Εκπαιδευτική Ρομποτική στην Ειδική Αγωγή

Η έννοια της Ρομποτικής

Η ρομποτική αποτελεί έναν κλάδο της μηχανικής ο οποίος αφορά στο σχεδιασμό και την κατασκευή ρομπότ. Ο όρος προέρχεται από τη λέξη robota, η οποία στα τσέχικα σημαίνει “εργασία”. Εφαρμόζεται σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, μεταξύ των οποίων βρίσκεται η ιατρική και η βιομηχανία.

Ιστορική Αναδρομή της Εκπαιδευτικής Ρομποτικής

Η ιστορία της εκπαιδευτικής ρομποτικής έχει τις απαρχές της στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και στη δεκαετία του 1960. Την εποχή εκείνη οι προγραμματιστές δημιούργησαν γλώσσες προγραμματισμού, όπως η Fortran, με σκοπό να διευκολύνουν το έργο των μαθηματικών και των μηχανικών. Λίγο αργότερα εφευρέθηκε η Lisp, η οποία εξελίχθηκε στην προτιμότερη γλώσσα για τη διεξαγωγή ερευνών στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης. Σύντομα οι προγραμματιστές άρχισαν να σκέφτονται ότι θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα λογισμικό το οποίο θα βοηθούσε τους μαθητές να αναπτύξουν τη μαθηματική τους σκέψη. Αποτέλεσμα της σκέψης αυτής ήταν η γλώσσα LOGO και η εφεύρεση του πρώτου εκπαιδευτικού ρομπότ “turtle”. Την εποχή εκείνη η ιδέα της αξιοποίησης των λογισμικών και των ρομπότ για την εκπαίδευση των παιδιών βρισκόταν σε πρώιμο στάδιο και δεν είχε γίνει σύνδεση ακόμη με την Ειδική Αγωγή.

Η ιδέα για την αξιοποίηση και εφαρμογή της ρομποτικής σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες ή αναπηρίες ανατέλλει στη δεκαετία του 1970. Η σύλληψη αυτή ανήκει στον Seymour Papert, ενός εκ των τριών εφευρετών της γλώσσας Logo, (οι άλλοι δύο είναι οι Wally Feurzeig και Cynthia Solomon). Ο ίδιος, υπέρμαχος του εποικοδομητισμού στην εκπαίδευση, θέλησε να προκαλέσει τις θεωρίες που επικρατούσαν για την αναπηρία εκείνη την εποχή και εστίαζαν στο τι δεν μπορούσε να κάνει το παιδί. Η εφεύρεση της LOGO και του ρομπότ turtle διαπνεόταν από μία εντελώς αντίθετη πεποίθηση. Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην αναφερθεί το γεγονός ότι ο Papert υπήρξε μαθητής του Jean Piaget, για τον οποίο ο Piaget έλεγε ότι κανείς δεν καταλαβαίνει καλύτερα τη θεωρία του από εκείνον. Ο Papert δούλεψε σκληρά με όραμα να μπορούν όλο και περισσότεροι άνθρωποι που μέχρι πρότινος ήταν αποκλεισμένοι από την κοινωνία, να συμμετέχουν ενεργά σε πολλές δραστηριότητες.

Στη σύγχρονη εποχή αποτελεί κοινή παραδοχή ότι η ρομποτική ωφελεί τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες. Οι ειδικοί παιδαγωγοί αξιοποιούν κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό το οποίο συνδυάζουν με δραστηριότητες ρομποτικής, ώστε να επιτύχουν τα μέγιστα μαθησιακά αποτελέσματα. Η ρομποτική παρέχει τη δυνατότητα να ξεφύγουν οι μαθητές από τον στενό κλοιό των μαθημάτων που τους προκαλεί άγχος. Μέσα από τη συμμετοχή σε ομαδικές δραστηριότητες στο πλαίσιο της ρομποτικής κοινωνικοποιούνται. Επιπλέον, ασκούνται σε διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων, αυξάνοντας με τον τρόπο αυτό τη λογικομαθηματική τους νοημοσύνη.

Αυτισμός και Ρομποτική

Ιδιαίτερα στην περίπτωση των παιδιών με αυτισμό έχει αποδειχθεί ότι η ενασχόληση με τη ρομποτική τα βοηθάει να μοιραστούν το ενδιαφέρον τους με τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά. Η αλληλεπίδραση αυτή είναι πολύ ωφέλιμη καθώς συμβάλλει στην ενίσχυση ενός τομέα στον οποίο υστερούν τα παιδιά με αυτισμό, στην κοινωνικότητα. Επίσης, τα παιδιά με αυτισμό είναι δυσκολότερο να καταλάβουν κάποιες εκφράσεις προσώπου. Τα ρομπότ, λόγω του ότι δεν έχουν τέτοιες εκφράσεις, δεν αποσπούν την προσοχή των παιδιών με αποτέλεσμα να αφοσιώνονται στη διεκπεραίωση της δραστηριότητας. Συγκεκριμένα η ρομποτική με LEGO, μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση των παιδιών, να τους διδάξει τα πλεονεκτήματα της συνεργασίας, να καλλιεργήσει τις γλωσσικές τους δεξιότητες και να αναπτύξει την ενσυναίσθησή τους. Τα παιδιά μπορούν να συνεργαστούν για την κατασκευή ενός οχήματος με συγκριμένα χαρακτηριστικά, το οποίο να κινείται με έναν ορισμένο τρόπο.

ΔΕΠ-Υ και Ρομποτική

Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη διάρκεια ενός παραδοσιακού μαθήματος, καθώς καλούνται να κάθονται στην ίδια θέση σε όλη τη διάρκεια της διδακτική ώρας. Επιπρόσθετα, ακόμη και αν δεν υπάρχει το στοιχείο της υπερκινητικότητας, η ελλειμματική προσοχή δυσκολεύει πάλι τα παιδιά, όταν στο μάθημα απαιτείται συγκέντρωση. Ένας μικρός θόρυβος ή ένα αντικείμενο που θα τους κάνει εντύπωση, μπορεί να κεντρίσει την προσοχή τους και να αποσπαστούν από το μάθημα. Η ρομποτική με STEM ( Science, Technology, Engineering and Mathematics) δίνει τη λύση και στα δύο θέματα. Κρατάει ζωντανό το ενδιαφέρον το παιδιών για πολλή ώρα, διευκολύνει τα παιδιά να διαχειριστούν ευκολότερα τα συμπτώματά τους, αυξάνει την αυτοπεποίθησή τους και καλλιεργεί την αρμονική συνεργασία μεταξύ των παιδιών. Στα εργαστήρια ρομποτικής με STEM τα παιδιά προσπαθούν να λύσουν πραγματικά προβλήματα, δημιουργώντας και προγραμματίζοντας ρομπότ.

Δυσλεξία και Ρομποτική

Η εκπαιδευτική ρομποτική στην Ειδική Αγωγή έχει ωφελήσει σε σημαντικό βαθμό τους μαθητές με δυσλεξία. Μέσω αυτής φαίνεται να βελτιώνουν τις γλωσσικές τους ικανότητες στην ανάγνωση και τη γραφή. Επιπλέον βελτιώνονται στον προφορικό λόγο αλλά και στην ακρόαση του λόγου. Όλες αυτές τις ικανότητες τις αποκτούν μέσα από τη συμμετοχή τους σε κοινές δραστηριότητες με άλλα παιδιά.

Δυνατότητες συμμετοχής των παιδιών σε προγράμματα ρομποτικής

Καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες ώστε η ρομποτική να εδραιωθεί ως αναπόσπαστο κομμάτι του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Όλο και περισσότεροι μαθητές συμμετέχουν σε δραστηριότητες ρομποτικής είτε στο πλαίσιο του σχολείου είτε στα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης (ΚΔΑΠ). Πατήστε στον υπερσύνδεσμο για να μάθετε μερικούς ακόμη χώρους για ρομποτική. (Τελευταία πρόσβαση στις 30-01-2021).

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:

Catlin, D. & Blamires, M. (2019). Designing Robots for Special Needs Education. Technology, Knowledge, and Learning. 10.1007/s10758-018-9378-8. Ανακτήθηκε στις 30-01-2021 από (PDF) Designing Robots for Special Needs Education (researchgate.net).

Hamdan, K., Amorri, A. & Hamdan F (2017). Robot Technology Impact on Dyslexic Students’ English Learning. World Academy of Science, Engineering and Technology International Journal of Educational and Pedagogical Sciences, Vol:11, No:7, pp 1949-1954. Ανακτήθηκε στις 30-01-2021 από Robot Technology Impact on Dyslexic Students’ English Learning (waset.org). (Τελευταία πρόσβαση στις 30-01-2021).

schooling.gr (2018). Τι είναι η ρομποτική; Ανακτήθηκε στις 30-01-2021 από Τι είναι η ρομποτική; | Schooling.gr. (Τελευταία πρόσβαση στις 30-01-2021).