Η αρχαία ελληνική γραμματεία είχε ανέκαθεν τη δύναμη να εμπνέει, να συγκινεί, να διδάσκει. Το 2015 ήταν η στιγμή που η αφήγηση της πορείας των Ελλήνων προς την Τροία πήρε μια πιο προσωπική χροιά. Κάπως έτσι γράφτηκε το 2015 το “Τραγούδι του Αχιλλέα” από τη Madeline Miller, τοποθετώντας αφηγητή της γνωστής σε όλους μας ιστορίας τον Πάτροκλο.
Χάρη στον συντηρητισμό πολλών γενεών ιστορικών, πέρασε στη μνήμη αρκετών ότι τον Αχιλλέα με τον Πάτροκλο συνέδεαν δεσμοί αίματος, ως ξαδέρφια. Όμως αυτό ισχύει; Αν λάβουμε υπόψη αποκλειστικά και μόνον το έπος της Ιλιάδος, μας παρουσιάζονται δύο συμπολεμιστές, οι οποίοι μεγάλωσαν σαν αδέρφια στην αυλή του Πηλέα, πατέρα του Αχιλλέα. Η αφήγηση του Ομήρου μάς αφήνει βέβαια ανοιχτά παραθυράκια ώστε να κατανοήσουμε μια σχέση περισσότερο συντροφική και αγαπητική. Μετέπειτα αφηγήσεις όχι μόνον αναφέρονται στην ερωτική σχέση των δύο ηρώων, μα, όπως στο “Συμπόσιον” του Πλάτωνος, παρουσιάζεται ως πρότυπο αγάπης.
Τι είναι το “Τραγούδι του Αχιλλέα”;
Είναι ένα μυθιστόρημα, το οποίο ακολουθεί με εκπληκτική ακρίβεια τη διαδοχή των γεγονότων όπως αυτά παρουσιάζονται στην Ιλιάδα. Αφηγητής ο Πάτροκλος, τη ζωή του οποίου ακολουθούμε από την παιδική του ηλικία, στο μοιραίο ατύχημα που τον εξόρισε από την πόλη του και την καθοριστική γνωριμία με τον Αχιλλέα.
Η Miller μας βάζει στο μυαλό ενός νεαρού αγοριού που βιώνει πρωτόγνωρα συναισθήματα για ένα άλλο αγόρι. Δεν μπορεί να ελέγξει τον έρωτα που γεννιέται μέρα με τη μέρα, ώρα με την ώρα. Βασανίζει το είναι του στην προσπάθεια να αντισταθεί στην έλξη που νιώθει για τον Αχιλλέα. Μα το πεπρωμένο φυγείν αδύνατο και, πιστέψτε με, το ζευγάρι αυτό το ήξερε καλά, και θα το καταλάβαινε ακόμα καλύτερα στην πορεία.
Και επειδή αυτό που είναι να συμβεί, όσο και αν το αντευχόμαστε, θα συμβεί, ο θάνατος του Πατρόκλου έρχεται για να προοικονομήσει τον χαμό του ήρωα των Αχαιών. Ουσιαστικά, η αχίλλειος πτέρνα του Πηλείδη ήταν η αγάπη του για τον Πάτροκλο. Δεν υπήρχε νόημα να ζήσει χωρίς αυτόν, οπότε δέχτηκε τον θάνατο ως δώρο. Ο πρώτος θάνατος τους χώρισε, ο δεύτερος τους ένωσε. Εις τους αιώνες των αιώνων.
Γιατί είναι τόσο δυνατή η αγάπη τους;
Σε έναν κόσμο γεμάτο μάχες, αίματα και θανάτους, οι δύο άνδρες κατάφεραν, μέσα στην ησυχία της σκηνής τους να διατηρήσουν ένα αίσθημα τόσο αγνό, όπως είναι η αγάπη. Σε έναν κόσμο όπου ένας άνδρας για να αισθανθεί κυρίαρχος του παιχνιδιού, αρπάζει και βιάζει γυναίκες, περιφέροντάς τες ως λάφυρο πολέμου, ο Αχιλλέας αγαπά και φροντίζει τον σύντροφό του, με τον ίδιο τρόπο που το κάνει και ο Πάτροκλος.
Ο Πάτροκλος πεθαίνει. Σε αυτό το σημείο βλέπουμε πώς το πένθος μπορεί να φέρει έναν άνθρωπο σε σημείο να τα βάλει με σημεία και τέρατα, με στρατιές Τρώων, μόνο με ένα σπαθί και μια ασπίδα. Η οργή του και η δίψα του για αίμα τον έκαναν να κατασφάξει τους Τρώες, κοκκινίζοντας με το αίμα των εχθρών τον ποταμό Σκάμανδρο. Ο θεός Σκάμανδρος λαβώθηκε από αυτόν τον θνητό άνδρα. Τόσο τρομερή ήταν η οργή του Αχιλλέα!
Ο Πάτροκλος πεθαίνει, μα βιώνει πολλούς θανάτους. Βλέπει τον άνθρωπο που αγαπά περισσότερο από οτιδήποτε να κλαίει πάνω από το άψυχό του σώμα. Παρακολουθεί την ασέβιά του προς το πτώμα του δολοφόνου του. Τον βλέπει να ξεριζώνει τις τούφες των μαλλιών του και να ουρλιάζει από τον πόνο. Ο Αχιλλέας δεν άντεχε να ζει σε έναν κόσμο που ήταν ο Πάτροκλος ήταν απών. Ο Πάτροκλος δεν άντεχε τη μίζερη ανυπαρξία του, δίχως να αγγίζει και να μιλά στον Αχιλλές.
Τελευταία επιθυμία, ή καλύτερα απαίτηση του Αχιλλέα είναι να θαφτούν μαζί. Μόνο έτσι θα ηρεμήσουν οι ταλαιπωρημένες ψυχές τους. Ο γιος του δεν το δέχεται, μην αμαυρωθεί η μνήμη του πατέρα του. Πώς είναι δυνατόν άλλωστε ο Άριστος των Αχαιών να αγάπησε έναν δούλο, ενώ θα μπορούσε να έχει όποια γυναίκα ήθελε; Όχι, το στενό μυαλό του Νεοπτόλεμου δεν μπορούσε να κατανοήσει κάτι τέτοιο.
Χωρίστηκαν οι ψυχές τους.
Ο Πάτροκλος έχασε τον Αχιλλέα για πάντα, παρακολουθόντας ως φάντασμα τους Αχαιούς να κερδίζουν και την Τροία να καίγεται. Κι αυτός, σιωπηλός θεατής, έχοντας χάσει τα πάντα. Μα ένα πρόσωπο θα τους ενώσει ξανά, και αυτήν τη φορά η αγάπη τους δε θα έχει τέλος, ούτε αμφισβήτηση. Ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος για πάντα μαζί, όπως αρμόζει σε όλες τις αδελφές ψυχές!
Ηθικό Δίδαγμα;
Καθώς διαβάζει κανείς το συγκεκριμένο έργο μπορεί να αναρωτηθεί: ” Πώς είναι δυνατόν να μην αντιλαμβάνονται κάποιοι το μεγαλείο της αγάπης;” Γιατί ο Αχιλλέας και ο Πάτροκλος είναι άνδρες που αγαπιούνται βαθιά, ειλικρινά. Παρόλα αυτά, η κοινωνία, φορώντας έναν μανδύα δικαστή, καταδικάζει εις θάνατο οτιδήποτε δεν είναι σύμφωνο με τα καλούπια της. Για αυτό άλλωστε δε βλέπουμε στις ταινίες τον Πατροκλο ως ξάδερφο του Αχιλλέα; Πώς θα μπορούσε άλλωστε ένας από τους μεγαλύτερους ήρωες της ιστορίας να αγαπά έναν άνδρα;
Ε λοιπόν, κυρίες και κύριοι, “Το Τραγούδι του Αχιλλέα” αυτό ακριβώς μας αποδεικνύει! Ότι ο καθένας μπορεί να αγαπά αυτό ακριβώς που θέλει, δίχως ντροπή. Η αγάπη δεν έχει φύλο, χρώμα, εθνικότητα.
Αν πιστεύεις ότι έχει, τότε μάλλον δε σου έχουν μάθει να αγαπάς. Οπότε διάβασε για αρχή αυτό το βιβλίο και πίστεψέ με, δε θα το μετανιώσεις!
“In the darkness, two shadows, reaching through the hopeless, heavy dusk.
Their hands meet, and light spills in a flood like a hundred golden urns pouring out of the sun.”
― The Song of Achilles
