Η Αγγελική Βαρελλά σύνδεσε το όνομα της με τον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας. Η ίδια μαζί με τις Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Άλκη Ζέη και Ζωρζ Σαρή έφεραν τα παιδιά πιο κοντά στο βιβλίο και τα έκαναν να το αγαπήσουν.
Αφορμή για το άρθρο στάθηκε η είδηση του χαμού της Αγγελικής Βαρελλά πριν από λίγες μέρες. Μια σπουδαία κυρία, μια μεγάλη λογοτέχνης. Αν ανατρέξει κάποιος τις σχολικές βιβλιοθήκες στην Ελλάδα κατά πάσα πιθανότητα θα βρει από ένα βιβλίο της. Η Αγγελική Βαρελλά δημιούργησε σχολή στο παιδικό βιβλίο καθώς αφοσιώθηκε με μεγάλη αγάπη σε αυτό.
Η πορεία της ζωή της
Η Αγγελική Βαρελλά γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1930 και μεγάλωσε στην Αθήνα. Από μικρή λάτρευε τα βιβλία ενώ είχε έφεση στο γράψιμο. Είχε μέσα της το ζουζούνι της γραφής όπως έλεγε. Το επάγγελμα της συγγραφέως δεν το είχε ονειρευτεί ποτέ. Σε μια συνέντευξη της στο περιοδικό «Οι φίλοι του μουσείου» για την παιδική της ηλικία δήλωσε ότι
Κάθε εβδομάδα άλλαζα επάγγελμα. Στο «μενού» όμως δεν υπήρξε ποτέ η λέξη συγγραφέας.
Σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ενώ για αρκετά χρόνια εργάστηκε σε τράπεζα. Ξεκίνησε να γράφει σε ηλικία 36 ετών. Το πρώτο της βιβλίο «Η Ελλάδα και εμείς» κυκλοφόρησε το 1966 και έκτοτε ακολούθησε μια επιτυχημένη πορεία με αρκετές βραβεύσεις.
Το συγγραφικό έργο της Αγγελικής Βαρελλά
Οι ιστορίες της Αγγελικής Βαρελλά περνούσαν πολλά μηνύματα στα παιδιά. Αγαπούσε τον τρόπο που επικοινωνούσε με αυτά. Την αγάπαγαν και τα αγάπαγε. Ακόμα και με τα σημερινά παιδιά κατόρθωσε να έχει έναν διαφορετικό τρόπο επικοινωνίας, την εποχή του διαδικτύου και των social media.
Ως πηγή έμπνευσης της ήταν το περιβάλλον, τα κοινωνικά θέματα, η αγάπη στα ζώα, η φιλία και τόσα άλλα. Τα βιβλία της είναι γραμμένα με χιούμορ, ζωηρή φαντασία και θετική ενέργεια. Στο βιβλίο της «Με το χαμόγελο στα χείλη» γράφει για τα γεγονότα του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το θέμα ενός άλλου βιβλίου της με τίτλο «Καλημέρα, Ελπίδα» εκφράζει τα ιδανικά και τις αξίες της φιλίας, της ευγνωμοσύνης και του σεβασμού. Για αυτό το έργο της κέρδισε το Βραβείο Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου.
Για το αγαπημένο «Φιλενάδα Φουντουκιά μου» τιμήθηκε με τον έπαινο Γιάνους Κόρτσακ το 1985 στη Πολωνία. Πολλά αξιοσημείωτα έργα σε παιδική και νεανική λογοτεχνία αγαπήθηκαν από το κοινό και βραβεύτηκαν εξίσου. Αρκεί να αναφέρουμε μεταξύ άλλων τα ακόλουθα «Κόρινθος», «Μια παράξενη αγάπη», «Δέκα σάντουιτς με ιστορίες» κ.α.
Ωστόσο, η Αγγελική Βαρελλά δημιούργησε μια σειρά από βιβλία κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών από το σχολείο τα λεγόμενα «Καλοκαιρινά». Προσωπικά αγάπησα αυτή τη σειρά περιμένοντας να έρθει το καλοκαίρι και να βρεθεί πάλι στα χέρια μου. Τα «Καλοκαιρινά» ήταν ασκήσεις με σταυρόλεξα και κουίζ για παιδιά του δημοτικού. Η Αγγελική Βαρελλά ήθελε να μεταδώσει την αγάπη της για τη λογοτεχνία σε όλο τον κόσμο. Συμμετείχε σε διάφορες σχολικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Ακόμη, η ίδια διετέλεσε πρόεδρος της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς. Υπήρξε μέλος της Εθνικής Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, του Κύκλου του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου και της Λέσχης Μελέτης και Έρευνας της Παιδικής Λογοτεχνίας «Διαδρομές». Στις υπόλοιπες δραστηριότητες περιλαμβάνονται η μετάφραση και διασκευή πολλών ελληνικών και ξένων βιβλίων. Τέλος, στο πλούσιο βιογραφικό προστίθενται οι συνεργασίες της με την ελληνική ραδιοφωνία, τη τηλεόραση καθώς και τον έντυπο τύπο όπως «Το Ρόδι», «Συνεργασία» κ.α.
Οι αρθρογράφοι της στήλης μας μιλούν για την Αγγελική Βαρελλά
Βάσια Μανωλεδάκη
Τη θυμάμαι την κυρία Βαρελλά. Είχε επισκεφθεί πριν χρόνια το δημοτικό στο οποίο πήγαινα με αφορμή την Παγκόσμια Μέρα Παιδικού βιβλίου. Για να μας προετοιμάσει για την άφιξή της η δασκάλα μας μας διάβασε το βιβλίο της «Ο Θεός αγαπά τα πουλιά».
Σε μια γειτονιά της Αθήνας συνορεύουν ένα γηροκομείο και το δημοτικό σχολείο της περιοχής. Όταν ξαφνικά ένας πελαργός βρίσκεται τραυματισμένος στην αυλή του γηροκομείου μικροί και μεγάλοι συμμαχούν για την προστασία του.
Μόνο τώρα, μετά από τόσα χρόνια μπορώ να καταλάβω πόσο σπουδαίο ήταν το βιβλίο της αυτό. Η κυρία Βαρελλά κατάφερε όχι μόνο να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στους ηλικιωμένους και τα παιδιά αλλά και να δείξει ποια είναι αρκετές φορές η μοίρα των μεγαλύτερων όταν φτάνουν στο τέλος της ζωής τους. Μια μοίρα η οποία πολλές φορές φαντάζει δυσοίωνη χωρίς κανένα κοινό σημείο με το παρελθόν. Πολλές φορές όμως αρκεί ένα τυχαίο γεγονός για να ξαναμπεί στη ζωή τους η χαρά και η θέληση για ζωή. Κυρία Βαρελλά σας ευχαριστώ γι’ αυτό το μήνυμα ζωής που θελήσατε να μας δώσετε.
Όλγα Συκάκη
Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, θυμάμαι να είμαι με ένα βιβλίο στο χέρι. Μεγάλωσα, με την Λουΐζα Μέι Άλκοτ, τη Ζωρζ Σαρή, τον Μάνο Κοντολέων και την Αγγελική Βαρελλά. Για μένα η Αγγελική Βαρελά είναι η παιδική μου αθωότητα. Είναι τα καλοκαίρια των παιδικών μου χρόνων. Όταν πήγαινα με την αδερφή μου στο σχολείο, δεν μας άφηναν να διαβάζουμε κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς. Κάθε καλοκαίρι λοιπόν, όταν τελείωναν τα σχολεία, πηγαίναμε και ξεσηκώναμε το βιβλιοπωλείο.
Τα βιβλία της Αγγελικής Βαρελά, άγγιξαν την παιδική μου ψυχή. Το αγαπημένο μου όμως, το οποίο διαβάζω ακόμη και τώρα, είναι το «Φιλενάδα φουντουκιά μου». Μιλάει για μια φουντουκιά, η οποία μεγαλώνει σε μια τσιμεντούπολη. Όμως επειδή την αγαπάνε πολύ, δεν θέλουν οι κάτοικοι να την ξεριζώσουν ή να την κόψουν. Γι’ αυτό αποφασίζουν να την μεταφέρουν. Τότε μου άρεσε απλά το παραμύθι. Αλλά δεν ήξερα τότε ότι αυτό το παραμύθι, μου ενέπνευσε την αγάπη μου για τη φύση. Γιατί αγαπώ πολύ τα βουνά. Και τα δάση. Αυτά τα μηνύματα περνούσε η Αγγελική Βαρελά. Και ο κόσμος, είναι λιγότερο φωτεινός και πράσινος, λόγω της απουσίας της. Θα θυμάμαι για πάντα τα βιβλία της.
Δήμητρα Τουρλίδα
Γνώρισα την Αγγελική Βαρελά μέσα από τις συλλογές των εκδόσεων Πατάκη ή αλλιώς γνώρισα τις πολύχρωμες συλλογές παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας μέσα από την Αγγελική Βαρελά. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την επίσκεψη της στο δημοτικό μου πριν περίπου δεκαοχτώ χρόνια. Η αλήθεια είναι ότι δεν θυμάμαι πολλά απ’ όσα μας είπε ή μας διηγήθηκε, δε ξεχνάω όμως ποτέ την γλυκιά αίσθηση που μας άφησε η παρουσία της στο σχολείο μας και η θαλπωρή που με έκανε να νιώσω για τα βιβλία. Κάπως έτσι έμαθα να διαβάζω και να φαντάζομαι τους συγγραφείς ως τους πιο απλούς ανθρώπους με όμορφο μυαλό και φαντασία. Μάλιστα, με τις παραδοσιακές φωτογραφίες που τράβηξα με την φωτογραφική μηχανή του τότε, έφτιαξα ένα χρωματιστό κολάζ με εκείνη και εμένα. Την επόμενη μέρα της επίσκεψης της ξεκίνησα να σκαρώνω ποιηματάκια. Θα με ρωτήσετε “μα δεν έχεις τι να πεις για την ίδια την συγγραφέα;”.
Όλα όσα γράφω μέχρι στιγμής είναι για εκείνη, για εκείνη και για την αμέριστη αγάπη της για τα βιβλία που κατόρθωσε να μου μεταδώσει. Μα ποιο παιδί δεν έχει διαβάσει το «Δράκε, δράκε, εισ’ εδώ;» και το «Φιλενάδα, φουντουκιά μου»;
Πάντα πίστευα ότι η παιδική και εφηβική λογοτεχνία είναι ένα σπουδαίο κατόρθωμα, καθώς ο συγγραφέας σκέφτεται ως το παιδί που θα ήθελα να μάθει όσα ξέρει τώρα ως ενήλικας. Έτσι, κάθε της βιβλίο που διάβασα μικρή, ήταν πηγή έμπνευσης και σκέψης. Μην με ρωτήσετε εάν ποτέ μοιράστηκα όσα διάβαζα καθώς ήταν τόσο προσωπικά όσο και τόσο ανεπαίσθητα έμμεσα επεξεργάσιμα στον παιδικό μου εγκέφαλο. Μίλαγε για αγάπη, φιλία, θάρρος, πίστη, δεσμούς και δυνάμεις εσωτερικές που καλλιεργούν ενσυναίσθηση, αίσθημα του ανήκειν και αυτοπροσδιορισμό. Όχι άδικα, είναι και θα είναι ένα από τα ονόματα που αγαπάμε να διαβάζουμε μικροί μεγάλοι και επιδιώκουμε να γνωρίσουμε στους μικρούς μας φίλους.
Πηγές
Ζαχαράκου, Χ. ( 2018). Περιοδικό «Οι φίλοι του μουσείου», Τεύχος 131. Αφιέρωμα στην Αγγελική Βαρελλά
Γαρμπή, Ε. Α. (2022). Αγγελική Βαρελλά: Η παιδική ηλικία όσο πάει και περιορίζεται σε πιο στενά πλαίσια. Δημοσιεύθηκε στο culturepoint.gr. (Τελαυταία πρόσβαση 21/8/2022).
Κελεπούρη, Μ. (2022). Η Αγγελική Βαρελλά μέσα από τα αναγνώσματά της. Δημοσιεύθηκε στο offlinepost.gr. (Τελευταία πρόσβαση 21/8/2022).
Κόκκινη Αλεπού (2022). Αγγελική Βαρελλά: 1930-2022. Δημοσιεύθηκε στο kokkinialepou.gr. (Τελευταία πρόσβαση 21/8/2022).
Πέθανε η συγγραφέας των παιδιών Αγγελική Βαρελλά. Δημοσιεύθηκε στο bookpress.gr στις 10 Αυγούστου 2022. (Τελευταία πρόσβαση 21/8/2022).
«Καλό ταξίδι» Αγγελική Βαρελλά (2022). Δημοσιεύθηκε στο aylogyrosnews.gr στις 9 Αυγούστου 2022. (Τελευταία πρόσβαση 21/8/2022).
!["Μέσα πέτρα", [Εικόνα: Ρίτα Μπαούση]](https://www.maxmag.gr/wp-content/uploads/2024/04/IMG_20240407_103814-640x480.jpg)
