Απόψεις | Δολοφονία Γιαν Κούτσιακ: Το τέλος της «μετακομμουνιστικής αθωότητας»

«Την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 2018, ο δημοσιογράφος Γιαν Κούτσιακ και η συνομήλικη σύντροφός του Μαρτίνα Κουσνίροβα βρέθηκαν νεκροί στο σπίτι τους στην Βέλκα Μάτσα, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 65 χιλιομέτρων ανατολικά της Μπρατισλάβα.

Η διπλή δολοφονία έγινε μεταξύ της Πέμπτης και της Κυριακής, σύμφωνα με την αστυνομία. Ο Γιαν Κούτσιακ σκοτώθηκε με μια σφαίρα στο στήθος ενώ η Κουσνίροβα με σφαίρα στο κεφάλι. Η αστυνομία βρήκε σφαίρες σκορπισμένες γύρω από τα δύο πτώματα, με την εφημερίδα Pravda να επισημαίνει ότι το σκηνικό αυτό προκαλεί την σκέψη ότι στήθηκε έτσι για να δώσει μια «προειδοποίηση».

Ο 27χρονος Κούτσιακ εργαζόταν για τον ιστότοπο aktuality.sk, που ανήκει στον γερμανικό όμιλο Axel Springer και στον ελβετικό Ringier. Αυτός εξειδικευόταν σε υποθέσεις διαφθοράς, μεταξύ των οποίων αυτές που αφορούσαν πιθανούς δεσμούς ανάμεσα στον επιχειρηματικό κόσμο και το κόμμα SMER-SD του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο. Το aktuality.sk και άλλα μέσα ενημέρωσης δημοσίευσαν τα μεσάνυχτα μια εκδοχή ―ανολοκλήρωτη― του άρθρου του Γιαν Κούτσιακ, το οποίο αφορούσε τις πιθανολογούμενες πολιτικές σχέσεις Ιταλών επιχειρηματιών που είναι ύποπτοι για σχέσεις με την καλαβρέζικη μαφία «Ντραγκέτα», η οποία πιστεύεται ότι δραστηριοποιείτο στην ανατολική Σλοβακία.»

Πηγή: http://www.huffingtonpost.gr

Η δολοφονία του νεαρού δημοσιογράφου έρχεται να δώσει ένα «δυνατό χαστούκι» στην εφησυχασμένη κοινή γνώμη τόσο της Σλοβακίας όσο και της γειτονικής Τσεχίας και να δημιουργήσει μια βαθιά ρωγμή στην βιτρίνα της «ασφαλούς χώρας» η οποία προωθείτε επίσημα και ανεπίσημα τα τελευταία χρόνια. Η κυρίαρχη αυτή αίσθηση γίνεται αντιληπτή από την δήλωση του Άρπαντ Σολτέζ, δημοσιογράφου του σλοβακικού τηλεοπτικού δικτύου JOJ και πρώην συνάδελφο του Γιαν Κούτσιακ: «Η δολοφονία ενός δημοσιογράφου εξαιτίας της δουλειάς του είναι ίσως κάτι που μπορεί να συμβεί στα Βαλκάνια, ίσως στη Μέση Ανατολή, σίγουρα γίνεται στη Ρωσία, αλλά όχι στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν υπάρχει καμία άλλη απάντηση σε αυτού του είδους την πράξη -μόνον ότι θα φέρουμε σε πέρας τη δουλειά του».

Η δήλωση αυτή όσο και αν φέρει μέσα της μια μεγάλη δόση γενναιότητας και θάρρους ταυτόχρονα δείχνει πως ήρθε και το «τέλος της αθωότητας» για τον δημοσιογραφικό –και όχι μόνο– κόσμο της Κεντρικής Ευρώπης. Σίγουρα επίσης δεν μπορεί κανείς να αφήσει ασχολίαστο και τον υφέρποντα ρατσισμό της δήλωσης αφού δολοφονίες δημοσιογράφων είχαμε πολύ πρόσφατα στην Μάλτα και στην Δανία. Πολύ γνωστή επίσης η περίπτωση του Ιταλού δημοσιογράφου και συγγραφέα Ρομπέρτο Σαβιάνο που ζει υπό καθεστώς αστυνομικής προστασίας μιας και υπάρχει μόνιμο συμβόλαιο δολοφονίας του από την Καμόρα.

Στο βιβλίο του με τίτλο «Γομμόρα» ο Σαβιάνο ήδη από το 2005 είχε τονίσει πως η Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη έγιναν προνομιακό πεδίο δράσης πρώτα για την Ναπολιτάνικη Καμόρα και έπειτα για την Καλαβρέζικη Ντράγκετα. Τα τεράστια αυτά εγκληματικά δίκτυα πρόσφεραν, κατά κάποιον τρόπο, την τεχνογνωσία και την δικτύωση τους σε ανερχόμενους πολιτικούς και επιχειρηματίες του μετα-κομουνιστικού κόσμου για να στήσουν καινούργιες καπιταλιστικές δομές αλλά και να αναδειχθούν προσωπικά οι ίδιοι. Εκμεταλλευόμενοι το αρκετά ελαστικό νομικό πλαίσιο και την ανάγκη εισροής επενδύσεων το ιταλικό οργανωμένο έγκλημα έστησε σε πολλές μετα-κομμουνιστικές χώρες εταιρείες βιτρίνα που στόχευαν στο ξέπλυμα χρήματος και στην απορρόφηση κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η δημοσιογραφική έρευνα

Όλα αυτά ήταν λίγο πολύ γνωστά στον δημοσιογραφικό κόσμο των χωρών αυτών και καταπιάνονταν μαζί τους στο πνεύμα της ελευθεροτυπίας που θεωρούνταν δεδομένη για τις καινούργιες δημοκρατίες. Στο πλαίσιο αυτό μάλιστα το επάγγελμα του δημοσιογράφου θεωρούνταν κατά κάποιο τρόπο «ιερό» αφού παρείχε στους πολίτες το δικαίωμα στην ενημέρωση κάτι που είχαν στερηθεί κατά τα κομμουνιστικά χρόνια.

Όλα αυτά μέχρι την Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 2018, όπου ο Γιαν Κούτσιακ και η σύντροφος του βρέθηκαν δολοφονημένοι μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Δόθηκε έτσι ένα ξεκάθαρο μήνυμα πως όποιος δημοσιογράφος περάσει κάποιες συγκεκριμένες κόκκινες γραμμές δεν είναι ασφαλής πουθενά ούτε αυτός, ούτε οι δικοί του άνθρωποι –κατά το πρότυπο ακριβώς του νόμου της σιωπής (Ομερτά) του ιταλικού νότου.

Ποιες όμως κόκκινες γραμμές πέρασε ο Κούτσιακ; Πολύ απλά άρχισε να γράφει για πρόσωπα και πράγματα και να αποδεικνύει τις σχέσεις ανάμεσα στο οργανωμένο έγκλημα και τον πολιτικό κόσμο της Σλοβακίας.

Ανήκε στην καινούργια γενιά Σλοβάκων δημοσιογράφων που διαφέρει από εκείνους της πρώτης μετα-κομμουνιστικής περιόδου οι οποίοι απλά στηλίτευαν τα σκάνδαλα. Η νέα αυτή γενιά στα πρότυπα των συναδέλφων τους στην υπόλοιπη Ευρώπη προσπαθούν να φτάνουν την έρευνα τους σε βάθος και ζητούν από τον πολιτικό κόσμο απαντήσεις.

Σε αυτό ευνοούνται από την έκρηξη της ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας που πλέον κάνει την πληροφορία να μην είναι ελεγχόμενη και την παροχή ειδήσεων μη μονοπωλιακή και μη κατευθυνόμενη αποκλειστικά από μεγάλα δημοσιογραφικά συγκροτήματα. Ακόμα ο ανταγωνισμός μεταξύ των νέων μέσων ενημέρωσης εξωθεί τους δημοσιογράφους σε καλύτερη έρευνα ούτως ώστε να γίνουν προτιμητέοι από το κοινό έναντι άλλων. Πρόκειται σίγουρα για μια μεγάλη δημοκρατική πρόοδο και μια θετική εξέλιξη για τις κοινωνίες των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης που όμως ενοχλεί το οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο που χτίστηκε στα χρόνια της μετάβασης στον καπιταλισμό και σίγουρα έχει πολλούς σκελετούς στην ντουλάπα του.

Δεν είναι τυχαίο πως ο δεξιός πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο απαξίωνε (πριν τη δολοφονία του Κούτσιακ) τους δημοσιογράφους σε κάθε ευκαιρία με χαρακτηρισμούς όπως «αντισλοβακικές βρόμικες πόρνες», «κοινές ηλίθιες ύαινες» και «γλοιώδη φίδια» –και σίγουρα επίσης δεν είναι τυχαίο πως ο δολοφονημένος δημοσιογράφος ερευνούσε το κόμμα του και τον ίδιο προσωπικά για διασυνδέσεις με την Μαφία και διαφθορά.

Οι συνέπειες της δολοφονίας

Η δολοφονία του Κούτσιακ θα φέρει μεγάλες αναταράξεις στην Σλοβακία αλλά και την «αδελφή» της την Τσεχία. Το σίγουρο όμως είναι πως πλέον οι λαοί των χωρών αυτών θα πάψουν να είναι εφησυχασμένοι για την καθαρότητα και την ασφάλεια της δημοκρατίας τους και ίσως κατανοήσουν πως ο πραγματικός κίνδυνος για αυτές δεν είναι ο Κομμουνισμός, αλλά τα ανεξέλεγκτα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα που δεν διστάζουν να εγκληματήσουν στο βωμό του κέρδους.

Όσο για τον ίδιο τον Γιαν Κούτσιακ και την σύντροφό του Μαρτίνα Κουσνίροβα έχουν πλέον μια θέση ανάμεσα στους αδικοχαμένους ήρωες (δημοσιογράφους, καλλιτέχνες, ακτιβιστές) που δεν δίστασαν να ρισκάρουν την ζωή τους για να δείξουν στους υπόλοιπους πως αν δεν πάψουν να αδιαφορούν η ελευθερία τους και τα ανθρώπινα δικαιώματα τους θα είναι σύντομα παρελθόν.