Πολλά έχουν ειπωθεί για το περιβόητο bitcoin, ειδικά τους τελευταίους μήνες που η τιμή του ενός bitcoin ξεπέρασε τα 5000 ευρώ. Όμως η πιο γνωστή ατάκα που έχει αναπαραχθεί από τα ΜΜΕ και τα site είναι ότι «αν στις αρχές του 2010 αγόραζε κάποιος 100 ευρώ bitcoins σήμερα θα είχε μια περιουσία που θα αντιστοιχούσε σε 75 εκατομμύρια ευρώ». Το ερώτημα που προκύπτει λοιπόν, είναι αν κάποιος το 2010 είχε κάποιο λόγο να επενδύσει στο bitcoin και αν το έκανε αυτό τι θα προσδοκούσε να κερδίσει από μια τέτοια κίνηση; Η απάντηση δεν είναι καθόλου εύκολη και παρακάτω θα προσπαθήσω να αναλύσω κάποιους λόγους που θα οδηγούσαν κάποιον να κάνει μια τέτοια επένδυση ή θα τον απέτρεπαν.
Αρχικά θα πρέπει να φτιάξουμε τα προφίλ των υποψήφιων επενδυτών. Έτσι έχουμε έναν απλό φοιτητή της ΑΣΟΕΕ ο οποίος ζει με 500 ευρώ το μήνα, πληρώνει ενοίκια και τρώει στη σίτιση του Πανεπιστημίου του, αυτόν θα τον ονομάσουμε επενδυτή Α. Έπειτα έχουμε τον επαγγελματία επενδυτή ο οποίος βγάζει πολλά χρήματα στο χρηματιστήριο με διάφορους τρόπους και διάφορες στρατηγικές, ξοδεύει 100 χιλιάδες σε ένα μήνα μόνο για τα καταναλωτικά αγαθά, αυτόν θα τον ονομάσουμε επενδυτή Β. Τέλος, έχουμε τον επενδυτή Γ, ο οποίος είναι ο κλασικός υπάλληλος σε μια επιχείρηση, ανήκει σε μια μέση κοινωνική τάξη και ζει με 1500 ευρώ το μήνα.
Ποιος νομίζετε ότι θα έπρεπε να επενδύσει 100 ευρώ το 2010 στο bitcoin και γιατί; Πρωτίστως πρέπει να καθορίσουμε από τι εξαρτάται μια επένδυση, η απάντηση είναι πολύ απλή καθώς για να γίνονται επενδύσεις χρειάζονται αποταμιεύσεις. Από τι εξαρτώνται όμως οι αποταμιεύσεις θα ρωτήσει κανείς, και εδώ η απάντηση συνεχίζει να είναι πολύ εύκολη. Από την οριακή ροπή για αποταμίευση. Τι σημαίνει οριακή ροπή για αποταμίευση; Ουσιαστικά αυτή η μεταβλητή δείχνει πόσο παραπάνω εισόδημα θα αποταμιεύσει ο κάθε υποψήφιος επενδυτής για κάθε μια παραπάνω μονάδα εισοδήματος που λαμβάνει. Έτσι είναι ξεκάθαρο ότι ο επενδυτής Α έχει ελάχιστη έως και καμία οριακή ροπή για αποταμίευση και άρα δεν έχει σχεδόν καμία πιθανότητα για επένδυση ούτε 100 ευρώ, χωρίς να μεταβάλλει την ευημερία του και τον τρόπο ζωής του. Ο επενδυτής Β από την άλλη, έχει τεράστια ροπή για αποταμίευση καθώς τα λεφτά που βγάζει είναι περισσότερα από όσα καταναλώνει και άρα τα χρήματα που περισσεύουν, τα αποταμιεύει και τα επενδύει σε διάφορες δραστηριότητες. Ο επενδυτής Γ έχει μια μεγαλύτερη ροπή για αποταμίευση λόγω του παραπάνω εισοδήματος από τον επενδυτή Α και λόγω του ότι η μέση κοινωνική τάξη γενικότερα ψάχνει τρόπους εξασφάλισης των χρημάτων της μέσω της αποταμίευσης, επομένως μπορούμε νομίζω να συμφωνήσουμε ότι ο επενδυτής Γ σίγουρα έχει τις απαραίτητες αποταμιεύσεις για να αγοράσει 100 ευρώ bitcoin.
Συνεχίζοντας θα πρέπει να βάλουμε τον παράγοντα της ενημέρωσης. Προφανέστατα, το 2010 σχεδόν κανείς δεν ήξερε τι είναι το bitcoin, πώς λειτουργεί και τι στόχο έχει. Μάλιστα αρκετά ΜΜΕ κυρίως στην Αμερική είχαν μπει σε μια διαδικασία δυσφήμησης του bitcoin. Γενικότερα το bitcoin λειτουργεί με έναν πολύ εύκολο τρόπο. Προσπαθεί να εξασφαλίσει τις συναλλαγές μέσω ίντερνετ χωρίς όμως να χρειάζεται η επέμβαση μιας κεντρικής αρχής που θα εγγυηθεί την ασφάλεια και τη διαφάνεια της συναλλαγής. Τα bitcoin είναι περίπλοκα μοτίβα και περίπλοκες διαδικασίες υπολογισμού και είναι μοναδικά, δεν μπορούν να αναπαραχθούν από άλλο χρήστη. Με αυτόν τον τρόπο η συναλλαγή μεταξύ δυο ανθρώπων που ο καθένας χρησιμοποιεί το δικό του μοναδικό bitcoin δεν έχει κανέναν κίνδυνο να εξελιχθεί σε άπατη. Καταλαβαίνουμε λοιπόν γιατί τα ΜΜΕ στην Αμερική δυσφήμιζαν το bitcoin από την αρχή, καθώς φιλοδοξία του bitcoin είναι η κατάργηση της παρέμβασης της αρχής στις συναλλαγές, που φυσικά αποτελούν οι Τράπεζες και το Κράτος. Τέλος το bitcoin βασίζεται στη δυσπιστία των υποψήφιων που θα κάνουν συναλλαγές μέσω ίντερνετ, στη δυσπιστία προς τις κεντρικές αρχές, ότι αυτές θα μπορέσουν να εγγυηθούν την ασφάλεια ή τη διαφάνεια των συναλλαγών τους. Ακόμα καλύτερα μάλλον, δεν πρόκειται για δυσπιστία αλλά για εκ προθέσεως απόκρυψη συναλλαγών, αλλά το ξέπλυμα μαύρου χρήματος ας το αφήσουμε για ένα επόμενο άρθρο. Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι το 2010 η αξιοπιστία των τραπεζών και του κράτους σαν εγγυητή, άρχισαν να πέφτουν κυρίως λόγω της Οικονομικής κρίσης. Ο κόσμος το καταλάβαινε και σταματούσε να αποταμιεύει, να επενδύει και γενικότερα μπήκαμε στη γνωστή σε όλους μας ύφεση. Τα κράτη και οι τράπεζες λοιπόν, κυρίως λόγω των σκανδάλων, βγήκαν βαριά πληγωμένα όσον άφορα το πρεστίζ τους.
Μέσα σε αυτήν την κατάσταση λοιπόν δημιουργείται ένα απλό μοντέλο συμπεριφοράς. Δεν εμπιστευόμαστε τις αρχές, άρα δεν αποταμιεύουμε. Αφού δεν αποταμιεύουμε, δεν επενδύουμε. Άσε που μάλλον καλύτερα θα ήταν να κρύψουμε τα λεφτά που αποταμιεύαμε στο στρώμα μας, σωστά; Λάθος, τουλάχιστον όσον άφορα την επένδυση στο bitcoin. Ποια συμπεριφορά λοιπόν θα είχε ο φοιτητής της ΑΣΟΕΕ; Θα ήταν σε θέση να γνωρίζει τα παραπάνω; Θα ήταν σε θέση να επενδύσει 100 ευρώ αλλάζοντας την καθημερινότητα του για ένα μήνα; Θα ήταν σε θέση να γνωρίζει ότι η δυσπιστία για τις αρχές θα ανεβάσει τη ζήτηση για τα bitcoins; Οι ίδιες ερωτήσεις ισχύουν και για τους άλλους δυο επενδυτές. Το ζητούμενο εδώ είναι να καταλήξουμε στο ότι ο φοιτητής πολύ πιθανόν να είχε διδαχθεί για τη λειτουργία του bitcoin και άρα θα ήξερε ότι υπάρχει πιθανότητα με επένδυση 100 ευρώ σήμερα να έχει 75 εκατομμύρια στον λογαριασμό του. Ο επενδυτής Β αφού βγάζει χρήματα από το χρηματιστήριο δεν μπορούμε παρά να υποθέσουμε ότι θα ήξερε και αυτός όλο το παιχνίδι που παίζεται με το κρυπτονόμισμα. Όμως ο επενδυτής Γ, σαν ένας απλός άνθρωπος ο όποιος δεν ασχολείται ούτε με οικονομικά ούτε με επενδύσεις δεν θα είχε ιδέα, αφήνοντας το γεγονός ότι η δυσφήμιση στα ΜΜΕ θα τον είχε τρομοκρατήσει.
Πριν όμως καταλήξουμε στο τελικό συμπέρασμα, θέλω να σκεφτείτε τι θα απαντούσατε στην παρακάτω πρόταση: Θα θέλατε να σας δώσω ένα κουπόνι των 100 ευρώ στο τέλος του άρθρου, ή να σας εγγυηθώ ότι σε 8 χρόνια θα σας δώσω ένα κουπόνι άξιας 75 εκατομμυρίων, αν μου αφήσετε τώρα 100 ευρώ στο paypal μου; Σαν φοιτητής λοιπόν θα έπαιρνα τα 100 ευρώ και θα έφευγα χαρούμενος για τα παραπάνω χρήματα που προφανώς θα γίνουν σουβλάκια! Κάτι τέτοιο πιστεύω ότι θα έκανε και ο επενδυτής Α. Για τον επενδυτή Β όμως, τα 100 ευρώ δεν θα μεταβάλουν την κατανάλωση του προς τα πάνω, ούτε και προς τα κάτω. Δηλαδή είτε αν δεν πάρει τώρα τα 100 ευρώ, είτε αν δώσει 100 ευρώ και δεν πάρει τίποτα πίσω, δεν θα χάσει κάτι το ιδιαίτερο. Επομένως είναι πρόθυμος να πάρει το ρίσκο και να με πληρώσει 100 ευρώ και να περιμένει τα 75 εκατομμύρια στο μέλλον που πρόκειται για ένα αξιόλογο ποσό ακόμα και για έναν εκατομμυριούχο. Τι θα έκανε όμως ο επενδυτής Γ; Θεωρητικά τρομοκρατημένος για τη φήμη μου, θα σκεφτόταν ότι ο αρθρογράφος αν και πολύ συμπαθής σε αυτόν, δυσφημίζεται από παντού και μάλλον θα σκεφτόταν ότι λέω ψέματα και ότι μάλλον δεν θα του έδινα ποτέ τα χρήματα που υποσχέθηκα. Άρα μάλλον θα έπαιρνε τα 100 ευρώ και θα έφευγε χαρούμενος. Όπως βλέπουμε, στην παραπάνω περίπτωση εγώ είμαι η αρχή που έφτιαξα το bitcoin, κανένας δεν με εμπιστεύεται και δυσφημίζομαι από παντού. Μόνο κάποιος ο οποίος ήταν αδιάφορος στο να ξοδέψει 100 ευρώ, αφού ούτε του λείπουν, ούτε τον νοιάζει να τα χάσει, θα είχε βγάλει σε 7 χρόνια 75 εκατομμύρια.
Σε ένα επόμενο άρθρο θα συνεχίσουμε την ανάλυση του παρόντος θέματος εξηγώντας τη φούσκα στα bitcoins. Όμως ας απαντήσουμε το αρχικό ερώτημα: Τι λόγο θα είχε κάποιος να επενδύσει 100 ευρώ στο bitcoin το 2010; Όπως είδαμε ο επενδυτής Α θα είχε μόνο τη θεωρητική γνώση και δεν θα έπαιρνε ποτέ το ρίσκο να ξοδέψει 100 ευρώ για κάτι στο οποίο δεν θα είχε εμπιστοσύνη. Αφήνοντας παραπέρα το ότι δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα για έναν μήνα. Ο επενδυτής Γ, τρομοκρατημένος και χωρίς καμία γνώση για το bitcoin δεν θα επένδυε καθώς τα 100 ευρώ για αυτόν έχουν αξία και προτιμάει να τα χρησιμοποιήσει κάπου άλλου. Μέσα σε μια γενικότερη απογοήτευση που έχει λόγω της κρίσης δεν θα θέλει ούτε να ακούσει για επένδυση σε bitcoins. Ο επενδυτής Β όμως, είναι αυτός που τελικά επένδυσε και τελικά σήμερα έβγαλε 75 εκατομμύρια. Επένδυσε όμως;
Όπως έχουμε δει, το ποσοστό των ανθρώπων που έκαναν μια τέτοια επένδυση είναι κοντά στο μηδέν. Ούτε λοιπόν οι επιχειρηματίες επένδυσαν στο bitcoin καθώς είχαν σίγουρα καλύτερες και πιο σίγουρες επιλογές από το bitcoin. Επίσης κανείς δεν φανταζόταν ότι η άξια του bitcoin (λόγω της ζήτησης) θα έφτανε σε τέτοια ύψη. Η απόδοση μια τέτοιας επένδυσης είχε μηδενικά ποσοστά κερδών σύμφωνα με απλά μαθηματικά που θα έκανε κάποιος εκείνη την εποχή. Τέλος, το bitcoin ήταν τόσο μικρό εκείνη την εποχή που δεν άξιζε καν την προσοχή κανενός.
Φτάνουμε λοιπόν στο σήμερα και έχουμε άτομα μετρημένα στα δάχτυλα να έχουν γίνει πολυεκατομμυριούχοι από μια τέτοια επένδυση. Το ποσοστό όμως αυτών των ανθρώπων στο σύνολο των επενδυτών είναι τόσο μικρό όσο το να κερδίσει ο επενδυτής Α το τζόκερ. Όμως το δίδαγμα εδώ είναι, ότι το τζόκερ, σε αντίθεση με το bitcoin, δεν ακολουθεί κάποια θεωρία συμπεριφοράς και ανάλυσης για να λειτουργήσει.
