Νέα Ερυθραία. Η περιοχή αυτή αποτελεί σταθμός τόσο για τους Μικρασιάτες όσο και για τους σημερινούς κατοίκους της. Η Νέα Ερυθραία είναι μια εκ των περιοχών που ανήκει στη δημοτική ενότητα του Δήμου Κηφισιάς, μαζί με τη Κηφισιά και την Εκάλη, καθώς και στο Βόρειο Τομέα Αθηνών. Οι πρώτοι που κατοίκησαν εκεί ήταν πρόσφυγες από την Ερυθραία της Ιωνίας στη Μικρά Ασία κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1923, εξ ου και η ονομασία της σε “Νέα”, αρχικά υπάγονταν στη Κοινότητα Κηφισιάς. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1928 δηλαδή, είχε στη διάθεση της περίπου 1844 κατοίκους. Όμως, από τη πιο πρόσφατη απογραφή του 2011 η Νέα Ερυθραία αποτέλεσε και αποτελεί τη δημοτική ενότητα του Καλλικράτειου Δήμου Κηφισίας.
Συνοπτική Ιστορική Αναδρομή
Η Νέα Ερυθραία ιδρύθηκε από Έλληνες πρόσφυγες από τη περιοχή της Ερυθραίας Χερσονήσου της Μικράς Ασίας και συγκεκριμένα από τα χωριά Λυθρί, Βουρλά, Αλάτσατα, Τσεσμέ, Σιβρισάρι, Καράμπουρνα, Μελί και άλλες περιοχές, οι οποίοι κατέφυγαν σύντομα στη Κηφισιά έπειτα από τη ΜΙκρασιατική Καταστροφή του 1922. Τα πρώτα σχέδια και οι πρώτες κινήσεις για τη δημιουργία της Νέας Ερυθραίας ξεκίνησαν με την ίδρυση ενός Σωματίου, του Σωματείου Προσφύγων Κηφισιάς κατά το 1923 περίπου, το οποίο είχε ως κύριο μέλημα του την αστική αποκατάσταση. Οι πρώτες κατοικίες ξεκίνησαν τη κατασκευή και την εμφάνιση τους το 1925 όταν το Υπουργείο Πρόνοιας απαλλοτριώνει 152 στρέμματα τα οποία μοιράζονται σε 364 οικογένειες μέλη του Συλλόγου. Ακολουθούν κι άλλες απαλλοτριώσεις περίπου 900 στρεμμάτων.
Έτσι, πλέον ο Δήμος Ερυθραίας εμφανίζεται εν ζωή ως οικισμός του δήμου Αθηνών κατά το 1925. Λίγα χρόνια αργότερα και πιο συγκεκριμένα τον Σεπτέμβρη του 1927 οργανώνεται και θεμελιώνεται ο ιερός ναός της Ευαγγελίστριας και το κτίριο του 1ου δημοτικού σχολείου. Το 1ο δημοτικό σχολείο συνδέεται άμεσα με την ιστορία της Νέας Ερυθραίας και είναι σημείο αναφοράς για όλους τους Ερυθραιώτες. Στεγάστηκε σε μια ξύλινη παράγκα, που ήταν δύο αίθουσες και ένα δωμάτιο για το δάσκαλο, στο χώρο μπροστά από τον Ιερό Ναό της Ευαγγελίστριας και σ΄ αυτό το χώρο λειτούργησε ως το 1931 που η κυβέρνηση Ε. Βενιζέλου με υπουργό Παιδείας τον Γ. Παπανδρέου έχτισε το κτίριο που στεγάζεται το σημερινό σχολείο.
Υπό την ασφυκτική πίεση των βιοτικών αναγκών το 1934 ο δήμος Νέας Ερυθραίας κατορθώνει να γίνει Κοινότητα με πρώτο πρόεδρο τον Γεώργιο Γεωργιάδη. Το πρώτο κοινοτικό συμβούλιο υπέδειξε το σήμα της σφραγίδας της Κοινότητας Νέας Ερυθραίας. Είναι αρχαίο νόμισμα με επιγραφή και πρόσωπο της Σίβυλλας της Ερυθραίας. Στην απογραφή του 1928 οι κάτοικοι της πόλης είναι 1544 ενώ οι τεράστιες δυσχέρειες σε βασικούς τομείς όπως η ύδρευση και η καθαριότητα, δυσκολεύουν στο έπακρο το έργο του Κοινοτικού Συμβουλίου. Η οικονομική δραστηριότητα των πρώτων κατοίκων της Ν. Ερυθραίας άρχισε με την καλλιέργεια γης με κρασοστάφυλλα κλήματα, με την τέχνη και το μεράκι των ανθρώπων της Μ. Ασίας.
Στις 14 Δεκεμβρίου του 1937 η Κοινότητα καταργείται και η Κηφισιά εντάσσει τη Νέα Ερυθραία στα νέα διοικητικά της όρια με απώτερο σκοπό να μετατραπεί σε δήμος. Το καθεστώς αυτό συντηρείται έως και το 1948 όπου η Ερυθραία φεύγει από την κυριαρχία της Κηφισιάς και μετατρέπεται για άλλη μια φορά σε κοινότητα με πρόεδρο τον Δημήτρη Αναγνώστου. Η πόλη τότε απαριθμούσε κατοίκους περίπου στους 4.000 κατοίκους σύμφωνα με την τότε απογραφή του 1951. Έπειτα, από την απελευθέρωση ξεκινά μια σταδιακή πορεία προς την άνοδο. Πλέον, υπάρχουν δρόμοι, φωτισμός, καθαριότητα καθώς και νερό. Στοιχεία απαραίτητα για τη διαβίωση τόσων κατοίκων, στοιχεία που δε βοηθούσαν μονάχα τη σωστή διαβίωση αλλά και την ίδια την επιβίωση των κατοίκων. Αργότερα, η Κοινότητα γίνεται Δήμος, οι υπηρεσίες εκσυγχρονίζονται και οι πληγές από το κακό παρελθόν επουλώνονται με το χρόνο.
Η έλευση των πρώτων κατοίκων του δήμου και η επόμενη πορεία τους συνοδεύονται αγώνες, τόσο ενάντια σε συνέπειες που προκλήθηκαν στην ιστορική διαδρομή της περιοχής το 1922, όσο όσο και εναντίον σκληρών ιδιωτικών συμφερόντων. Η δύσκολη αυτή διαδρομή δεν επέτρεψε στους πρώτους κάτοικους και στους κοινοτικούς άρχοντες έως και την εποχή ανασυγκρότησης του λεκανοπέδιου Αττικής (1959-1960) να θέσουν την ανάπτυξη της περιοχής σε πιο στέρεες βάσεις. Αναμφισβήτητα λοιπόν στις ελλείψεις εκείνης της εποχής οφείλεται ένα μεγάλο μέρος των προβλημάτων που αντιμετωπίζει και σήμερα ο δήμος.
Τα τελευταία χρόνια ο δήμος έχει επιδείξει μια σημαντική δραστηριοποίηση με την ανάπτυξη πολιτιστικών, κοινωνικών δραστηριοτήτων και με την κατασκευή έργων υποδομής ή κοινής ωφέλειας. Σήμερα , σύμφωνα με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο ο οικιστικός ιστός του Δήμου Ν. Ερυθραίας συγκροτείται από 5 πολεοδομικές ενότητες: Περιοχή Συνοικισμού, περιοχή Αναπήρων Πολέμου, περιοχή Καστρί- Πολιτείας, περιοχή Μορτερό, περιοχή Τριγώνου Εθνικής Αντίστασης.
Τα τελευταία χρόνια πυκνοδομείται το Καστρί, η Πολιτεία ενώ το Μορτερό δομείται και αναπτύσσεται μετά την ένταξη του στο Σχέδιο Πόλεως.
Λαογραφικό Μουσείο Μικρασιατών
Το Λαογραφικό Μουσείο Ένωσης Μικρασιατών Νέας Ερυθραίας, βρίσκεται στην οδό Καρασταμάτη και Δρυμπέτη 2. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1992 και φιλοξενεί 1.380 κειμήλια από διάφορες περιοχές της Μικράς Ασίας. Στο Μουσείο υλοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές.
Δημογραφικά Στοιχεία
Ο δήμος Ν. Ερυθραίας έχει συνολική έκταση 6500 στρέμματα. Εξ’ αυτών τα 5000 στρ. αποτελούν την νομοθετημένη περιοχή σχεδίου πόλης, ενώ τα υπόλοιπα 1500στρ. είναι σήμερα εκτός σχεδίου.
Η λεωφόρος Κηφισίας-Μαραθώνα διασχίζει την Ερυθραία και αποτελεί τον κύριο άξονα οδικής προσπέλασης. Από το κέντρο της πόλης διέρχεται η λεωφόρος Ελ. Βενιζέλου, σε μήκος 1,5 χλμ., ενώ στο δυτικό τμήμα του δήμου διέρχεται η εθνική οδός Αθηνών-Λαμίας σε μήκος 2 χλμ. περίπου. Μάλιστα είναι από τους πρώτους δήμους εκατέρωθεν της εθνικής οδού.
Η ενότητα των δήμων Κηφισιάς και Νέας Ερυθραίας αρχίζει από τις πλάγιες της Πεντέλης και με συνεχείς κατωφέρειες, στην αρχή πιο απότομες και μετά ήπιες, καταλήγει στον Κηφισό ποταμό. Η περιοχή τέμνεται από το ρέμα Κοκκιναρά – Πύρνας, το οποίο διασχίζει ολόκληρο το δήμο Κηφισιάς και συγκλίνει δυτικά με το Κηφισό ποταμό. Στον ίδιο ποταμό καταλήγουν επίσης μικρότερα ρέματα, είτε απ’ ευθείας, είτε μέσω του ρέματος Κοκκιναρά. Τα υψώματα της Πεντέλης καλύπτουν ανατολικά την περιοχή και η Πάρνηθα αποτελεί τον βόρειο ορίζοντα της. Νότια και δυτικά ο ορίζοντας προς το Λεκανοπέδιο της Αθηνάς είναι ελεύθερος. Στο Καστρί (ανατολικά της λεωφόρου Βενιζέλου) το έδαφος είναι λοφώδες, ενώ στο υπόλοιπο μέρος του δήμου -κατά βάση- πεδινό.
Πηγή:
Σύνταξη κειμένου: Ανθή Σακκά
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
