Ο αθλητισμός στην αρχάια Ελλαδα και οι διαφορές με το σήμερα

Ο αθλητισμός στην αρχαία Ελλάδα δεν ήταν απλά μια ευχάριστη ενασχόληση ή επάγγελμα όπως είναι σήμερα. Αποτελούσε έναν από τους βασικότερους λόγους επιβίωσης της Ελληνικής φυλής. Μερικά από τα πιό γνωστά αγωνίσματα ήταν ο ιππόδρομος, ο δρόμος, το άλμα, ο δίσκος, το ακόντιο, η πάλη, το πένταθλο, το παγκράτιο και άλλα. Ωστόσο σήμερα θα αναφερθούμε περισσότερο σε αθλήματα που σήμερα είναι ευρέως διαδεδομένα όπως το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το χάντμπολ και το χόκεϋ, τα οποία στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστά σαν αθλήματα «σφαιρομαχιών» και τα οποία αποτελούσαν ομαδικές αθλοπαιδιές χωρίς να ανήκουν στο πρόγραμμα των επίσημων αγώνων.

1. Ποδόσφαιρο ή «επίσκυρο»:

Με βάση τον Όμηρο (Οδύσσεια, Θ, στ. 282-293) το ποδόσφαιρο στην αρχαία Ελλάδα ονομαζόταν «επίσκυρο» και ήταν γνωστό ήδη από την Μυκηναϊκή εποχή (1600-1100 π.Χ.). Μάλιστα στις ανασκαφές της Σαμοθράκης βρέθηκε μπάλα ποδοσφαίρου από δερμάτινο κάλυμμα, η οποία χρονολογείται στον 3ο αιώνα π. Χ. Σύμφωνα με τον ερευνητή Λεωνίδα Μπίλλη: «Το γήπεδο ποδοσφαίρου ήταν χωρισμένο σε δύο μέρη και τα όριά του τα καθόριζαν γραμμές από χαλίκια». Σύμφωνα με τον Αρριανό (ΧΙV 47) το άθλημα αυτό παιζόταν από μικρά παιδιά ή ενήλικες άντρες. Γνωστοί ποδοσφαιριστές της εποχής υπήρξαν ο Αριστόνικος και ο Δημοτέλης από τη Χίο, μεταξύ άλλων.

2. Μπάσκετ ή «ανακρουσία»:

Οι κανονισμοί της «ανακρουσίας» ήταν όμοιοι με τους σημερινούς κανόνες του μπάσκετ, που λανθασμένα θεωρείται ανακάλυψη των Αμερικανών. Ο αθλητής λοιπόν έπρεπε να χτυπήσει τη μπάλα (σφαίρα) δυνατά στο χώμα ώστε αυτή να επιστρέψει πάλι στο χέρι του. Βεβαίως αν υπερέβαινε τον αριθμό των βημάτων, που όριζε ο κανονισμός, έχανε την κατοχή της μπάλας, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα. Ο Όμηρος περιγράφει γλαφυρά μια σκηνή από αγώνα της εποχής (Οδύσσεια, Θ, στ. 370-375): «Έριχνε ψηλά την σφαίρα (μπάλα) και την γή που έθρεψε πολλούς άρχισε να χτυπά με προικισμένα πόδια και να κάνει στροφές γρήγορες και εναλλασόμενες, ενώ οι άλλοι νέοι τον ζητωκραύγαζαν και στον ουρανό υψώνονταν δυνατές φωνές».

3. Χάντμπολ ή χειροσφαίριση:

Το χάντμπολ αν και θεωρείται άθλημα προερχόμενο από χώρες όπως η Γερμανία και η Δανία, έχει τις ρίζες του και αυτό στη αρχαία Ελλάδα. Υπάρχουν αναφορές του παιχνιδιού ήδη από την Μινωϊκή περίοδο, ενώ στα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου το άθλημα διαδίδεται αρχικά στις Ελληνικές αποικίες της Ιταλίας. Σημαντική πηγή αποτελεί πάλι η Οδύσσεια του Ομήρου, όπου περιγράφεται σκηνή από το παιχνίδι: «…Τότε ο Αλκίνος πρόσταξε το Λαοδάμα κι Άλιο, μόνοι να πιάσουν το χορό, που δεν τους έφτανε άλλος. Κι αυτοί μια κόκκινη όμορφη σφαίρα στα χέρια παίρνουν, που ‘χε φτιασμένη ο Πόλυβος, κι ο ένας την πετούσε, πίσω λυγώντας το κορμί, στα σύγνεφα τα μαύρα. Κι ο άλλος απ’ τη γη ψηλά πηδώντας στον αέρα την έπιανε εύκολα, προτού στο χώμα να πατήσει». Μια ακόμη τρανταχτή απόδειξη για την ελληνική προέλευση του αθλήματος αποτελεί το χάλκινο αγαλματίδιο που βρέθηκε στη Δωδώνη (3ος αιώνας π. Χ.) και απεικονίζει ένα παιδί με σφαίρα στο χέρι.

4. Χόκεϋ ή «κερητίζειν»:

Η αντισφαίριση –όπως ονομάζεται στη νεοελληνική το χόκεϋ – αποτέλεσε ένα ακόμη άθλημα στην αρχαία Ελλάδα με βάση τη σφαίρα. Αγγεία που έχουν ανακαλυφθεί και χρονολογούνται από το 540 π.Χ. απεικονίζουν σκηνές αναπαράστασης νέων που έπαιζαν το γνωστό σήμερα χόκεϋ. Στην αρχαία Ελλάδα το άθλημα ονομαζόταν «κερητίζειν», επειδή παιζόταν με κυρτά ραβδιά, σε σχήμα κεράτων. Η μπάλα ήταν από ύφασμα ή δέρμα. Το εσωτερικό της κάλυπτε μαλλί προβάτου ή τρίχες αλόγου, ώστε να αναπηδά με ευκολία. Χαρακτηριστική είναι η ανάγλυφη βάση που βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και χρονολογείται στο 510-500 π.Χ.

Αυτά είναι με λίγα λόγια τα δημοφιλέστερα αγωνίσματα που κυριαρχούν σήμερα και προφανώς δεν ξέραμε κ πολλά για αυτά. Αν θέλετε να δίτε σχετικό βίντεο θα βρείτε εδώ:

Επίσης  σχετικά με το αθλητισμό στην αρχαία Ελλάδα μπορείτε  να δείτε εδώ:

http://lyk-peir-anavr.att.sch.gr/Lessons/01HUMANITIES/History/StudentWorks/20_Margaritou/10_Patsi.pdf