Ουρανοξύστες και αρχιτεκτονική: Σκαρφαλώνοντας στον ουρανό

Η ανάγκη για να σκαρφαλώσει κάποιος στον ουρανό ή να χαθεί στα σύννεφα μέσα από μια αστική δομή, προέκυψε για καθαρά πρακτικούς λόγους. Μπορεί να έχουμε κυριαρχήσει στους αιθέρες ή να έχουμε κατοικήσει τη θάλασσα, εντούτοις οι ουρανοξύστες ήρθαν να καλύψουν τη βασική ανάγκη δημιουργίας χώρων διαβίωσης και εργασίας.

Η κάθετη δόμηση, έκφραση της οποίας αποτελεί ο ουρανοξύστης, δημιουργεί πύκνωση χρήσεων και περισσότερους ελεύθερους χώρους. Σε μια σχετικά μικρή περιοχή, η ανάπτυξη καθ’ ύψος δίνει περισσότερο ωφέλιμο εμβαδόν σε κάθε όροφο και συνεπώς εξυπηρετούνται περισσότεροι χρήστες. Πέρα από τα οικιστικά συγκροτήματα, οι ουρανοξύστες μπορούν να χρησιμοποιούνται ως κτήρια γραφείων, να είναι δημόσια κτήρια διαφόρων χρήσεων, να είναι κτήρια χρηματοοικονομικών οργανισμών, τράπεζες, ή να φιλοξενούν και υποστηρικτικές εγκαταστάσεις για τις προηγούμενες δραστηριότητες. 

Η αρχή της κατασκευής ουρανοξυστών εντοπίζεται μετά την πυρκαγιά του 1871 στο Σικάγο. Ήταν μια περίοδος οικονομικής ανάπτυξης για την πόλη και η πυρκαγιά είχε ολέθρια αποτελέσματα. Η ανάγκη για κάλυψη της στέγης και της εργασίας για χιλιάδες Αμερικανούς και οικονομικούς μετανάστες οδήγησε στην ταχεία ανοικοδόμηση της πόλης. Το 1885 ολοκληρώθηκε ο πρώτος ουρανοξύστης, ύψους 42 μέτρων με 12 ορόφους. Στην εποχή μας μπορεί οι 12 όροφοι να είναι κάτι συνηθισμένο ειδικά για τις εμπορικές περιοχές και τις περιοχές με κτήρια γραφείων, αλλά για εκείνη την εποχή ήταν πραγματικό επίτευγμα.

Αρχιτέκτονας ήταν ο William LeBaron Jenney. Ο σκελετός και οι οριζόντιες δοκοί ήταν από ατσάλι και η εξωτερική τοιχοποιία μπορούσε να είναι μια πιο ελαφριά κατασκευή, σε αντίθεση με τις έως τότε πρακτικές, και να έχει περισσότερα ανοίγματα. Ο πρώτος αυτός ουρανοξύστης αποτέλεσε τα γραφεία της ασφαλιστικής εταιρείας Home Insurance Building μέχρι το 1931, οπότε κατεδαφίστηκε για να αντικατασταθεί από έναν πιο σύγχρονο που φιλοξένησε τη LaSalle National Bank.

Η εμφάνισή τους στα τέλη του 19ου αιώνα και η κυριαρχία τους στο αναπτυσσόμενο αστικό τοπίο του 20ου αιώνα, καθιέρωσε τους ουρανοξύστες που άλλαξαν τις κορυφογραμμές των πόλεων. Αρχικά Σικάγο, ακολουθεί η Νέα Υόρκη και εν συνεχεία κατά τη δεκαετία του ‘90 ξεπηδούν παντού στην Ευρώπη, την Ασία και την Αυστραλία. Πλέον πέρα από τους βασικούς σκοπούς, αποκτούν έναν χαρακτήρα ανταγωνισμού μεταξύ των επενδυτών, των κατασκευαστών και των αρχιτεκτόνων. Αποτελούν δείγμα πλούτου και ισχύος. Το ύψος τους δηλώνει την επιβλητική παρουσία και την οικονομική δύναμη του κατόχου και η μορφή τους γίνεται αντικείμενο αρχιτεκτονικών διαγωνισμών. Επίσης, έχουν λειτουργήσει ως εταιρικά σύμβολα προωθώντας ένα συγκεκριμένο brand name.

Το Empire State Building της Νέας Υόρκης σχεδιάστηκε από το αρχιτεκτονικό γραφείο Shreve, Lamb & Harmon και ολοκληρώθηκε το 1931. Αποτελείται από 102 ορόφου και έχει συνολικό ύψος 448,67 μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της κεραίας. Χαρακτηρίζεται από το στυλ Art Deco και παρατηρούμε να απαρτίζεται από μοντέρνα υλικά, όπως χάλυβα και γυαλί, ενώ συνδυάζει στοιχεία διαφόρων αρχιτεκτονικών παραδόσεων.   

Στο Λονδίνο βρίσκεται το ψηλότερο κτήριο-ουρανοξύστης της Δυτικής Ευρώπης και φέρει την ονομασία «The Shard». Έχει ύψος 309,6 μέτρα και 95 ορόφους. Η κατασκευή ολοκληρώθηκε το 2012 και σχεδιάστηκε από τον Renzo Piano, λαμβάνοντας το σχήμα μιας ακανόνιστης πυραμίδας, με την κορυφή του να θυμίζει γυάλινο θραύσμα, απ’ όπου και πήρε το όνομά του. Περιλαμβάνει διαμερίσματα, ξενοδοχείο, χώρους γραφείων, εστιατόρια και μπαρ.

Το συγκρότημα μικτής χρήσης Nanjing Zendai Himalayas Center, στην επαρχία Γιανγκτσού στην Κίνα έχει έκταση 560.000 τ.μ. και αποτελεί μια κοινότητα που εναλλάσσονται ουρανοξύστες, μικρότερα κτήρια και χώροι πρασίνου. Τον σχεδιασμο και την κατασκευή έχει αναλάβει το αρχιτεκτονικό γραφείο του Πεκίνου, MAD. Το concept είναι ότι αποτελεί μια οροσειρά και ένα χωριό ταυτόχρονα, όπου στόχος είναι να αποκατασταθεί η πνευματική αρμονία μεταξύ της ανθρωπότητας και της φύσης.

Μπορεί να έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε ουρανοξύστες στις ΗΠΑ, στο Σικάγο, στο Λονδίνο, στη Γαλλία, στο Ντουμπάι, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα γενικότερα, στην Σανγκάη, αλλά στη Μόσχα αναμένεται να ανεγερθεί ο ψηλότερος ουρανοξύστης στην Ευρώπη. Ο “One Tower” αναμένεται να έχει ύψος 405 μέτρα και 109 ορόφους. 1500 διαμερίσματα, εστιατόριο, παρατηρητήριο, γραφεία, καταστήματα, παιδότοποι είναι μερικές από τις χρήσεις που θα φιλοξενήσει. Ο ουρανοξύστης έχει σχεδιαστεί από το αρχιτεκτονικό γραφείο Sergey Skuratov Architects και η κατασκευή του υπολογίζεται ότι θα διαρκέσει περίπου 5 χρόνια. 

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Συμβουλίου Tall Buildings and Urban Habitat «CTBUH Year in Review: Tall Trends of 2019», το 2019 ολοκληρώθηκαν 126 κτήρια ύψους άνω των 200 μέτρων, συμπεριλαμβανομένων 26 που ήταν άνω των 300 μέτρων. Στην κατηγορία αυτή πλέον υπάρχουν 170 κτήρια παγκοσμίως, τη στιγμή που το 2000 ήταν μόλις 26. 

Ίσως τελικά οι ουρανοξύστες να είναι η έκφραση της επιθυμίας του ανθρώπου να πάει όλο και πιο ψηλά, να κατακτήσει τις κορυφές. Ίσως να σημαίνουν τα όνειρα και τις ελπίδες, όπως εκφράζονται σε ένα μουντό αστικό τοπίο. Στη σύγχρονη ιστορία οι ουρανοξύστες αποτελούν ένα γιγάντιο αρχιτεκτονικό γλυπτό που εκτός από τις στατικές μελέτες απαιτείται να υπάρχει και η αντίστοιχη μορφολογική εξέλιξη. Εξέλιξη που θα ανταποκρίνεται στο αστικό τοπίο, στον περιβάλλοντα χώρο, θα χρησιμοποιεί νέες τεχνικές και θα σέβεται τους κανόνες της βιώσιμης ανάπτυξης και της αειφορίας.

Πηγές άρθρου:

Βανδώρος Α. (2008). Αφιέρωμα στα ψηλά κτήρια. Ανακτήθηκε από https://www.greekarchitects.gr/gr/%CF%84%CE%B1-%CF%88%CE%B7%CE%BB%CE%B1-%CE%BA%CF%84%CE%B7%CF%81%CE%B9%CE%B1/%CE%B1%CF%86%CE%B9%CE%AD%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B1-%CF%88%CE%B7%CE%BB%CE%AC-%CE%BA%CF%84%CE%AF%CF%81%CE%B9%CE%B1-id1383. (τελευταία πρόσβαση 30/07/2020)

History of Skyscrapers and Tall Buildings. Ανακτήθηκε από http://www.historyofskyscrapers.com/. (τελευταία πρόσβαση 30/07/2020)

Baldwin E. (2018). Moscow’s New Supertall Skyscraper Approved for Construction. Ανακτήθηκε από https://www.archdaily.com/901018/moscow-approves-citys-tallest-skyscraper. (τελευταία πρόσβαση 30/07/2020)

Cortese A. (2008). Scraping the Sky, and Then Some. Ανακτήθηκε από https://www.nytimes.com/2008/06/15/realestate/commercial/15sqft.html.  (τελευταία πρόσβαση 30/07/2020)

Routley Ν. (2017). There’s a global rush to build skyscrapers. Ανακτήθηκε από https://www.businessinsider.com/global-rush-to-build-skyscrapers-2017-12. (τελευταία πρόσβαση 30/07/2020)

Empire State Building Architecture Style. Ανακτήθηκε από https://study.com/academy/lesson/empire-state-building-architecture-style.html. (τελευταία πρόσβαση 30/07/2020)

Manning L. (2020). Feature Series: Coolest Buildings for 2020 – Part 2. Ανακτήθηκε από https://www.constructionglobal.com/major-projects/feature-series-coolest-buildings-2020-part-2. (τελευταία πρόσβαση 30/07/2020)

Home Insurance Building. Ανακτήθηκε από https://www.history.com/topics/landmarks/home-insurance-building (τελευταία πρόσβαση 30/07/2020)

Gerrity M. (2019). New Global Record Set in 2019 for Number of Supertall Building Completions. Ανακτήθηκε από https://www.worldpropertyjournal.com/real-estate-news/china/shanghai-real-estate-news/tianjin-ctf-finance-centre-tallest-buildings-of-2019-real-estate-news-ctbuh-antony-wood-tall-buildings-and-urban-habitat-report-new-built-in-skyscrapers-in-2020-11720.php. (τελευταία πρόσβαση 30/07/2020)