«Η Μυστική Γραφή», του Jim Sheridan

«Η Μυστική Γραφή», του Jim Sheridan, είναι από εκείνες τις ταινίες που θυμίζουν την τελευταία σου αποτυχημένη απόπειρα να φτιάξεις αγνό, σπιτικό, αφράτο κέικ πορτοκάλι. Τότε που πήρες τη γραμμένη με μεράκι συνταγή της γιαγιάς σου, εκείνη που πάντα μεταφραζόταν σε λαχταριστά κομμάτια και χαρούμενα απογεύματα, στρώθηκες στην κουζίνα και την ακολούθησες κατά γράμμα, σχεδόν με ευλάβεια…κι όμως, τελικά, κάτι πήγε στραβά.

Η νέα ταινία του Ιρλανδού σκηνοθέτη («In the Name of the Father», «My Left Foot») είναι βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Sebastian Barry, που έλαβε εξαιρετικές κριτικές και βρέθηκε υποψήφιο για το Man Booker Prize του 2008, αν και το έχασε από το -επίσης υπέροχο- «The White Tiger» του Aravind Adiga. Πέρα από πρώτες ύλες εξαιρετικής ποιότητας, το «The Secret Scripture» έτυχε και άψογης -σχεδόν- εκτέλεσης, με αξιοθαύμαστες ερμηνείες, τόσο από καθιερωμένα ονόματα του υποκριτικού κόσμου, σαν την «αλάνθαστη» Vanessa Redgrave, όσο κι από νεότερους ηθοποιούς (Rooney Mara, Theo James κ.ά.). Εξίσου αξιοπρόσεχτη η κινηματογράφηση, με τη φωτογραφία να αναδεικνύει τη ζηλευτή ιρλανδική φύση και τα κοστούμια να στολίζουν το κάδρο με χρώμα, δημιουργώντας ένα αποτέλεσμα ελκυστικό και αντικειμενικά όμορφο, σαν τα πρώτα ανοιξιάτικα λουλούδια. Τι κι αν το θέμα της ταινίας ήταν αφόρητο σαν βαρυχειμωνιά. Φτάνει όμως με την «ποίηση». Το κέικ φούσκωσε, αλλά δεν ήταν το ίδιο μ’ εκείνο που έφτιαχνε η γιαγιά…

Μάλλον κάτι σημειώσατε λάθος, εσύ αντιγράφοντας μια παραδοσιακή συνταγή με την οποία δεν έπρεπε να παίξεις, και οι σεναριογράφοι, Jim Sheridan και Johnny Ferguson, μετατρέποντας μια ιστορία με έμφυτη θλίψη και ιστορικό βάρος, σε ένα προβλέψιμο μελόδραμα. Μετακινούμενη ανάμεσα στο παρόν και στην ταλαιπωρημένη, ανασφαλή Ιρλανδία του ’40, η ταινία αποκαλύπτει τη ζωή της Roseanne ‘Rose’ Clear (Vanessa Redgrave), όπως αυτή δημιουργήθηκε και αλλοιώθηκε από στόμα σε στόμα, αλλά κι όπως την κατέγραψε στις σελίδες μια μικρής, φθαρμένης Βίβλου, στην καρδιά και στο μυαλό της, η ίδια η Rose. Πλησιάζοντας τα εκατό και μετρώντας περισσότερα από 50 χρόνια κλεισμένη σ’ ένα ψυχιατρείο που τώρα πρόκειται να μετατραπεί σε ξενοδοχειακή μονάδα, αρνείται να μεταφερθεί σε μια νέα εγκατάσταση, επιμένοντας στη δική της αλήθεια, σε ένα παρελθόν που, όπως φαίνεται, την αδίκησε βαθιά.

Όσο εκείνη προσπαθεί να πείσει τον ψυχίατρο Dr. Grene (Eric Bana) ότι δεν είναι ένοχη για όσα την κατηγόρησαν κι ότι υπάρχει, πράγματι, κάποιος δικός της άνθρωπος που, ακόμη κι αν άργησε, θα έρθει σύντομα να τη βρει, τόσο ο γιατρός όσο και οι θεατές ταξιδεύουν πίσω στο 1941 και στις απαντήσεις που το παρόν δεν μπορεί να δώσει. Γνωρίζουν τη νεαρή, πανέμορφη Rose (Rooney Mara), τον γενναίο Michael McNulty (Jack Reynor) και τον επιβλητικό πατέρα Gaunt (Theo James). Οι δύο άντρες, κάπου μεταξύ ενός μεγάλου έρωτα και μιας επικίνδυνης εμμονής, θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη ζωή της ηρωίδας, την περίοδο που η πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, η κοινωνική πραγματικότητα και οι εκκλησιαστικές νόρμες, έμοιαζαν με οπλισμένο περίστροφο στραμμένο σε όλους, πόσο μάλλον σε μια νέα, εντυπωσιακή γυναίκα που «τολμούσε να κοιτάξει τους άντρες στα μάτια.»

Δυστυχώς για την ιστορία του S. Barry, για το καστ που έδωσε τον καλύτερό του εαυτό με το υλικό που είχε στη διάθεσή του, για τον διευθυντή φωτογραφίας Mikhail Krichman («Leviathan»), για εσένα και τόσους άλλους, η «Μυστική Γραφή» είναι μια χαμένη ευκαιρία για μια αληθινά ξεχωριστή κινηματογραφική μεταφορά ενός καλογραμμένου μυθιστορήματος, που επισκέπτεται μνήμες τόσο των πρωταγωνιστών του, όσο και της Ιρλανδίας γενικότερα. Όπως το σκοτεινό «Brimstone» (άλλη μια πρόσφατη ταινία με έναν διαβολεμένο ιερέα και μια τραγική γυναίκα) πάτησε πάνω σε γερές βάσεις, αλλά κατέληξε υπερβολικό και κουραστικό, έτσι και το κείμενο του Jim Sheridan αποδείχθηκε ανάξιο αυτού που προσπάθησε να περιγράψει.

Αν αναρωτιέσαι ακόμη ή εάν σ’ έχουμε μπερδέψει… η «Μυστική Γραφή» αξίζει μια προβολή γιατί είναι ευχάριστη στα μάτια, καλογυρισμένη και συγκινητική. Απέχει όμως πολύ από ένα ιστορικό δράμα εποχής που κατάφερε να αποφύγει τα όρια της σαπουνόπερας και κρατήθηκε στο επίπεδο του βιβλίου που το γέννησε. Αν αυτό είναι που ψάχνεις να δεις, υπάρχουν πάντα «οι Άθλιοι (όχι το μιούζικαλ, το άλλο). Υπάρχει και η υπεραγαπημένη «Εξιλέωση», του Joe Wright. Και, κοίτα να δεις… παίζει κι εκεί η Vanessa Redgrave.

* «Η Μυστική Γραφή» προβάλλεται σε επιλεγμένες αίθουσες σε όλη την Ελλάδα, από την Tanweer.