London Underground: Χάραξη προστασίας και κουλτούρας

Το Μετρό του Λονδίνου ή αλλιώς London Underground είναι το σιδηροδρομικό δίκτυο που εξυπηρετεί την πρωτεύουσα του Ηνωμένου Βασιλείου. Ιστορικά αποτελεί το παλαιότερο μετρό του κόσμου καθώς χρονολογείται στα 1863 μ.Χ.. Το 1890 έγινε το πρώτο ηλεκτροκίνητο μέσο κινούμενο σε συρμούς. Αποτελείται από 270 σταθμούς και γραμμές που φτάνουν τα 402 χιλιόμετρα εκ των οποίων μόνο το 45% βρίσκεται υπόγεια. Οι 11 γραμμές του μετακινούν τουλάχιστον 1,1 δισεκατομμύρια επιβάτες κάθε χρόνο, αριθμός που επιβεβαιώνει το γιγαντιαίο του μεγέθους του.

Η κατασκευή του London Underground προτάθηκε ως απάντηση στο πρόβλημα της αστικής συμφόρησης και της δυσκολίας μεταφορών. Η έως τότε τεχνολογία δεν επέτρεπε σε πιονέρους και αρχιτέκτονες  να επεξεργαστούν ένα τέτοιο εγχείρημα. Το Λονδίνο του 19^ου αιώνα ήταν κέντρο εργασίας, βιομηχανιών αλλά και κατοίκησης. Με την ολοκλήρωση του έργου οι εργάτες μπορούσαν πλέον να διαμένουν στα περίχωρα και όχι μέσα στην πόλη όπου εργάζονταν. Ο χρήστης είχε ένα μέσο μεταφοράς το οποίο τον προστάτευε από τον καιρό και την χρονοκαθυστέρηση.

Αρχιτεκτονικά το δίκτυο ένωνε δύο πλευρές της πόλης με υπεδαφικές κατασκευές και στάσεις διαφόρων αποστάσεων και περιοχών. Ήταν η πρώτη φορά που ένας τόσο μεγάλος χώρος του υπεδάφους σχεδιάστηκε για χρήση πέραν της κατοίκησης. Η ίδια η δομή, ωστόσο, έλαβε αργότερα χρήσεις τις οποίες δεν φαντάζονταν ούτε οι ίδιοι οι σχεδιαστές.

London Underground ως καταφύγιο

Κατά την διάρκεια του Β’ΠΠ οι Λονδρέζοι προσπαθώντας να γλιτώσουν από τους βομβαρδισμούς των Ναζί καταφεύγουν στους υπόγειους συρμούς αναζητώντας την προστασία που τους προσφέρει ένα υπεδαφικό περιβάλλον ,αν και χαραγμένο για άλλο σκοπό. Το Βρετανικό κράτος τοποθετεί στο μετρό κρεβάτια, τουαλέτες, αποθήκες, σχολικές τάξεις ακόμα και στρατηγεία τα οποία λειτουργούσαν από την ηγεσία. Οι ενέργειες αυτές δεν ήταν όμως πάντοτε αποτελεσματικές. Υπήρξαν φορές που τα γερμανικά βομβαρδιστικά έκαναν τόσο μεγάλη ζημιά στις δομές και στον εξοπλισμό που χάθηκαν και ανθρώπινες ζωές.

Κατά τη διάρκεια επιδρομής από αέρος χτυπήθηκε υδραυλικός σωλήνας εντός του μετρό με αποτέλεσμα να πλημμυρίσει κομμάτι του δικτύου και να πνιγούν περισσότεροι από 65 άνθρωποι. Άλλοι 56 σκοτώνονται από βόμβες στον σταθμό Bank και 173 στον Bethnal Green. Σε πλήρη ανάπτυξη το υπόγειο σύστημα μπορούσε να φιλοξενήσει έως και 20.000 άτομα.

Underground κουλτούρα

Όπως όλα τα μετρό του κόσμου έτσι και το London Underground αποτέλεσε καμβά εικαστικής δημιουργίας. Οι καλλιτέχνες κάθε είδους βρήκαν σε αυτό μια στέγη έκφρασης και γρήγορα το μέστωσαν με την τέχνη τους. Κατεβαίνοντας σε μια στάση μπορεί κανείς να θαυμάσει τοίχους με graffiti που εξιστορούν γεγονότα, σκέψεις και στιγμές, τραγουδιστές του δρόμου που βλέπουν τους συρμούς ως χώρο εργασίας και αναμονής για την καταξίωση αλλά και ζογκλέρ που εντυπωσιάζουν με τα θεάματα που σκηνοθετούν.

Σε αυτό τον χώρο επέλεξαν διάφοροι παραγωγοί να γυρίσουν σκηνές από τις ταινίες τους. Από αθλητικά φιλμ με οπαδούς να γεμίζουν τα βαγόνια πηγαίνοντας να φωνάξουν για την ομάδα τους μέχρι τον Joker που εξαγριωμένος σκοτώνει τρεις ανθρώπους σε μια διαδρομή. Νέοι ασκούμενοι σε street sports εκτονώνονται εκεί που δεν ενοχλούν. Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν πως σε ένα τέτοιο περιβάλλον κάτω από τη γη οι άνθρωποι βλέπουν μια κάποια ελευθερία. Μια διαφοροποίηση από τον υπόλοιπο κόσμο, με ότι αυτό συνεπάγεται, υφίσταται αναμφισβήτητα.

Ο άνθρωπος, λοιπόν, προσδίδει σε ό,τι τον περιβάλλει διάφορες χρήσεις πάντα με όρους λειτουργίας, ανάγκης και οικονομίας. Η αρχιτεκτονική άλλωστε επιβάλλει συχνά διττές ερμηνείες των στοιχείων που παρουσιάζει. Μια κατασκευή όπως το μετρό δε θα μπορούσε να ξεφύγει από την παραδοχή αυτή. Δεν τον επιτρέπει η αρχιτεκτονική και χωροθετική της φύση.