Ασπρόμαυρο τοπίο: Μαθαίνοντας μία διαφορετική οπτική

Στα πρώτα βήματά μου, ως ερασιτέχνης φωτογράφος, λίγοι κορυφαίοι φωτογράφοι με στιγμάτισαν. Δε θα ξεχάσω ποτέ τις υπέροχες ασπρόμαυρες φωτογραφίες τοπίου του Ansel Adams. 

Μου προκαλούσε δέος το γεγονός ότι με τον απαρχαιωμένο (για εμάς) εξοπλισμό, ο Adams είχε καταφέρει να μαγέψει με τις λήψεις του, αποτυπώνοντας με τον καλύτερο τρόπο την άγρια φύση της αμερικανικής δύσης. Κυρίαρχο στοιχείο της λαμπρής φωτογραφικής του πορείας, το ασπρόμαυρο.

Στη σημερινή εποχή, με την αλματώδη ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας, ίσως να φαίνεται παρωχημένη η τεχνική της ασπρόμαυρης φωτογραφίας τοπίου. Κι αυτό  γιατί, η ύπαρξη των σύγχρονων αισθητήρων και φακών έχει ως αποτέλεσμα την ακριβέστατη απόδοση των χρωμάτων και των υφών μιας σκηνής. Έτσι, το μάτι μας βρίσκει ικανοποίηση στις έγχρωμες φωτογραφίες τοπίου, αγνοώντας τον υπέροχο κόσμο της μονόχρωμης φωτογραφίας.

Το πώς θα μάθουμε να βλέπουμε τις σκηνές γύρω μας με άλλη οπτική, σε άσπρο και μαύρο, θα δούμε παρακάτω.

Φωτογραφίστε σε άσπρο και μαύρο

Ίσως το πρώτο βήμα για πειραματισμό, είναι η φωτογράφιση σε ασπρόμαυρο και όχι η μετατροπή των εικόνων, αργότερα, κατά την επεξεργασία. Αυτό θα βοηθήσει στο να καταλάβουμε ποια είναι εκείνα τα στοιχεία που θα οδηγήσουν στη δημιουργία μιας καλής ασπρόμαυρης φωτογραφίας τοπίου. Έχετε πάντα στο μυαλό σας, ότι η ασπρόμαυρη φωτογραφία δεν είναι η απουσία χρώματος, αλλά μία εντελώς διαφορετική οπτική.

Κοιτάξτε για αντίθεση

Η ύπαρξη αντίθεσης αποτελεί το θεμέλιο μιας καλής μονόχρωμης φωτογραφίας. Τη χρησιμοποιούμε ως εργαλείο σύνθεσης, όπως κάνουμε με το χρώμα στην έγχρωμη φωτογραφία.

Αν το τοπίο που προσπαθούμε να αποτυπώσουμε περιέχει αρκετά highlights (για παράδειγμα μία χιονισμένη σκηνή), τα εκμεταλλευόμαστε ώστε να πετύχουμε εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Με τον τρόπο αυτό, “λέμε”  μία ιστορία, μεταφέρουμε ένα συναίσθημα.

Παράγοντες όπως η χρωματική αντίθεση (μεταξύ διαφορετικών χρωμάτων υπό το ίδιο φως) και η αντίθεση του φωτός (μεταξύ ίδιων χρωματικών τόνων, υπό διαφορετικό φως, όπως οι σκιές), θα μας δείξουν το δρόμο για μια καλή φωτογραφία.

Προσέξτε το τονικό εύρος

Οι τόνοι που περιέχονται σε ένα καλό ασπρόμαυρο κάδρο, κυμαίνονται από το απόλυτο μαύρο μέχρι το απόλυτο λευκό, περιλαμβάνοντας και ένα ικανοποιητικό εύρος ενδιάμεσων γκρι τόνων. Χρήσιμη είναι η μελέτη του Ζωνικού Συστήματος του Ansel Adams, μία τεχνική που χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν για τον προσδιορισμό της βέλτιστης έκθεσης. Η αντιστάθμιση της έκθεσης (Exposure Compensation) που συναντάται σε όλες τις σύγχρονες μηχανές αποτελεί έναν καλό τρόπο ώστε να ισορροπήσουμε τους σκοτεινούς και τους φωτεινούς τόνους, αν αυτό χρειαστεί. Ευτυχώς, στην ψηφιακή εποχή, ο πειραματισμός δεν κοστίζει!

Ψάξτε για υφές

Αφαιρώντας τελείως το χρώμα από μία εικόνα, αυτό που μένει είναι τα δομικά στοιχεία της, δηλαδή η σύνθεση όλων των συστατικών της (σχήματα, γραμμές, κλπ.). Κοιτώντας πιο προσεκτικά, οι λεπτομέρειες που θα σας κεντρίσουν το ενδιαφέρον (μικρά σχήματα, μοτίβα, υφές) θα δώσουν ισχύ στη φωτογραφία. Σε μια έγχρωμη εκδοχή, είναι πολύ πιθανό να μην τις προσέχατε καθόλου. Γι αυτό, κοιτάξτε καλά γύρω σας και ψάξτε για τα στοιχεία που θα δώσουν αυτή τη δυναμική στη φωτογραφία σας. Βότσαλα, χόρτα, ξύλα και άλλα υλικά, αν τοποθετηθούν σωστά στο τοπίο σας, θα το απογειώσουν.

Εκμεταλλευτείτε το κακό φως

Υπάρχουν περιπτώσεις που το φως δεν ευνοεί τη φωτογραφία τοπίου, όπως το μεσημέρι, όταν το φως είναι δυνατό και κάθετο. Μία μέτρια έως κακή φωτογραφία τοπίου, μπορεί να μεταμορφωθεί σε αριστούργημα, αν χρησιμοποιήσουμε την ασπρόμαυρη λογική. Έντονες αντανακλάσεις, συμμετρικές δομές και φυσικά η ύπαρξη μεγάλης αντίθεσης (που χαρακτηρίζει το καταμεσήμερο), θα δώσουν υπέροχα αποτελέσματα. Γι αυτό, όταν βρεθείτε στο κατάλληλο μέρος, αλλά τη λάθος ώρα, μην απογοητευτείτε. Γυρίστε το διακόπτη του ματιού σας (και του φωτογραφικού σας μυαλού) στο ασπρόμαυρο και δημιουργήστε με μια άλλη οπτική .

Για να ξεκινήσετε να εφαρμόζετε το ασπρόμαυρο στις φωτογραφίες τοπίου, αρκεί να αλλάξετε τρόπο φωτογραφικής οπτική. Εστιάζοντας σε εκείνα τα στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους (χρώματα, τόνοι, σκιές, κλπ.) θα μάθετε να τα χειρίζεστε προς όφελός σας. Στις άσχημες καιρικές συνθήκες για τη φωτογραφία τοπίου, δηλαδή στην ηλιοφάνεια με την έντονη αντίθεση, το ασπρόμαυρο έρχεται να σώσει τις κακές έγχρωμες λήψεις. 

Τέλος, μην ξεχνάτε το πολύ γνωστό ρητό του Ansel Adams,: “Δεν τραβάς μία φωτογραφία, τη δημιουργείς”. Σίγουρα, θα ήξερε κάτι παραπάνω!