Ιμαρέτ Καβάλας: Το δώρο του Μεχμέτ Αλή στην Καβάλα

Το Ιμαρέτ Καβάλας είναι το μνημείο που με συνοδεύει για αυτόν το μήνα. Ένα μνημείο που φέρει μεγάλη ιστορία και δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανέναν. Είναι παγκοσμίως γνωστό και κάνει την πόλη της Καβάλας ακόμα πιο ελκυστική. Είχα την ευκαιρία να το επισκεφτώ πρόσφατα. Η αίσθηση που μου άφησε δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από ενθουσιασμό, συγκίνηση και ενδιαφέρον. Επιπλέον, είχα μια διάθεση περαιτέρω μάθησης και διερεύνησης σε πολλούς τομείς, όπως η ιστορία και η αρχιτεκτονική.

Το Ιμαρέτ της Καβάλας βρίσκεται υπερυψωμένο μέσα στα τείχη της παλιάς πόλης της, στη χερσόνησο της Παναγίας. Το μέγεθός του είναι 4.200 τ.μ. ενώ το μήκος του είναι περίπου 120 μέτρα. Κάνοντας μια αναζήτηση για το μνημείο και έχοντας ξεναγηθεί σε αυτό πληροφορήθηκα ότι είναι ένα αριστούργημα της ύστερης οθωμανικής αρχιτεκτονικής και σπάνιο δείγμα της στην Ευρώπη. Ο άνθρωπος που το 1813 πήρε την πρωτοβουλία για την κατασκευή αυτού του ευαγούς ιδρύματος ήταν ο Μεχμέτ Αλή. Ο Μεχμέτ Αλή γεννήθηκε στην πόλη της Καβάλας και μετέπειτα έγινε Βαλής και Χεδίβης της Αιγύπτου. Είναι αυτός που έθεσε τις βάσεις του αιγυπτιακού κράτους όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Ο Μεχμέτ Αλή με το μνημείο αυτό ήθελε να κάνει ένα δώρο του στη γενέθλια πόλη του.

Η ιστορία του Ιμαρέτ Καβάλας

Το Ιμαρέτ είναι ένα κτίριο-πυρήνας σε πάρα πολλές οθωμανικές πόλεις, αναδεικνύοντας μια πολιτιστική ταυτότητα. Μέσα στα τείχη του στεγάζονταν δημόσιες υπηρεσίες και αγορές, παίζοντας σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της πόλης. Παλαιότερα τα Ιμαρέτ ιδρύονταν με τον απώτερο σκοπό τη δημιουργία μιας νέας πόλης ή μιας νέας γειτονιάς σε μια ακατοίκητη περιοχή. Ήταν το εφαλτήριο της ανάπτυξης, και γύρω από αυτά αναπτύσσονταν ευρύτερες γειτονιές. Οι κατασκευές του συγκεκριμένου Ιμαρέτ ξεκίνησαν περίπου το 1813 και διήρκεσαν δέκα ολόκληρα χρόνια.

Το Ιμαρέτ, λοιπόν, είναι ένα θρησκευτικό, εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό ίδρυμα. Κάποια στιγμή λειτούργησε και ως ισλαμικό ιεροδιδασκαλείο, καθώς η εκπαίδευση των μουσουλμάνων μέχρι το 1846 ήταν άμεσα συνδεδεμένη με τη θρησκεία. Διδάσκονταν αποσπάσματα από το κοράνι, γραφή, ανάγνωση και λίγα στοιχεία αριθμητικής. Το Ιμαρέτ, που ήταν και η “κουζίνα”, παρείχε δωρεάν φαγητό στους σπουδαστές αλλά και στους απόρους της πόλης ανεξάρτητα από το θρήσκευμα. Το καθημερινό μενού περιλάμβανε σούπα ή πιλάφι με folda, ένα είδος λεπτής πίτας, μια ή δυο φορές την εβδομάδα και με κρέας, ενώ τις Παρασκευές και τις γιορτές και με zerde που ήταν ρύζι με μέλι χρωματισμένο με κρόκο.

Κατά την διάρκεια των χρόνων το μνημείο έχασε την αίγλη του, όχι όμως για πολύ. Το 1954 αναγνωρίστηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση ως αιγυπτιακό βακούφι (wakf) και με την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 1984 αναγνωρίστηκε ότι το Ιμαρέτ και “η οικία του Μεχμέτ Αλή” αποτελούν αιγυπτιακές ιδιοκτησίες. Οι δύο χώρες συμφώνησαν να συνεργαστούν για τη διατήρηση και συντήρηση τους. Το 2001 ξεκίνησε η αποκατάσταση υπό την ιδιωτική επιχείρηση Μισσιριάν Α.Ε. και από τον Ιούνιο του 2004 λειτουργεί ως μνημείο-ξενοδοχείο που συμπεριλαμβάνει ερευνητικό κέντρο (MOHA Research Center), που προάγει τη διαπολιτισμική κατανόηση και επικοινωνία μέσα από την έρευνα του Ισλάμ και τους πολιτισμούς της ευρύτερης Μεσογείου. Τι όμορφη συνεργασία για να υπάρχει τώρα ζωντανό αυτό το κόσμημα στην πόλη της Καβάλας! Μέχρι πριν από λίγα χρόνια ένας χώρος του Ιμαρέτ ήταν αναψυκτήριο και ταβέρνα ενώ κάποιοι άλλοι χρησιμοποιούνταν ως αποθήκες των γειτονικών καταστημάτων.

Η Λέξη Ιμαρέτ

Η λέξη «Ιμαρέτ» προέρχεται από την αραβική λέξη imara που σημαίνει κατασκευή. Συγκεκριμένα προέρχεται από την Αραβική ρίζα AMR και αποδίδει τις λέξεις ΄amr (ζωή) και isti’mar (ανάπτυξη μίας περιοχής /τόπου). Η ουσία του Ιμαρέτ είναι η ίδια η ζωή και το αποτέλεσμά του είναι η εδραίωση και η ανάπτυξη. Όπως χαρακτηριστικά υποστηρίζουν και οι Μουσουλμάνοι: «Ιμαρέτ είναι η καρδιά της ανάπτυξης του Ισλάμ, γύρω από το οποίο ανθίζει ο πολιτισμός».

Το κτίριο είναι ένα μνημείο που χρήζει σίγουρα μιας ξενάγησης. Και αυτός είναι και ο μόνος τρόπος να το επισκεφτείς μέσα στην ημέρα, αν δεν θες να διαμείνεις στο ξενοδοχείο σαν πελάτης. Δεν επιτρέπεται να καθίσεις στο ξενοδοχείο για καφέ ή φαγητό, παρά μόνο το βράδυ μετά τις οκτώ. Ίσως αυτό να οφείλεται στην παρούσα συνθήκη της πανδημίας. Όπως και να έχει είναι αρκετά βοηθητικό και διεγερτικό να ακούσεις τις πληροφορίες του ξεναγού για το κτίριο, καθώς παρατηρείς από κοντά τοίχους, κολώνες, βρύσες και άλλες λεπτομέρειες. Έχει να σου εξηγήσει ουκ ολίγα σε σχέση με την αρχιτεκτονική του κτιρίου, τους συμβολισμούς του και την λειτουργικότητά του. Για να μπορούμε σήμερα να περπατάμε μέσα σε αυτό το παλάτι, μια μεγάλη ομάδα αρχιτεκτόνων και αρχαιολόγων μελέτησε και ενήργησε με πολύ ζήλο. Ο τρόπος συντήρησης και αναστήλωσης έπρεπε να ανταποκρίνεται πλήρως στα συγκεκριμένα υλικά και στην υποδομή.

Σκέψεις και απολογισμός

Από όλη αυτήν την επίσκεψη και την πληροφορία, απομένει μια γλυκιά ανάμνηση και ένα σταθερό σημείο αναφοράς. Πάντα θα σκέφτομαι το Ιμαρέτ ως επιλογή για μια στάση σε ένα υπέροχο περιβάλλον. Ακούγοντας την ξεναγό του ξενοδοχείου και παρατηρώντας τους διαδρόμους και τους τοίχους, ζωντάνεψαν στο μυαλό μου οι άνθρωποι που έζησαν εκεί. Φαντάστηκα τους νεαρούς μαθητές που θα γελούσαν, θα ερωτεύονταν και θα εξελίσσονταν μέσα στο χρόνο. Χάρη σε αυτό το κτίριο, είχα τώρα την ευκαιρία να συνδεθώ μαζί τους, να δω και να αγγίξω κάποια ίδια σημεία με αυτούς. Ο συλλογισμός αυτός με κάνει να θέλω να μάθω την επιστήμη της αρχιτεκτονικής, αν και δύσκολα την κατανοώ. Χάρη στους ανθρώπους που ενεργοποιήθηκαν για την αξιοποίηση του κτιρίου αυτού, το έχουμε τώρα ολοζώντανο όχι μόνο για επίσκεψη αλλά και για διαμονή.

Βέβαια όλη η πόλη της Καβάλας πλαισιώνει πολύ όμορφα το μνημείο αυτό. Το πανέμορφο λιμάνι της, τα στενά της με τα μοναδικά κτίρια, τα ουζερί, η θέα του βουνού στην πίσω πλευρά της αμφιθεατρικής δομής, το μνημείο του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην πλατεία και η εγγύτητα του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων την καθιστούν έναν εξαιρετικό προορισμό κατά την γνώμη μου. Ακόμα και το όνομα της, Κα-βά-λα, αποπνέει μια καθαρότητα και μια ομορφιά, με τα τρία α και το λ. Ποιος δεν έχει ένα βαθύ σύνδεσμο με τα λιμάνια; ποιος δεν ευθυμεί και μελαγχολεί ταυτόχρονα μπροστά σε ένα πλοίο που σαλπάρει και ξεκινάει το ταξίδι του; Αυτή η εικόνα συμβολίζει ίσως την απελευθέρωση και την αποκοπή από ένα σταθερό σημείο προστασίας με σκοπό την εξέλιξη.

Καβάλα, εις το επανιδείν!

Διαδικτυακές Πηγές:

Ιστοσελίδα: Wikipedia, Λήμμα: Ιμαρέτ Καβάλας. el.wikipedia.org

Μνημεία: Ιμαρέτ. Ανακτήθηκε από visitkavala.gr τον Σεπτέμβριο του 2020.