Υπάρχουν ταινίες και σκηνοθέτες που χωρίς να προβαίνουν σε υπερβολές ή σε μεγαλοπρεπείς κινήσεις καταφέρνουν να δημιουργούν αριστουργήματα. Ο Bergman ήταν ένας, ο Altman ένας άλλος. Απόλυτη ωδή στην λιτή ομορφιά αποτελεί και η τριλογία των χρωμάτων του αξεπέραστου Κριστόφ Κισλόφσκι. Αυτή η σειρά ταινιών -Μπλε, Λευκή, Κόκκινη- καταπιάνεται όπως θα δούμε με την απώλεια και την αναθεώρηση της ζωής, με σχεδόν θρησκευτική (αλλά ποτέ θρήσκα) διάθεση. Ας δούμε την κάθε ταινία ξεχωριστά.
1. Η Μπλε Ταινία//Three Colors: Blue (1993)
Η Julie (η υπέροχη Juliette Binoche) χάνει το παιδί της και τον άντρα της -ο οποίος ήταν διάσημος συνθέτης- σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Μέσα σε ανείπωτη θλίψη εκποιεί όλη την περιουσία της, πετάει συνθέσεις του άντρα της και πιάνει ένα διαμέρισμα μόνη της, προσπαθώντας να αποφύγει ασκητικά κάθε ανάμνηση του τραγικού συμβάντος και να χαθεί μέσα σε μια μοναχική καθημερινότητα. Κολυμπάει, πίνει καφέ, επισκέπτεται την μητέρα της. Αυτή όμως η κατάσταση ανατρέπεται όταν μαθαίνει πως ο άντρας της διατηρούσε ερωτική σχέση με μια δικαστική υπάλληλο και όταν καλείται να συνεχίσει μια σύνθεση του εκλιπόντος συζύγου της.
Μέσα από την συνεχή παρουσία του μπλε χρώματος και μια διακριτική και ταυτόχρονα δυναμική ερμηνεία της Juliette Binoche, ο Κισλόφσκι αναμετράται με την απώλεια, το πένθος, την άρνηση του κόσμου μέσα από μια ασκητική καθημερινότητα και εν τέλει με μια γενική αναθεώρηση της ζωής και μια αναζωπύρωση της ελπίδας. Η τριλογία των χρωμάτων ξεκινάει με ένα αριστούργημα λιτής μελαγχολίας και μελαγχολικής λιτότητας.
2. Η Λευκή Ταινία//Three Colors: White (1994)
Ο Karol είναι ένας Πολωνός κάτοικος του Παρισιού που χωρίζει με την γυναίκα του. Ταπεινωμένος, χωρίς λεφτά, μένει στο μετρό της πόλη, όταν γνωρίζει έναν συμπατριώτη του, με τον οποίο κανονίζει να γυρίσει στην Πολωνία μέσα σε μια…βαλίτσα, αρκεί να σκοτώσει κάποιον που -όπως λέει ο φίλος του- θέλει να αυτοκτονήσει. Ο Karol μετά από αρκετές περιπέτειες επιστρέφει στην Πολωνία, όπου μέσα από κάποιες κομπίνες αγοράζει ένα οικόπεδο και κερδίζει ένα σημαντικό ποσό χρημάτων. Με αυτά τα χρήματα σκηνοθετεί τον θάνατό του, με σκοπό να κάνει την γυναίκα του να γυρίσει σε αυτόν.
Η τριλογία των χρωμάτων συνεχίζει με αυτήν την ταινία για την απώλεια, την αναθεώρηση της ζωής και, όπως θα δούμε, την αποκατάσταση της ισότητας. Ένα δημιούργημα αγνό σαν το χιόνι της Πολωνίας με ένα φινάλε που αποτελεί ύμνο της ζωής, της αγάπης και της κατανόησης που τελικά μπορεί να επιτευχθεί μεταξύ δύο ανθρώπων.
3. Η Κόκκινη Ταινία//Three Colors: Red (1994)
Η Valentine είναι ένα μοντέλο που ζει στη Γενεύη και διατηρεί σχέση εξ αποστάσεως με το αγόρι της. Ένα βράδυ χτυπάει καταλάθος έναν σκύλο με το αμάξι της. Βρίσκοντας από το ταμπελάκι του την διεύθυνση του αφεντικού του, η Valentine πηγαίνει εκεί μόνο και μόνο για να συναντήσει έναν αδιάφορο πρώην δικαστή (στον ρόλο ο τρισμέγιστος του γαλλικού σινεμά Jean-Louis Trintignant), ο οποίος μέσα από ραδιοσυχνότητες παρακολουθεί τις τηλεφωνικές συζητήσεις των γειτόνων του. Η Valentine ξεπερνά την αρχική απέχθειά της και μεταξύ των δύο ηρώων αναπτύσσεται μια πλατωνική σχέση, η οποία ανατροφοδοτείται από αφηγήσεις για την ζωή τους.
Η τριλογία των χρωμάτων κλείνει με αυτό το πανέμορφο δημιούργημα, ύμνος στην συντροφικότητα που δείχνουν δύο άτομα μεταξύ τους. Trintignant και Irene Jacob (η οποία είχε πρωταγωνιστήσει και στην Διπλή Ζωή της Βερονίκ του Κισλόφσκι) δίνουν συμπαθητικότατες και πλούσιες ερμηνείες φτάνοντας τα τρία δημιουργήματα του Πολωνού σκηνοθέτη σε ένα αξεπέραστο κρεσέντο.
Ένας γενικός απολογισμός
Τα χρώματα που επιλέγει ο Κισλόφσκι στην τριλογία των χρωμάτων δεν είναι καθόλου τυχαία: πρόκειται για τα χρώματα της γαλλικής σημαίας και για τα ιδεώδη της γαλλικής επανάστασης: ελευθερία, ισότητα, αδελφότητα. Με αυτά τα θέματα ασχολείται η κάθε ταινία, βάφοντας τα σκηνικά και την φωτογραφία της με το ανάλογο χρώμα.
Έτσι, η Μπλε Ταινία καταπιάνεται με την προσπάθεια της Julie για ελευθερία: ελευθερία από τα δεσμά του παρελθόντος, του πένθους, της θλίψης, ελευθερία από την φήμη και τον κόσμο. Ακριβώς όμως επειδή η παντελής άρνηση του κόσμου είναι αδύνατη, η Julie καλείται να αναθεωρήσει την ζωή της και να βρει μια μετουσιωμένη συναισθηματική ελευθερία.
Η Λευκή Ταινία ασχολείται με το θέμα της ισότητας. Ο Karol στην αρχή ταπεινώνεται, απορρίπτεται, νιώθει το περιφρονητικό γαλλικό βλέμμα να πέφτει πάνω του. Έτσι, επιστρέφει στην Πολωνία για να αντισταθμίσει αυτές τις εμπειρίες, για να αποκατασταθεί, για να κερδίσει πίσω την σύζυγό του. Προσπαθεί να βρει μια ισότιμη θέση στην ανθρωπότητα.
Η Κόκκινη Ταινία έχει ως θέμα της την αδελφότητα. Παρόλο που οι δύο κεντρικοί ήρωες είναι διαμετρικά αντίθετοι στον τρόπο ζωής και στις αντιλήψεις τους, σταδιακά αναπτύσσουν μια ένθερμη πλατωνική σχέση, δείχνοντας ενδιαφέρον ο ένας για την ζωή του άλλου.
Εδώ αξίζει να αναφέρουμε πως οι τρεις ταινίες συνδέονται αμυδρά. Πχ η Juliette Binoche μπαίνει καταλάθος στην δίκη της Julie Delpy. Και οι τρεις ταινίες δείχνουν μια γριούλα να προσπαθεί να βάλει ένα μπουκάλι σε κάδο ανακύκλωσης. Και στο τέλος όλοι αυτοί οι ήρωες σώζονται από ένα ναυάγιο. Φαίνεται πως ο Κισλόφκσι ήθελε να αφήσει ανοιχτή την επικοινωνία μεταξύ των τριών μερών της τριλογίας.
Η απώλεια και η αναθεώρηση της ζωής φαίνεται να διατρέχουν όλη την τριλογία των χρωμάτων. Οι ήρωες σχεδόν χάνουν τα πάντα: η Julie στην Μπλε Ταινία τον σύζυγο και το παιδί της, ο Trintignant στην Κόκκινη Ταινία είχε χάσει τον μοναδικό έρωτα της ζωής του. Στην Λευκή Ταινία ο Karol χάνει την σύζυγο και τα λεφτά του, ενώ ο Πολωνός φίλος του είχε χάσει την θέληση για ζωή και ήθελε να αυτοκτονήσει. Υπάρχει όμως σωτηρία για όλους και όλες: ο Karol επίτηδες πυροβόλησε τον φίλο του με ψεύτικη σφαίρα για να του ξυπνήσει μέσα του την θέληση για ζωή. Η Julie ξαναβρίσκει το πάθος της για μουσική και δημιουργία. Ο Trintignant βρίσκει στήριγμα στην Irene Jacob.
Και να γιατί η τριλογία των χρωμάτων πρόκειται για μια κορυφαία στιγμή του σινεμά. Μέσα από τις ιστορίες που παρουσιάζει μας δείχνει την ανθρώπινη ευαισθησία στις πιο απλές, πιο όμορφες και ταυτόχρονα πιο έντονες διαστάσεις της, βουτώντας μέσα σε μια αισθητική γλυκιάς μελαγχολίας και διατηρώντας μια πίστη στην ελπίδα, στις μικρές χαρές, σε αυτές τις αναλαμπές που φωτίζουν για λίγο την ανθρώπινη ψυχή. Μέσα από το απλό ο Κισλόφσκι περνάει στο σύνθετο. Μέσα από το συγκεκριμένο περνάει στο καθολικό που μας ενώνει όλους σε έναν κοινό θαυμασμό για την ανθρωπότητα και την δύναμη που κάποιες φορές αυτή δείχνει.
Ένα βίντεο που παρουσιάζει την τριλογία των χρωμάτων: https://youtu.be/xvpwZidhcT8
