργοστάσιο σημειώθηκαν αρκετές υλικές ζημιές από πυρκαγιές στις μονάδες παραγωγής. Μεγάλες ζημιές προκλήθηκαν επίσης, στους χώρους του εργοστασίου, από τις αναταραχές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Παρ’όλα τα διάφορα εμπόδια, μεταπολεμικά η πορεία του εργοστασίου μέχρι το 1984 άρχισε να ανακάμπτει σημαντικά αφήνοντας, όπως φαίνεται, πίσω τις δυσκολίες του παρελθόντος . Η παραγωγή έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ για την τότε εποχή.
Λιπάσματα και περιβάλλον :
Αρκετές δαπάνες για μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος έγιναν το 1978. Κατασκευάστηκε καπνοδόχος από οπλισμένο σκυρόδεμα το οποίο αποτελεί μέχρι και σήμερα έμβλημα της περιοχής. Θυμίζοντας κάτι από τα παλιά. Από το 1981 ως το 1984 οι προσπάθειες διαφύλαξης του περιβάλλοντος γίνονται εντατικότερες. Για 90 ολόκληρα χρόνια, το εργοστάσιο των Λιπασμάτων ρύπαινε τον αέρα, τη θάλασσα και το έδαφος της Δραπετσώνας και της ευρύτερης περιοχής, επιβαρύνοντας την υγεία των κατοίκων της. Ακόμη και οι νεώτεροι θυμούνται την ατμόσφαιρα να γίνεται κίτρινη από τη σκόνη που άπλωνε το φουγάρο του εργοστασίου και κατέληγε στο σώμα τους. Έντονη επίσης ήταν και η μυρωδιά στην ατμόσφαιρα από θειάφι. Το εργοστάσιο μπορεί να αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής της Δραπε
Τέλος εποχής:
Το συγκρότημα διανύει φθίνουσα πορεία τη περίοδο από το 1984 ως το 1992 .Οι εργασίες που γίνονται στο εργοστάσιο πλέον είναι μόνο απλής συντήρησης. Πολλοί χρησιμοποίησαν προσχηματικά τη προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας για το κλείσιμο του εργοστασίου. Ωστόσο η αλήθεια διαφέρει καθώς το 1993 η εταιρεία τίθεται σε εκκαθάριση λόγω χρεών και πλέον η ιδιοκτησία περνάει στην Εθνική τράπεζα. Το 1999 έρχεται και το οριστικό κλείσιμο της επιχείρησης.
Η σημερινή μορφή του εργοστασίου- Αξιοποίηση του χώρου:
Το 2003 παρά τις αντιδράσεις κάποιον επιστημονικών φορέων και πολιτικών της περιοχής ,το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του Υπουργείου πολιτισμού κηρύσσει διατηρητέες μόνο τέσσερις από τις 109 μονάδες του εργοστασίου. Τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς κατεδαφίζεται σχεδόν το μεγαλύτερο σύνολο των εγκαταστάσεων. Το αρχείο των γραφείων μεταφέρεται σε αποθήκες στη περιοχή της Δραπετσώνας. Η αξιοποίηση του χώρου και οι συζητήσεις που γίνονταν κατά το παρελθόν ήταν ένα μεγάλο αγκάθι καθώς δεν είχαν οδηγήσει μέχρι πρωτίστως πουθενά. Κατά καιρούς είχαν εξαγγελθεί αρκετά σχέδια αξιοποίησης της έκτασης αλλά δεν είχε αποφασιστεί κάτι δραστικό για την ανάπλαση της περιοχής. Αστικοί μύθοι έλεγαν για ουρανοξύστες, εμπορικά κέντρα,πάρκα αναψυχής ακόμα και πίστα για φόρμουλα. Η δραστική αλλαγή ήρθε το 2017, όταν η τοπική αυτοδιοίκηση αντικατέστησε τον πρώην σκουπιδότοπο με έναν μεγάλο ανακαινισμένο και καθαρισμένο χώρο ο οποίος έχει αποτελέσει τα τελευταία δύο καλοκαίρια έναν τόπο πολιτιστικών δραστηριοτήτων καθώς πραγματοποιείται εκεί το Φεστιβάλ στη θάλασσα. Τα δύο κτίρια που δεν έχουν κατεδαφιστεί δεν έχουν αξιοποιηθεί για την ώρα.
Φωτογράφοι και λιπάσματα:
Δεν υπάρχει φωτογράφος ο οποίος δεν γνωρίζει τα λιπάσματα. Όσες φορές και να έχω επισκεφτεί το εργοστάσιο πάντα συναντάω φωτογράφους οι οποίοι προσπαθούν να εξερευνήσουν τον χώρο και να τον αποθανατίσουν. Μέσα σε αυτά τα κτίρια έχουν γίνει αμέτρητες φωτογραφίσεις και γυρίσματα βίντεο κλιπ. Έχω την αίσθηση ότι όσες φορές και αν πάει κανείς στο εργοστάσιο των λιπασμάτων για να φωτογραφίσει, πάντα θα βρίσκει κάτι καινούριο, κάτι που θα τον κάνει να μένει για ώρες εκεί φωτογραφίζοντας.
Μένοντας στον χώρο του εργοστασίου για κάποια ώρα έχεις την εντύπωση ότι ακούγεται ακόμα η σειρήνα που σηματοδοτεί τη λήξη της βάρδιας και περιμένεις τους εργάτες να ξεχυθούν στους δρόμους, σαν να κάνεις ένα ταξίδι στο χρόνο. Τα συναισθήματα μου είναι ανάμεικτα. Νιώθω κάτι γλυκόπικρο, αόριστο. Αναπολείς γλυκά εποχές που δεν έζησες αλλά έχεις ακούσει ιστορίες για αυτές και νιώθεις μια ελπίδα βλέποντας τη παρούσα κατάσταση του χώρου. Στο παρόν σε επαναφέρουν οι φωνές των παιδιών που παίζουν στην γύρω έκταση. Κάτι επιτέλους αλλάζει. Σαν κάτοικος της γύρω περιοχής θα ήθελα να δω αυτό το χώρο να συνεχίζει να αναγεννιέται από τις στάχτες του, δημιουργώντας κάτι σύγχρονο αλλά ταυτόχρονα με σεβασμό στην ιστορία του τόπου.
