Τήνος: Γνωριμία με τα χωριά της

Η Τήνος και τα χωριά της

Όλοι μας έχουμε ακούσει για το όμορφο κυκλαδονήσι της Τήνου. Τι γνωρίζετε όμως πέρα από την χώρα και την θαυματουργή Παναγία; Η Τήνος έχει πολλά,μικρά και γραφικά χωριά που όπως έχουμε δει έχουν μοναδική αρχιτεκτονική, τοπία που κόβουν την ανάσα και ζεστούς ανθρώπους. Πάμε λοιπόν να αποχαιρετήσουμε το καλοκαίρι,γνωρίζοντας τα όμορφα χωριά της Τήνου.

Αρνάδος, το ψηλότερο χωριό του νησιού

Ο Αρνάδος είναι χωριό της Τήνου χτισμένο στην πλαγιά του Κεχροβουνίο. Βρίσκεται 8,5 χλμ της πόλης της Τήνου, στο νότιο μέρος του νησιού. Βρίσκεται στα 430 μ. υψόμετρο κάνοντας το υψηλότερο στην Τήνο Το χωριό έχει 45 κατοίκους. Είναι ιδιαίτερα γραφικό χωριό, με κύρια χαρακτηριστικά τις μεσαιωνικές καμάρες και τα πλακόστρωτα καλντερίμια. Οι μεσαιωνικές καμάρες του, κάνουν τον Αρνάδο να θυμίζει ένα απόρθητο κάστρο. Η παράδοση του χωριού, αναφέρει ότι οι καμάρες αυτές κτίστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε οι χριστιανοί κάτοικοι του χωριού να μπορούν να ξεφύγουν από τους κατακτητές, που κατά καιρούς έκαναν επιδρομές στην Τήνο.

Στην πλατεία του χωριού κυριαρχεί ο μεγαλόπρεπος ναός της Αναλήψεως του Κυρίου, κτισμένος στα 1908. Ακριβώς από κάτω βρίσκεται το Μουσείο Εκκλησιαστικών Κειμηλίων με παλιά σκεύη της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Λίγα μέτρα πιο πέρα το ταξίδι στο χρόνο συνεχίζεται, αφού ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφθεί το Λαογραφικό Μουσείο. Εκεί μπορεί να δει διάφορα εργαλεία που τους περασμένους αιώνες οι χωριανοί χρησιμοποιούσαν για να δουλέψουν. Παλιά οικιακά σκεύη, παλιές φωτογραφίες κ.α. κάνουν τον επισκέπτη να χάνεται στο χρόνο. Σκηνές από τη ζωή των ανθρώπων που ζούσαν στον Αρνάδο τα παλιά χρόνια, μπορεί να δει κανείς στην μόνιμη έκθεση φωτογραφίας στην αίθουσα του Συλλόγου.

Ένα ακόμη σημείο που πρέπει κανείς να επισκεφθεί και να θαυμάσει το «Παναϊδάκι». Το «Παναϊδάκι», είναι ένα μικρό ιδιωτικό εκκλησάκι όπου σύμφωνα με την παράδοση στεγαζόταν κρυφό σχολειό κατά την Τουρκοκρατία. Μικρό, χαμηλό και γραφικό περιμένει καρτερικά σε ένα στενό σοκάκι κρυμμένο κάτω από καμάρες και σπίτια. 

Η Τήνος μέσα από το μεγαλύτερο χωριό της

Ο Πύργος είναι η μεγαλύτερη κωμόπολη της Τήνου. Είναι κτισμένος σε χαμηλό υψόμετρο και περιβάλλεται από τις πλαγίες των βουνών Μιροβίγλια, Πατέλα, Κακιά Σκάλα και Προφήτη Ηλία. Χρονολογικά είναι ο παλαιότερος οικισμός της περιοχής και ανάγεται στο μεσαίωνα. Υπήρξε κεφαλοχώρι της περιοχής αυτής, που στο παρελθόν κατοικούνταν σχεδόν αποκλειστικά από Χριστιανούς Ορθόδοξους.

Το όνομα του οφείλεται στον βενετσιάνικο πύργο που χτίστηκε τον 16ο αι. για την άμυνα της περιοχής. Παλιότερα, το χωριό ονομαζόταν Πάνορμος, ονομασία που σήμερα προσδιορίζει τον ομώνυμο όρμο. Ο πληθυσμός του Πανόρμου σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 383 κάτοικοι. Έχει ανακηρυχθεί  παραδοσιακός οικισμός, και ένα από τα πιο γραφικά σημεία των Κυκλάδων.

Γνώρισε τη μεγάλη του ακμή κατά τον 18ο και 19ο αιώνα με την ανάπτυξη της ναυτιλίας και της μαρμαροτεχνίας. Από τότε ξεκινάει η εκμετάλλευση του μαρμάρου (λευκού και του χαρακτηριστικού πράσινου της Τήνου) και η μεγάλη παράδοση της μαρμαροτεχνίας. Εξελίχθηκε σε κορυφαίο καλλιτεχνικό κέντρο που ανέδειξε πολλούς από τους σημαντικότερους Έλληνες καλλιτέχνες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οι γλύπτες Γιαννούλης Χαλεπάς, Δημήτριος Φιλιππότης και ο  Γιάννης Βούλγαρης.

Στα αξιοθέατα του Πύργου συμπεριλαμβάνονται οι οικίες του Γιαννούλη Χαλεπά και του Νικηφόρου Λύτρα, καθώς και το μουσείο Πανορμιτών καλλιτεχνών. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το κοιμητήριο που έχει χαρακτηριστεί ως διατηρητέο μνημείο και περιλαμβάνει σπουδαία μαρμάρινα γλυπτά, προτομές και ανάγλυφες επιτύμβιες πλάκες. Ακόμη στον οικισμό λειτουργούν η Σχολή Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου, αλλά και αρκετά εργαστήρια μαρμαρογλυπτικής και ξυλογλυπτικής.

Η πλατεία του Πύργου είναι μοναδική. Μαρμαροστρωμένη, με τον χαρακτηριστικό πλάτανο και την παραδοσιακή μαρμάρινη κρήνη, μεταφέρει τον επισκέπτη σε άλλη εποχή. Από το σημείο αυτό, ξεκίνησε η Επανάσταση στο νησί (31 Μαρτίου 1821). Επίσης υπάρχουν ταβέρνες, καφενεία, πλήρης αγορά, ενοικιαζόμενα δωμάτια και μαγαζάκια με τοπικά εδέσματα.

Με λίγα λόγια κάθε γωνιά του Πύργου είναι έργο τέχνης.

Η Τήνος του Μεσαίωνα

Ο Βώλαξ ή Βώλακας είναι ένα χωριό χτισμένο πάνω σε ένα μύθο ή σε ένα περίεργο φυσικό φαινόμενο. Το όνομά του το χωριό το οφείλει στους μεγάλους γρανιτένιους βράχους που το περιβάλλουν και είναι κομμάτι του ίδιου του χώρου. Χτισμένο σε υψόμετρο 284 μέτρα, σε ένα μικρό οροπέδιο στη μέση της Τήνου, περιτριγυριζόμενο από πέτρες και μεγάλους σφαιρικούς γρανιτένιους βράχους ηφαιστειογενούς προέλευσης. Πάντα ήταν, και είναι ακόμη, το χωριό της καλαθοπλεκτικής από την οποία και ζει. Πρόκειται για ένα Μεσαιωνικό καθολικό χωριό με περίπου 33 μόνιμους κατοίκους (απογραφή του 2001).

Το πότε χτίστηκε ο Βώλακας είναι αδύνατον να προσδιοριστεί, αλλά πιθανολογείται πως είναι από τα παλαιότερα χωριά του νησιού. Δεν αποκλείεται η περιοχή να κατοικείται πριν από το 2.000 π.Χ.  Το τοπίο έχει γεννήσει θρύλους αλλά έχει προσελκύσει και το ενδιαφέρον των επιστημόνων.

Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρίες. Η πρώτη λέει ότι οι βράχοι προήλθαν από έκρηξη ηφαιστείου 20 περίπου εκατομμύρια χρόνια πριν. Σύμφωνα με τη δεύτερη θεωρία, η θάλασσα έφτανε μέχρι τον Βώλακα, εκατομμύρια χρόνια πριν. Με την απόσυρση της θάλασσας παρέμειναν τα βράχια, με το χαρακτηριστικό τους σχήμα να οφείλεται στην υδάτινη διάβρωση. Τέλος, μια τρίτη θεωρία αναφέρει ότι τμήμα μετεωρίτη που προσέκρουσε στην περιοχή με αποτέλεσμα τον σχηματισμό των βράχων

Κάπου εκεί ανάμεσα στους γρανιτένιους όγκους έχει χτιστεί ένας κάτασπρος οικισμός με στενά σοκάκια, μπουκαμβίλιες και λουλούδια. Για τους κατοίκους του χωριού, οι οποίοι είναι ελάχιστοι, οι ογκόλιθοι είναι μέρος της καθημερινότητάς τους. Πολλά από τα σπίτια του χωριού είναι χτισμένα πάνω σε βράχους, με τους τοίχους να ενσωματώνουν τις γρανιτικές σφαίρες και τα δωμάτια να ορίζονται συχνά από αυτές.

Το χωριό φημίζεται για την τέχνη της καλαθοπλεκτικής, με τον επισκέπτη να έχει τη δυνατότητα να δει τους τεχνίτες να τα πλέκουν.

Η Τήνος όμως και τα χωριά της δεν μπορούν να χωρέσουν σε ένα μόνο άρθρο. Αν δεν σας δώσαμε αρκετούς λόγους για να επισκεφθείτε το νησί, την επόμενη εβδομάδα θα γνωρίσουμε και άλλα χωριά που το κάνουν έναν προορισμό, που όλοι μας πρέπει να επισκεφθούμε!

Πηγές:

• https://www.tinostoday.gr/2015/10/arnados22.html
• https://www.tinostoday.gr/2014/01/blog-post_8468.html
• http://www.wondergreece.gr/v1/el/Perioxes/Tinos/Gia_tin_perioxi/Poleis_Xwria/13753-Bwlaks_Bwlakas

Σύνταξη κειμένου: Βασιλική Τριανταφυλλοπούλου

Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου