Βρισκόμαστε στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης. Καθώς περπατάμε στα βόρεια της 5ης Λεωφόρου, παρατηρούμε ότι οι πανύψηλες πολυκατοικίες και το αυστηρό πλέγμα της πόλης δημιουργούν ένα τείχος σχετικής ομοιομορφίας. Άξαφνα, ο δρόμος ανοίγει. Ο αέρας και το φως γίνονται πιο άφθονα και μπροστά μας ορθώνεται ένας γιγάντιος, σπειροειδής, λευκός όγκος. Κυρίες και κύριοι, από εδώ το Μουσείο Τέχνης Solomon R. Guggenheim.
Το 1943, ο μεγάλος αρχιτέκτονας Frank Lloyd Wright ανέλαβε το σχεδιασμό του κτηρίου. Υπήρχε ένας και μοναδικός όρος από τους ιδρυτές του σχετικά με το πώς έπρεπε να κατασκευαστεί: «Αυτό το κτήριο δεν πρέπει να μοιάζει με κανένα άλλο στον κόσμο». Ο Wright το θεώρησε μια καλή ευκαιρία να πειραματιστεί με το οργανικό του στυλ σε ένα αστικό περιβάλλον και εμπνεύστηκε πολύ περισσότερο από τη φύση, παρά από την «τυπική» αρχιτεκτονική. Ο λευκός κύλινδρος από οπλισμένο σκυρόδεμα που στροβιλίζεται προς τον ουρανό, χωρίς κανένα περιττό διάκοσμο, αποτελεί ορόσημο για τους λάτρεις της τέχνης και τους επισκέπτες.
H μαγεία για τον επισκέπτη, καθώς και η ολοκληρωμένη άποψη του οράματος του αρχιτέκτονα, βρίσκεται περισσότερο στο εσωτερικό – που έρχεται σε τέλεια αρμονία με το εξωτερικό. Προχωρώντας μέσα, το πρώτο πράγμα που παρατηρεί ο επισκέπτης είναι ο τεράστιος γυάλινος θόλος, που λούζει το χώρο με φως. Τα έργα τέχνης δεν είναι ακόμα ορατά – πριν να φτάσει κανείς σε αυτά, πρέπει να ζήσει την εμπειρία του ίδιο του κτηρίου. Γύρω από το ευρύχωρο αίθριο ξετυλίγεται μια συνεχής ράμπα που εκτείνεται προς τα επάνω για έξι ορόφους (περισσότερο από 400 μέτρα) επιτρέποντας στους ορόφους να ρέουν ο ένας μέσα στον άλλο. Το όραμα του Wright για τους επισκέπτες του μουσείου, ήταν να οδηγούνται στην κορυφή του κτηρίου με ανελκυστήρα, να κατεβαίνουν με χαλαρό ρυθμό κατά μήκος της συνεχούς ράμπας και να βλέπουν το αίθριο ως το τελευταίο έργο τέχνης. Με αυτό τον τρόπο, όχι μόνο κατεβαίνουν έξι ορόφους χωρίς να το καταλάβουν, αλλά αισθάνονται την αλλαγή του χώρου και έχουν τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν με ανθρώπους σε άλλα σημεία του μουσείου. Είναι ένα αρχιτεκτόνημα που δε μπορείς να θαυμάσεις καθισμένος σε ένα μέρος. Το κτήριο αυτό αφορά τόσο την κίνηση μέσα στο χώρο, όσο και τον ίδιο το χώρο.
Πριν καν εγκαινιαστεί, το μουσείο πυροδότησε τις αντιδράσεις της κοινωνίας και των κριτικών αρχιτεκτονικής. Το 1954, το περιοδικό LIFE δημοσίευσε ένα άρθρο με τίτλο «Το νέο μουσείο τέχνης θα είναι το πιο παράξενο κτήριο της Νέας Υόρκης», αντικατοπτρίζοντας τον γενικό σκεπτικισμό γύρω από το σχεδιασμό του. Παρομοιάστηκε από πολλούς με αναποδογυρισμένη τούρτα, με τεράστιο γλυκό ζελέ, με τιρμπουσόν, ακόμα και με πλυντήριο. Αλλά ανεξάρτητα από το πώς το αποκαλεί κανείς, ένα είναι σίγουρο. Το Guggenheim αποτέλεσε, κατά το ντεμπούτο του το 1959, μια αποκάλυψη, παρουσιάζοντας μια διαφορετική προσέγγιση σχετικά με το πώς μπορεί –και ίσως πρέπει- να μοιάζει ένα μουσείο.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ
Δεκαπέντε χρόνια, επτακόσια σκίτσα και αμέτρητες μακέτες εργασίας αργότερα, το Μουσείο Guggenheim άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό. Το κτήριο επαινέθηκε ευρέως από κριτικούς (και όχι μόνο) και ενέπνευσε πολλούς άλλους αρχιτέκτονες. Θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα έργα του 20ου αιώνα και μνημείο του Μοντερνισμού. Παρά τις προκλήσεις – και την αρχική δυσπιστία του κόσμου πριν ολοκληρωθεί- έχει γίνει ένα από τα πιο δημοφιλή μουσεία στη Νέα Υόρκη, προσελκύοντας πάνω από ένα εκατομμύριο επισκέπτες κάθε χρόνο. Εν έτει 2018, η ικανότητα του Wright να σχεδιάσει ένα χώρο αρκετά ευέλικτο ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει τόσο πολλά έργα τέχνης έχει αποδειχτεί – και με το παραπάνω.
