Πολλά από τα κλασικά έργα της λογοτεχνίας έχουν μεταφερθεί στη μικρή ή στη μεγάλη οθόνη, άλλοτε περισσότερο κι άλλοτε λιγότερο πιστά. Σήμερα όμως δε θα ασχοληθούμε με τις απευθείας κινηματογραφικές μεταφορές, αλλά με ταινίες που εμπνεύστηκαν από μία κλασική ιστορία και είτε μεταφέροντας την στη σύγχρονη εποχή είτε διασκευάζοντας την με άλλους τρόπους, κατάφεραν να της δώσουν μια νέα χροιά και να τη συστήσουν σε διαφορετικό κοινό. Και αυτές οι περιπτώσεις είναι εξίσου πολλές, αν και τα αποτελέσματα των διαφόρων αποπειρών ποικίλλουν.
- Ο Βασιλιάς των Λιονταριών από τον Άμλετ του William Shakespeare
Αρχικά μπορεί να φαίνεται αστείο ή απίθανο ένα παιδικό της Disney να έχει εμπνευστεί από μία από τις διασημότερες τραγωδίες του Shakespeare. Κι όμως, οι ίδιοι οι συντελεστές έχουν συμπεριλάβει τον Άμλετ στις επιρροές τους για την ταινία, ενώ πολλές από τις ομοιότητες είναι προφανείς για όποιον γνωρίζει το θεατρικό: και οι δύο πρωταγωνιστές (ο Άμλετ και ο Σίμπα) είναι πρίγκιπες που έχουν χάσει το θρόνο τους εξαιτίας των δολοπλόκων θείων τους, και οι δύο βλέπουν τους πατέρες τους ως φαντάσματα, και οι δύο φεύγουν από τα βασίλειά τους και εν τέλει καταλήγουν να έρχονται αντιμέτωποι με τους προαναφερθέντες δολοπλόκους θείους τους! Οι ομοιότητες ανάμεσα στους χαρακτήρες δε σταματούν εδώ, και μπορεί στο Βασιλιά των Λιονταριών η Δανία να έχει δώσει τη θέση της στην αφρικανική σαβάνα, οι άνθρωποι να έχουν γίνει λιοντάρια, να έχουν προστεθεί τραγούδια και το τέλος να είναι πολύ πιο ευχάριστο, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι η ταινία απευθυνόταν σε παιδάκια (και μάλλον οι μονόλογοι με τις νεκροκεφαλές και τα υπαρξιακά διλήμματα θα τους είχαν πέσει λίγο βαριά!).
2.Clueless από την Έμμα της Jane Austen
Η Paramount είχε ζητήσει από την Amy Heckerling να γράψει απλώς μια ταινία για εφήβους, κι εκείνη θυμήθηκε το μυθιστόρημα της Jane Austen που είχε διαβάσει όταν ήταν έφηβη η ίδια. Μετέφερε λοιπόν την πλοκή από την Αγγλία των αρχών του 19ου αιώνα σε ένα αμερικανικό λύκειο στο τέλος του 20ου – και το αποτέλεσμα όχι μόνο δούλεψε αλλά τη δικαίωσε πλήρως, αφού η ταινία έτυχε θερμότατης υποδοχής. Η Emma Woodhouse, η πλούσια και όμορφη ηρωίδα της Austen, που διακηρύσσοντας ότι δε θα παντρευτεί ποτέ αφοσιώνεται στα προξενιά μεταξύ των γνωστών της μέχρι να την πατήσει τελικά, μεταμορφώνεται στη Cher Horowitz (Alicia Silverstone), την εξίσου πλούσια και ανεξάρτητη πρωταγωνίστρια της ταινίας, που με το να ανακατεύεται συνεχώς στα ερωτικά των άλλων καταφέρνει να τα κάνει εντελώς σαλάτα.
- Το ημερολόγιο της Μπρίτζετ Τζόουνς από την Περηφάνεια και Προκατάληψη της Austen
Μπορεί η ταινία να απέκτησε αργότερα δύο συνέχειες, εκ των οποίων η μία κυκλοφόρησε πρόσφατα, όμως η αρχική ιστορία που είναι βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Helen Fielding, αποτελεί στην ουσία μία κάπως ανορθόδοξη επανεφεύρεση της Περηφάνειας και Προκατάληψης. Η Elizabeth Benett έχει μεταφερθεί στο σύγχρονο Λονδίνο, δουλεύει σε έναν εκδοτικό οίκο, καπνίζει αρειμανίως, προσπαθεί να ξεφορτωθεί συνεχώς μερικά κιλά και τα βράδια όταν την πιάνει η μελαγχολία της καταβροχθίζει ό,τι υπάρχει στο ψυγείο και τραγουδάει μισομεθυσμένη κλαψιάρικες μπαλάντες. Τη λένε πια Bridget Jones και την ενσάρκωσε εξαιρετικά η Renee Zellweger. Όσο για τον κύριο Darcy; Εδώ είναι το αστείο της υπόθεσης, αφού ο φαινομενικά ψυχρός και σοβαρός χαρακτήρας του Colin Firth, το ένα από τα δύο love interests της Bridget στην ταινία, όχι μόνο λέγεται επίσης Mark Darcy, αλλά ο ίδιος ηθοποιός είχε υποδυθεί με μεγάλη επιτυχία τον κύριο Darcy στην τηλεοπτική μεταφορά της Περηφάνειας και Προκατάληψης από το BBC λίγα χρόνια νωρίτερα. Και οι συμπτώσεις δε σταματούν εδώ, αφού ο σεναριογράφος της ταινίας Andrew Davies είχε επιμεληθεί την ίδια τηλεοπτική σειρά!
- Αποκάλυψη τώρα! από το Η καρδιά του σκότους του Joseph Conrad
Ο Joseph Conrad, σε αυτή τη νουβέλα που έγραψε το 1899, διηγείται μια ιστορία μέσα σε μια άλλη ιστορία: ο αφηγητής, ναυτικός Charles Marlow περιγράφει σε φίλους του στο Λονδίνο το ταξίδι του στο Κονγκό, στην καρδιά της Αφρικής, και την εμμονή του με τον Kurtz, έναν αρχικά ιδεαλιστή αλλά στην πορεία διεφθαρμένο έμπορο ελεφαντόδοντου, που οι ιθαγενείς μέσα στα βάθη της ζούγκλας λατρεύουν σαν θεό. Ο συγγραφέας, που είχε βασιστεί εν πολλοίς σε δικές του εμπειρίες και σε πραγματικά πρόσωπα για το βιβλίο, είχε σκοπό να θίξει θέματα σχετικά με την αποικιοκρατία και το ρατσισμό, καθώς και την ιδέα ότι ουσιαστικά δεν υπήρχε διαφορά ανάμεσα στους ανθρώπους που η βικτωριανή κοινωνία θεωρούσε «πολιτισμένους» και σε εκείνους που θεωρούσε «άγριους». Ο Francis Ford Coppola και ο John Milius μετέφεραν το σκηνικό της ιστορίας στον πόλεμο του Βιετνάμ, με κάποιες ακόμα διαφορές από τη νουβέλα: ο Willard (Martin Sheen – o Marlow του βιβλίου) είναι Αμερικανός στρατιωτικός που πηγαίνει να βρει τον λιποτάκτη Kurtz (Marlon Brando) για να τον σκοτώσει. Ο χαρακτήρας όμως του Kurtz,η σχέση του με τη φυλή των ιθαγενών και φυσικά το όνομά του έχει διατηρηθεί ατόφιο. Και αν και ο Conrad ήθελε να ασκήσει κριτική στην ευρωπαϊκή αποικιοκρατία ενώ ο Coppola στην παρεμβατική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών, το μήνυμα παραμένει ουσιαστικά το ίδιο, με την ταινία να θεωρείται μία από τις καλύτερες όλων των εποχών.
5. Romeo + Juliet από το Ρωμαίος και Ιουλιέτα του Shakespeare
Αυτή η ταινία είναι μία ξεχωριστή περίπτωση από τις προηγούμενες που αναφέρθηκαν, αφού ο Baz Luhrmann στη διασκευή του μπορεί να μετέφερε την πλοκή σε ένα σύγχρονο πλούσιο προάστιο κάνοντας το Ρωμαίο και την Ιουλιέτα (Leonardo di Caprio και Claire Danes αντίστοιχα) παιδιά δύο αντίπαλων οικογενειών της μαφίας και μετατρέποντας τα σπαθιά σε πιστόλια, αλλά κράτησε σχεδόν αυτούσιο το αρχικό κείμενο του Shakespeare. Φυσικά, ειδικά αυτό το έργο του Shakespeare έχει γνωρίσει αμέτρητες αναπαραστάσεις, επανεφευρέσεις, διασκευές και αναφορές σε κάθε μορφή τέχνης και σε πολλές χώρες του κόσμου. Στον κινηματογράφο συγκεκριμένα, πέρα από τις κλασικές μεταφορές του, με πιο γνωστή αυτή του Franco Zeffirelli το 1968, έχει χρησιμοποιηθεί ως βάση για σενάρια που ποικίλλουν από το West Side Story μέχρι … τη Νεράιδα και το Παλικάρι ή το Warm Bodies του 2013, με τον Ρωμαίο να είναι ζόμπι και την Ιουλιέτα άνθρωπος. Αλλά ο Lurhmann πείραξε ελάχιστα το πρωτότυπο κείμενο, ενώ παράλληλα άλλαξε εντελώς το background και την εποχή, προσαρμόζοντας ανάλογα και τη σκηνοθεσία του: οι πρώτες κριτικές περιέγραψαν την ταινία ως “Shakespeare για τη γενιά του MTV”.
Και φυσικά τα παραδείγματα δε σταματούν εδώ, αφού τα κλασικά, όντας αγαπημένα και πολυδιασκευασμένα έργα για δεκαετίες ή ακόμα και αιώνες, έχουν καταφέρει να συγκινήσουν και να εμπνεύσουν πολλούς ακόμα ανθρώπους με τη διαχρονικότητά τους και να δελεάσουν φιλόδοξους σκηνοθέτες και σεναριογράφους να δώσουν τη δική τους ερμηνεία πάνω τους. Την επόμενη εβδομάδα θα συνεχίσουμε με άλλα πέντε επιτυχημένα παραδείγματα!
