Οκτώβριος 2019
Η διγλωσσία, δηλαδή η ικανότητα ενός ατόμου να χρησιμοποιεί δύο γλώσσες σε διαφορετικές καταστάσεις και κάθε φορά να αλλάζει αυτόματα, χωρίς δυσκολίες, το γλωσσικό κώδικα (aksaar et al.), αφορά, σήμερα, περισσότερο από ποτέ, ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού. Η διγλωσσία και η επίδρασή της στις διανοητικές ικανότητες του εγκεφάλου άρχισε να απασχολεί τους επιστήμονες ήδη […]
Αν συγκρίνει κανείς την Ελλάδα με γειτονικές της χώρες, θα διαπιστώσει πως δεν υπάρχουν μεγάλες αριθμητικά μειονότητες. Η μόνη επίσημα αναγνωρισμένη μειονότητα στην Ελλάδα είναι η μουσουλμανική μειονότητα της Δ. Θράκης. Πρέπει ωστόσο να γίνει ξεκάθαρο πως η μειονοτική ιστορία στην Ελλάδα έχει βαθιά παράδοση και δεν είναι μόνο συνυφασμένη με την παρουσία μουσουλμανικών πληθυσμών […]
Η νέα ελληνική γλώσσα, όπως και η αρχαία, χωρίζεται σε ένα μεγάλο σύμπλεγμα διαλέκτων που ιστορικά προέρχονται από διαφορετικά μέρη του ελλαδικού και όχι μόνο χώρου. Οι κάτοικοι της βόρειας Ελλάδας μιλάνε τα δικά τους βόρεια ιδιώματα, οι κάτοικοι των Δωδεκανήσων τα δωδεκανησιακά ιδιώματα, οι Πόντιοι την ποντιακή διάλεκτο, οι Έλληνες της Καππαδοκίας και της […]
Ο ποιητής, ο ναυτικός, ο ταξιδευτής Νίκος Καββαδίας άφησε το στίγμα του στη νεοελληνική γραμματεία ανεξίτηλο, όσο κοινότυπο κι αν ακούγεται αυτό. Άργησε να εκτιμηθεί και αντιμετωπίστηκε ουκ ολίγες φορές με ύφος μπλαζέ στην εποχή του από διάφορους κύκλους διανοούμενων της εποχής. Ήταν ένας εραστής της θάλασσας, ένας άνθρωπος του οποίου ο λόγος και τα […]
Σήμερα, στον κόσμο ομιλούνται περίπου 6.000 γλώσσες. Αυτό από μόνο του καταδεικνύει την γλωσσική ποικιλομορφία και κατά συνέπεια τον πολιτισμικό πλουραλισμό που επικρατεί σε κάθε μήκος και πλάτος της γης. Κάποιες γλώσσες ηχούν “παράξενα” στα αυτιά μας και κάποιες άλλες μας φαίνονται περισσότερο οικείες. Γεγονός είναι πάντως πως όλες οι γλώσσες είναι κατά βάθος ίδιες. Ακόμα […]
Το πιο σημαντικό και πιο περίπλοκο όργανο στο ανθρώπινο σώμα είναι φυσικά – σύμφωνα με πολλές μελέτες – ο εγκέφαλος. Είναι το όργανο με τις περισσότερες γνωστικές λειτουργίες που είναι υπεύθυνες για όλο το σώμα και για όλα τα συστήματά του. Έτσι φυσικά, είναι σχεδόν αδύνατο να μην εμπλέκεται και σε έναν πολύ ιδιαίτερο τομέα […]
Ισπανικά; Γαλλικά; Ιταλικά; Όλοι τα ξέρουμε. Ρουμάνικα και πορτογαλικά; Επίσης. Ακόμα και τα καταλανικά, όσοι ξέρουμε από Βαρκελώνη, τα έχουμε ακουστά. Είναι οι γνωστές σε όλους λατινογενείς γλώσσες. Το ξέρατε όμως ότι τα λατινικά, όταν διασπάστηκαν, έδωσαν τη θέση τους σε δεκάδες γλώσσες και διαλέκτους; Σε μια Ευρώπη που όλοι νομίζουμε ότι την ξέρουμε αρκετά […]
Σε όλες τις περιόδους της ιστορίας μας, τα αρχαία ελληνικά έχουν ιδιαίτερη θέση στη συνείδηση του Έλληνα. Και πώς να μην έχουν; Όλος ο αρχαίος πολιτισμός, πολιτιστική κληρονομιά που έτυχε να μας ανήκει, είναι το θεμέλιο ολόκληρης, σχεδόν, της πνευματικής δραστηριότητας που ακολούθησε στο δυτικό κόσμο. Στην Ελλάδα λοιπόν, και σε εμάς τους Νεοέλληνες, ο […]
Ο Τζον Ρόναλντ Ρούελ Τόλκιν (J. R. R. Tolkien) είναι ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς στο χώρο της μυθοπλασίας. Ακόμη και σε όσους δεν αρέσει το συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος, ένα είναι σίγουρο, τον έχουν ακουστά. Ο Άρχοντας των δακτυλιδιών αποτελεί ένα από τα πολυαγαπημένα αναγνώσματα του είδους του που έχει μεγαλώσει πολλές γενιές του πλανήτη […]
Σε κάθε γλώσσα, η δείξη είναι ένας συγκεκριμένος τρόπος αναφοράς σε αντικείμενα. Μπορείς να αναφερθείς σε κάτι, χρησιμοποιώντας το όνομά του (π.χ. ο Μάνος) ή χρησιμοποιώντας μία οριστική περιγραφή για το αντικείμενο, π.χ. “ο φίλος μου” ή “ο αδελφός μου” (περιγράφοντας τον Μάνο) ή χρησιμοποιώντας συγκεκριμένες δεικτικές αντωνυμίες, όπως την αντωνυμία “αυτός” (πάλι αναφέρεσαι […]
Αν είσαι γλωσσόφιλος, τότε οι κελτικές γλώσσες είναι μια ιδιαίτερα θλιβερή ιστορία. Όσο πιο πίσω κοιτάει κανείς, τόσο πιο πολλή έκταση είχαν· τόσο περισσότερους ομιλητές είχαν. Σήμερα μιλιούνται στα περιθώρια της Ευρώπης από «μια χούφτα» ανθρώπους και η πρόγνωση για το μέλλον τους είναι πολύ άσχημη. Από τη θλιβερή τους πορεία προς την εξαφάνιση, όμως, […]
Έχετε ακούσει ποτέ να μιλάνε κινέζικα; Είναι σαν να τραγουδάνε τις συλλαβές αντί να τις μιλάνε. Τα κινέζικα όμως δεν είναι μόνα τους σ’ αυτό το φαινόμενο. Ίσα ίσα, είναι πιο συχνό μια γλώσσα να είναι τονική, παρά να μην είναι. Το 60-70% των γλωσσών του κόσμου είναι λίγο έως πολύ τονικές γλώσσες. Τα νέα […]
Η καθαρεύουσα έχει πεθάνει. Είναι μέρος του παρελθόντος. Είναι ένα αποτυχημένο πείραμα πάνω στην ελληνική γλώσσα που απορρίφθηκε και ξεπεράστηκε. Αυτή είναι η γενική αντιμετώπισή μας προς την καθαρεύουσα στις μέρες μας. Είναι όμως υπεραπλούστευση μιας πολύ ενδιαφέρουσας ιστορίας. Ιστορικό της διγλωσσίας. Μέχρι την κατάργηση της καθαρεύουσας το 1976 υπήρχε η διγλωσσία. Μία ήταν η […]
Η Tribalingual είναι μια start-up εταιρεία, στόχος της οποίας αποτελεί η διάσωση των υπό εξαφάνιση γλωσσών. Απαρτίζεται από ανθρώπους διαφορετικών καταβολών και εργασιακού υποβάθρου, οι οποίοι όμως μοιράζονται το κοινό όραμα για τη διάσωση και τη διατήρηση των ξεχασμένων διαλέκτων. Ανθρωπολόγοι, σχεδιαστές, φωτογράφοι, γλωσσολόγοι, ακόμη και λάτρεις των ταξιδιών εργάζονται για να φέρουν στο […]
Η νοηματική γλώσσα δεν είναι απλά η γλώσσα των κωφών. Είναι η γλώσσα των χεριών και των εκφράσεων. Είναι η γλώσσα των συναισθημάτων. Η νοηματική γλώσσα είναι οπτικο-κινησιακή γλώσσα, βασίζεται δηλαδή στην κίνηση των χεριών, στην στάση ή την κίνηση του σώματος καθώς και στις εκφράσεις του προσώπου για να αποδώσει ένα νόημα. Μέχρι στιγμής δεν […]
Οι Ρομά αποτελούν νομαδικό λαό που προέρχεται, σύμφωνα με θεωρήσεις, από την Β. Ινδία, ωστόσο, δεν έχει επιβεβαιωθεί η φυλετική ομάδα από την οποία προέρχονται. Αυτό που ξεχωρίζει τους Ρομά είναι η δυσκολία κομφορμισμού, η παράδοση της περιπλάνησης και γενικότερα ο μποέμ τρόπος ζωής τους. Επίσης, ξεχωρίζουν για τα διαφορετικά τους έθιμα, ο πολιτισμός τους […]
Αρκετά χιλιόμετρα μακριά από την Ελλάδα, στη νότια Ιταλία, στη γνωστή Magna Grecia ή αλλιώς ελληνιστί Μεγάλη Ελλάδα, ομιλείται μια ποικιλία της ελληνικής, τα κατωιταλιώτικα ή αλλιώς τα Griko. Οι γλωσσικές νησίδες, παρ’ όλο το πέρασμα του χρόνου και τις εκάστοτε δυσκολίες, αυτή η μορφή της ελληνικής γλώσσας παραμένει ζωντανή. Η μία εντοπίζονται στη νότια […]
Την ώρα που σε διάφορες γωνιές του πλανήτη εκπαιδευτικοί και μη προσπαθούν να «διατηρήσουν» το μάθημα των αρχαίων ελληνικών στα εκπαιδευτικά τους συστήματα, στη χώρα μας οι κλασικές σπουδές και μελέτες βρίσκονται σε μία περίοδο διαρκούς αμφισβήτησης και υποτίμησης. Έτσι, καλούμαστε να αναλογιστούμε τη χρησιμότητα ή μη των αρχαίων ελληνικών τόσο στη μέση εκπαίδευση όσο […]
Υπάρχουν στο καθημερινό μας γλωσσικό ρεπερτόριο, λέξεις και φράσεις που χρησιμοποιούμε όλοι ασυναίσθητα. Αν δώσουμε, όμως, λίγη περισσότερη προσοχή θα διαπιστώσουμε πως και η ίδια μας η γλώσσα ακόμα – όσο και αν το βρίσκουν υπερβολικό κάποιοι- κάνει πολλές φορές διακρίσεις ανάμεσα στα δύο φύλα και τότε μπαίνει στο παιχνίδι ο λεγόμενος «γλωσσικός σεξισμός». […]
H Kalash αποτελεί φυλή του ορεινού Πακιστάν και μέρους του Αφγανιστάν. Ο πληθυσμός της ανέρχεται περίπου στις 5.000. Παραδόξως, διαφέρει από τις γειτονικές φυλές, τόσο εθνολογικά, όσο και κοινωνιολογικά, αφού οι Kalash είναι πολυθεϊστές. Είναι ένας αινιγματικός απομονωμένος πληθυσμός που επιβιώνει εν μέσω ισλαμικών λαών. Οι Kalash του Πακιστάν θεωρούν τους εαυτούς τους απογόνους βετεράνων […]
Ενώ η πιο κοινή σημασία της λέξης «Βλάχος», στη νεοελληνική γλώσσα, είναι συνυφασμένη με αυτή του κτηνοτρόφου, του ανθρώπου του βουνού, και κατ΄επέκταση του αγροίκου, η πραγματική σημασία της λέξης είναι ο δίγλωσσος ‘Ελληνας της Θεσσαλίας, Ηπείρου, Μακεδονίας και της διασποράς. Η ετυμολογία της λέξης παρουσιάζει ποικίλες εκφάνσεις προέλευσης με επικρατέστερες τη λέξη «Valah» μέσω […]
Τα σιωπηλά μηνύματα που μεταδίδονται μέσω των σωματικών κινήσεων, του τόνου της φωνής, της έντασης της φωνής, κ.α. από ένα άτομο σε ένα άλλο, ορίζουν αυτό που σήμερα αποκαλούμε γλώσσα του σώματος. Επίσης, ο όρος «κινητική επικοινωνία» μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί του όρου «γλώσσα του σώματος». Η γλώσσα του σώματος αποτελεί ένα μέρος της μη […]
Όταν ακούμε τους όρους γλώσσα και διάλεκτος έχουμε πάνω κάτω στο μυαλό μας αφ’ ενός πως γλώσσα είναι η επίσημη γλώσσα ενός κράτους και αφ’ ετέρου πως διάλεκτος είναι η γλωσσική ποικιλία, το «κομμάτι» εκείνο που αποκλίνει από την επίσημη γλώσσα. Επίσης, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η διάλεκτος αφορά μόνο γεωγραφικές γλωσσικές ποικιλίες, όπως για […]
Το γλωσσικό ζήτημα, αναμφίβολα, αποτέλεσε ένα από τα κρισιμότερα θέματα που απασχόλησαν τη χώρα για πάρα πολλά χρόνια. Η διαμάχη αυτή, σχετικά με τη χρήση της λόγιας ή της δημοτικής γλώσσας, πήρε και διαστάσεις πολιτικές, ιδεολογικές και κοινωνικές, ενώ πολλοί άνθρωποι εξορίστηκαν ή έχασαν τη ζωή τους. Ο όρος «γλωσσικό ζήτημα» αναφέρεται στο διχασμό ανάμεσα […]
