Οι πύργοι της Μάνης

Οι πύργοι της Μάνης

Η άλλοτε απομονωμένη περιοχή της Μάνης έχει γίνει τα τελευταία χρόνια ένας από τους πιο τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας, καταφέρνοντας όμως να κρατήσει αναλλοίωτο τον παραδοσιακό της χαρακτήρα.

Το τοπίο σκληρό, άγονο φαινομενικά, με την πέτρα και το φως κυρίαρχα στοιχεία του. Διάσπαρτοι ορεινοί οικισμοί ξεπετάγονται παντού, απάνεμα λιμανάκια και επιβλητικοί πύργοι κεντρίζουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών και καθιστούν την αρχιτεκτονική της Μάνης μοναδική.

Αμυντική αρχιτεκτονική

Οι Μανιάτικοι πύργοι ή πολεμόπυργοι χτίζονταν αρχικά για αμυντικούς κυρίως σκοπούς με βασικά υλικά τους την πέτρα και το ξύλο. Πέτρινοι τοίχοι, μικρά ανοίγματα για στοιχειώδες φως και καθαρό αέρα,  που εξυπηρετούσαν ταυτόχρονα και τον αμυντικό χαρακτήρα των πύργων.

Οι πύργοι είχαν δύο ή τρεις ορόφος, με πολεμίστρες για την οχύρωση κατά των Τούρκων, των πειρατών και άλλων εισβολέων. Η επιλογή του να χτιστούν οι πύργοι σε ψηλά σημεία, εξυπηρετούσε στο να βλέπουν τον εχθρό να έρχεται και να έχουν τον χρόνο να προετοιμαστούν για να αμυνθούν.

Οι χοντροί σχεδόν αδιαπέραστοι τοίχοι, τα μικρά ανοίγματα και οι χαμηλές πόρτες προσθέτουν στον απόρθητο χαρακτήρα των πύργων. Η κατασκευή τους περιλάμβανε πολεμίστρες ή αλλιώς ντουφεκότρουπες, ζεματίστρες και γωνιακούς πετρομάχους. Οι μανιάτικοι πύργοι ήταν ένας από τους πολύ σημαντικούς λόγους που η Μάνη κατάφερε να παραμείνει αυτόνομη και αδούλωτη.

Oικογενειακή αρχιτεκτονική

Εκτός από τους πολεμόπυργους που είναι χτισμένοι σε διάφορα στρατηγικά σημεία και περάσματα υπάρχουν και οι οικογενειακοί πύργοι. Πολλοί από αυτούς εξελίσσονταν σιγά σιγά σε ολόκληρους οικισμούς, όπως αυτοί της Βάθειας ή της Κοίτας, που είναι και οι πιο γνωστοί.

Οι μανιάτικες οικογένειες έχτιζαν στα χωριά επιβλητικούς πύργους που αποτελούσαν για αυτές το σύμβολο ισχύς και πλούτου της κάθε οικογένειας, αλλά και την προφύλασσαν παράλληλα από άλλες αντίπαλες οικογένειες.

Η βεντέτες και η πατριαρχική κοινωνία της Μάνης, επηρέασαν έντονα την αρχιτεκτονική της. Τοπικές αντιπαλότητες και έχθρες μεταξύ οικογενειών είχαν σαν αποτέλεσμα πυργόσπιτα με εσωτερικές αυλές προφυλαγμένες από τα περίεργα μάτια και τις καιρικές συνθήκες, τα οποία φιλοξενούσαν ολόκληρη την οικογένεια. Όσο οι οικογένειες μεγάλωναν, χτίζονταν νέες κατοικίες γύρω από το βασικό πυργόσπιτο, ώστε η οικογένεια να παραμένει ενωμένη και σε ετοιμότητα. Πολλά από αυτά εξελίσσονταν σιγά σιγά σε μικρά χωριά.

Οι οικογενειακοί αυτοί πύργοι ήταν και επίσης διώροφοι ή τριώροφοι, ανάλογα την οικονομική και κοινωνική κατάσταση της οικογένειας. Δεν θα συναντήσεις μεγάλα παράθυρα, φιλόξενες πόρτες και φωτεινές αυλές. Η μαγεία των πύργων της Μάνης ξεκινά μόλις περάσεις τις αυστηρές και επιβλητικές τους πόρτες που πολλές φορές είναι τόσο χαμηλές που πρέπει  να σκύψεις.

Συνήθως η κύρια είσοδος οδηγούσε στις καμάρες που  τις χρησιμοποιούσαν σαν στάβλους ή σαν αποθήκες για τις σοδειές και τα τρόφιμα. Οι αυλές ήταν εσωτερικές, κρυμμένες. Υπήρχε ξεχωριστός χώρος στην αυλή για το μαγείρεμα, όπου έφτιαχναν ξυλόφουρνους και εστίες για την  φωτιά του μαγειρέματος και το πλυσίματος των ρούχων, εξωτερικοί ξυλόφουρνοι και  εξωτερικές τουαλέτες στο πιο μακρινό σημείο της αυλής,

Τα σπίτια του σήμερα

Φτάνοντας στο σήμερα, στη Μάνη οι νεότερες κατοικίες ακολουθούν αυστηρά των παραδοσιακό χαρακτήρα των παλιών πετρόχτιστων πύργων. Φυσικά υπάρχουν αρχιτεκτονικοί νεωτερισμοί και προσθήκες για να καλύψουν τις σύγχρονες ανάγκες.

Είτε μιλάμε για ανακαινισμένα πυργόσπιτα, είτε νέες κατασκευές, διατηρούνται οι καμάρες μιας και προσφέρουν ζεστασιά και θαλπωρή, αλλά πλέον αποτελούν λειτουργικούς χώρους του σπιτιού και χρησιμοποιούνται σαν σαλόνια ή κουζίνες. Οι εσωτερικές αυλές διατηρούνται και πάλι, για ιδιωτικότητα, λόγω του ότι τα σοκάκια των χωριών της Μάνης είναι στενά και για προφύλαξη από τους δυνατούς αέρηδες. Τα βασικά υλικά παραμένουν η πέτρα και το ξύλο τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό των σπιτιών.

Τα χωριά της Μάνης, που πίστεψε με είναι πολλά, έχουν καταφέρει να διατηρήσουν την αρμονία με το φυσικό τριγύρω περιβάλλον τους, συνδέοντας το παρελθόν με το σήμερα και κρατώντας σχεδόν ανέγγιχτη την παράδοση, την απλότητα και την αυθεντικότητα τους.

Πηγές άρθρου:

Trendir (2019): 10 Stunning Ways To Bring Street Art To The Home. Ανακτήθηκε από https://www.trendir.com (τελευταία πρόσβαση 12/10/22)

TopoGuide (2018): Κάστρα και Πύργοι της Μάνης. Ανακτήθηκε από https://www.topoguide.gr  (τελευταία πρόσβαση 01/11/22)