Σαββάτο 28 Ιανουαρίου 2023
  • Αφιερώματα
  • Συνεντεύξεις
  • Κινηματογράφος
  • Θέατρο
  • Βιβλίο
  • Διαγωνισμοί
MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά
MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά
  • MAXMAG
    • Σχετικά με εμάς
    • Πολιτική απορρήτου
    • Δελτία Τύπου
    • Επικοινωνία
    • Γίνε αρχισυντάκτης
    • Γίνε αρθρογράφος
    • #Egrapses
  • ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
    • Αφιερώματα
      • Εγκλήματα
      • Ελλάδα 1821
      • Επιστήμονες
      • Ιστορία
      • Καλλιτέχνες
      • Μικρασιάτικη Καταστροφή
      • Πολιτικοί
      • Συγγραφείς
    • Συνεντεύξεις
      • Life & Style
      • Επιστήμη & Έρευνα
      • Επιχειρηματικότητα
      • Λογοτεχνία
      • Ποιότητα Ζωής
      • Πολιτισμός
      • Τέχνες
      • Υπέρβαση Ζωής
      • Ψυχαγωγία
    • Πολιτισμός
      • Τέχνη
      • Φιλοσοφία
      • Μουσεία
      • Κοινωνία
      • Γλώσσα
      • Εκπαίδευση
      • Κουλτουρα
      • Αρχαιολογία
      • Ιστορία
      • Θρησκεία
      • Festival
    • Βιβλίο
      • Βιβλιολίστες
      • Βιβλιονέα
      • Βιβλιοπαρουσιάσεις
      • Βιβλιοπροτάσεις
      • Νέες Κυκλοφορίες
      • Παιδικό βιβλίο
      • Ποίηση & Ποιητές
      • Προτάσεις Συγγραφέων
      • Συγγραφείς
    • Ειδική Αγωγή
      • ΑμεΑ
      • ΔΕΠΥ
      • Διαταραχές Λόγου
      • Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος
      • Μαθησιακές Δυσκολίες
      • Νοητική καθυστέρηση
      • Προβλήματα Όρασης
    • Περιβάλλον
      • Άγρια Ζωή
  • ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ
    • Κινηματογράφος
      • Box Office
      • Specials
      • Κινηματογραφικά Νέα
      • Κριτικές
      • Λίστες Ταινιών
      • Προτάσεις Ταινιών
    • Μουσική
      • Happenings
      • Music News
      • Reviews
      • Tracklisting
      • Έρευνα
      • Χρονομηχανή
      • Προσωπικά
    • Θέατρο
      • Ηθοποιοί
      • Θεατρικές Μορφές
      • Θεατρικές Προτάσεις
      • Θεατρική Ατζέντα
      • Θεατρική εκπαίδευση
      • Θέατρο και παιδί
      • Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος
      • Κριτικές Θεατρικών Παραστάσεων
      • Οικονομικό Θέατρο
      • Παρουσιάσεις Παραστάσεων
      • Πρεμιέρες
      • Προσεχώς
      • Τελευταίες Παραστάσεις
    • Τηλεόραση
      • #EditorsChoice
      • Series Review
      • Tv Guide
      • Tv People
      • TvNewsflash!
      • VintageTv
      • Where Are They Now
      • Προτάσεις Σειρών
      • Σειρές
      • Τηλεταινίες
    • Γαστρονομία
    • Φωτογραφία
      • Guide
      • Άγνωστες Φωτογραφίες
      • Απόψεις
    • Gaming
      • Classics
      • Gaming Reviews
      • Tabletop
      • Techday
  • LIFE & STYLE
    • Μηχανοδήγηση
    • Σώμα & Υγεία
      • Αισθητική
      • Άσκηση
      • Γυναικολογία
      • Διατροφή
      • Ιατρικά νέα
      • Υγεία και πρόληψη
    • Γαστρονομία
    • Μόδα & Ομορφιά
      • Μόδα
      • Ομορφιά
    • Design
      • Αρχιτεκτονική
      • Διακόσμηση
      • Φτιάξτο μόνος σου
    • Ψυχολογία
      • Κοινωνική Ψυχολογία
      • Πειράματα στην Ψυχολογία
      • Ψυχολογία & τέχνη
      • Ψυχολογία στην παιδική ηλικία
    • Αψυχολόγητα
      • Ξαφνικά Συνέβη
    • Επιχειρηματικότητα
    • Καρίερα
      • Tips
      • Εργασία
  • ΕΠΙΣΤΗΜΗ
    • Επιστήμη
      • Event
      • Προϊστορία
      • Ανθρώπινο Σώμα
      • Διάστημα
      • Πλανήτες
      • Ανακαλύψεις
      • Επιστήμονες
    • Τεχνολογία
      • Event
      • Smart Living
        • Προστασία
      • Smartphones
      • Social Media
        • Facebook
        • Instagram
        • Twitter
      • Ρομπότ
    • Ψυχολογία
  • ΕΞΕΡΕΥΝΩ
    • Ταξίδια
      • Max Ταξίδια
      • Ελλάδα
        • Ηπειρώτικη Ελλάδα
        • Νησιωτικη Ελλαδα
      • Εναλλακτικός Τουρισμός
      • Εξωτερικό
        • Αμερική
        • Ασία
        • Αφρική
        • Ευρώπη
        • Ωκεανία
    • Άγνωστη Ελλάδα
      • Άγνωστη Αθήνα
      • Άγνωστη Ήπειρος
      • Άγνωστη Θεσσαλονίκη
      • Άγνωστη Θράκη
    • City Guide
      • Αθήνα
      • Αλεξανδρούπολη
      • Βιβλιοστέκια
      • Βόλος
      • Γεύση
      • Εξωτερικό
      • Ηράκλειο
      • Θεσσαλονίκη
      • Ιωάννινα
      • Κατερίνη
      • Κρήτη
      • Κύπρος
      • Λίστες με μαγαζία
      • Πάτρα
      • Πειραιάς
      • Προτασεις
  • PLUS
    • Next Chapter
      • Αυγερινός
      • Μια Εβδομάδα Ακόμα
      • Ο Δρόμος της Επανάστασης
      • Ουρανία
      • Πεταλούδα στο Φως
      • Πικραλίδες
      • Σπουδαία Γυναίκα
      • Σταυροδρόμι Ψυχών
    • #Egrapsa
      • Απόψεις
        • Θέατρο
      • Μικρές ιστορίες
      • Μόδα
      • Πληροφοριακά
      • Προσωπικές Εμπειρίες
      • Σκέψεις
    • Διαγωνισμοί
      • Διαγωνισμοί Θεάτρου
      • Διαγωνισμός Διηγήματος
      • Διαγωνισμός Παραμυθιού
      • Νικητές Διαγωνισμών
    • Podcasts
    • QUIZ
Άγνωστη Αθήνα Άγνωστη Ελλάδα

Η πολεοδομική ιστορία της Αθήνας στον 19ο και 20ο αιώνα

Από Ευθύμιος - Σπυρίδων Γεωργίου 20 Ιουλίου 2017
 Η πολεοδομική ιστορία της Αθήνας στον 19ο και 20ο αιώνα

πολεοδομική

Η πολεοδομική ιστορία της Αθήνας ξεκινάει στα μέσα του 19ου αιώνα, που ήταν μια τυπική Οθωμανική πόλη με άναρχη δόμηση και φτωχές οικίες, εκτεινόταν κάτω από την βόρεια πλευρά του βράχου της Ακρόπολης για να προστατεύεται από τους πειρατές. Αναφορικά με τα δημόσια κτίρια κατά τα τελευταία χρόνια της οθωμανικής αυτοκρατορίας η Αθήνα, διάθετε έξι τζαμιά, αρκετά μικρά μουσουλμανικά τεμένη, τεκέδες, δημόσια λουτρά, πολλές εκκλησίες, παρεκκλήσια και μοναστήρια. Η Αθήνα ως νέα πρωτεύουσα γνώρισε ραγδαία ανοικοδόμηση τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του νέου ελληνικού κράτους. Τα σχέδια των Βαυαρών αρχιτεκτόνων προέβλεπαν επιστροφή στον κλασικό ορθολογισμό, στη συμμετρία και σε ένα ιεραρχημένο δίκτυο δρόμων, στα πρότυπα των ευρωπαϊκών πόλεων, μακριά από οθωμανικό παρελθόν.

Κατά την πρώτη τριακονταετία κατασκευάστηκαν περισσότερα δημόσια αλλά και αρκετά ιδιωτικά κτίρια στην πόλη. Από πρώτα σχέδια του βασιλιά Όθωνα ήταν να μετατρέψει την Αθήνα σε μια πόλη-πολιτιστικό σύμβολο της χώρας. Το όραμα του πήγαζε από τον ρόλο που είχε στην κλασική αρχαιότητα. Ωστόσο, τα σχέδια των αρχιτεκτόνων για τη δημιουργία μιας νεοκλασικής πόλης προσέκρουσαν στην κακή οικονομική κατάσταση της Ελλάδας και στην κατεστραμμένη εικόνα της ύστερα από 4 αιώνες οθωμανικής κυριαρχίας.

πολεοδομική

Το σχέδιο των αρχιτεκτόνων Κλεάνθη και Schaubert, ακολουθεί τις πιο προηγμένες, για την εποχή του, αντιλήψεις σχετικά με την οργάνωση του ιστού των δρόμων, προτείνοντας έναν συνδυασμό ορθογωνικού κανάβου και ακτινικών συνδέσεων των κεντρικών σημείων και μεγάλους ελεύθερους χώρους. Η μνημειακή και ιεραρχημένη σύνθεση έχει ως βασική αναφορά την Ακρόπολη, σύμβολο του ιδεολογικού κύρους της Αθήνας, και τα Ανάκτορα. Ο νοητός άξονας, στη θέση της σημερινής οδού Αθηνάς, που συνδέει την Ακρόπολη με τα Ανάκτορα, προορίζεται για το εμπόριο–λειτουργία που συμπληρώνει το χαρακτήρα της πόλης. Οι δρόμοι είναι φαρδείς, οι κοινόχρηστοι χώροι καταλαμβάνουν μεγάλες επιφάνειες, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα για μια πρωτεύουσα.

Advertising

πολεοδομική

Ως αποτέλεσμα, στα τέλη του 19ου αιώνα στην Αθήνα, θα έχει ολοκληρωθεί ο αρχιτεκτονικός εκσυγχρονισμός και η πολεοδομική συγκρότηση. Παράλληλα αναδεικνύεται το μοναδικό αρχαίο και ιστορικό υπόβαθρο με τα σημαντικής αξίας μνημείων όπου διαθέτει. Με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύοντας πολεοδομικές επεμβάσεις και προστατεύοντας την πολιτιστική κληρονομιά θα έχει εξελιχθεί σε μεσογειακή πρωτεύουσα ικανή να φιλοξενήσει, παρά την πτώχευση του 1895, τους πρώτους ολυμπιακούς αγώνες των νεότερων χρόνων.

Η έλευση των προσφύγων καθοριστικής σημασίας για τη πολεοδομική ανάπτυξη

Ένα στοιχείο που διαδραμάτισε ρόλο στην αστική διαμόρφωση της Αθήνας ήταν ο ερχομός των προσφύγων εξαιτίας των γεγονότων της μικρασιατικής καταστροφής. H Αθήνα, κατά την απογραφή του 1920 είχε πληθυσμό 297.276 άτομα, βρέθηκε να φιλοξενεί στις αρχές Δεκεμβρίου γύρω στους 70.000 πρόσφυγες. Σύμφωνα με την απογραφή του 1928 στην Αθήνα εγκαταστάθηκαν 129.380 πρόσφυγες, αυξάνοντας τον πληθυσμό της κατά 40%, ενώ στον Πειραιά 101.185 πρόσφυγες αυξήσανε σημαντικά τον πληθυσμό κατά 74%.

Το πρόβλημα της στέγασης των προσφύγων έγινε τόσο επιτακτικό που δεν υπήρχε καθόλου ελεύθερος χώρος στην πόλη: σχολεία, εκκλησίες, αποθήκες, θέατρα γέμισαν από κόσμο ο οποίος σε δεύτερη φάση σε μεγάλο βαθμό θα αυτοστεγαστεί με κάθε μέσο στις παρυφές της πόλης. Σταδιακά κατασκευάστηκαν προσφυγικοί συνοικισμοί έξω από την πόλη. Η εγκατάσταση στην περιοχή της πρωτεύουσας γίνεται σε 12 κύριους και 34 μικρότερους αστικούς οικισμούς στην περίμετρο της πόλης, 1-4 χλμ. πέρα από τα όρια της χτισμένης περιοχής. Οι σημαντικότεροι στο διάστημα 1925-1930 είναι εκείνοι του Bύρωνα, της Kαισαριανής, της Nέας Iωνίας, της Kοκκινιάς, του Υμηττού, και του Tαύρου. Αυτήν την περίοδο το φαινόμενο της κατάτμησης της γης πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις και η δόμηση των οικοπέδων (νόμιμη και παράνομη) γενικεύτηκε και σημάδεψε την κατοπινή πολεοδομική ανάπτυξη της πόλης.

Στεγαστική αποκατάσταση

Η στεγαστική αποκατάσταση των προσφύγων αντανακλά την ταξική πόλωση της μεσοπολεμικής κοινωνίας στον πολεοδομικό χώρο. Για πρώτη φορά εφαρμόστηκε ένας «ηθελημένος κοινωνικός διαχωρισμός», καθώς οι κυρίαρχες τάξεις, νιώθοντας την απειλή των επικίνδυνων τάξεων, των μαζών, αποσύρθηκαν προσεχτικά στις αποκλειστικές τους συνοικίες. Η πολιτική αποκατάστασης των προσφύγων δημιούργησε αμιγείς λαϊκές και εργατικές περιοχές. Με αυτόν τον διαχωρισμό τονίστηκε παράλληλα η διάσταση γηγενών/προσφύγων. Η ελληνική αστική τάξη εγκαταστάθηκε σε αποκλειστικές συνοικίες, όπως το Κολωνάκι, κοντά στα Ανάκτορα, όπου κυριαρχούσαν οι πολυτελείς πολυκατοικίες, αλλά και στις κηπουπόλεις, όπως αναπτύχθηκαν κάποιες περιοχές όπως το Ψυχικό, η Κηφισιά, η Φιλοθέη, κ.ά.

Οι προσφυγικές εργατικές γειτονιές φιλοξενούν τις βιομηχανικές ζώνες και γίνονται έτσι το επίκεντρο της αστικής οικονομίας. Στα 1926 η οικογένεια Κυρκίνη έχει ήδη φτιάξει στους Ποδαράδες της μετέπειτα Ν. Ιωνίας μια βιομηχανική πόλη, ένα μικρό Manchester. Μέσα σε αυτές τις εργατικές γειτονιές αναπτύσσεται η προσφυγική λαϊκή κουλτούρα, η οποία παραμένοντας ανταγωνιστική προς την «αστική», ορίζεται γεωγραφικά και ταξικά από έναν ολόκληρο κόσμο. Αυτή η νέα λαϊκότητα μετατρέπεται από «κουλτούρα του περιθωρίου» σε ηγεμονική ανταγωνιστική πρόταση, ιδιαίτερα την περίοδο της κατοχής που οι τάσεις αυτές θα γενικευτούν, καθώς ορίζει πολιτισμικά έναν νέο εργατικό ταξικό πόλο σε αντίθεση με τον αστικό πόλο του κέντρου των Αθηνών. Συνιστά μια πολιτισμική-γεωγραφική έκφανση της ταξικής διαπάλης.


Πηγές:

  • Αγριαντώνη, Χ. (2010) ¨Οι Απαρχές της Εκβιομηχάνισης στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα, Αθήνα¨ Κατάρτι.
  • Ρουμπιέν, Δ. (2010) ¨Ο σχεδιασμός της Αθήνας τον καιρό του Όθωνα¨ Η Προσπάθεια Δημιουργίας μιας Πρωτεύουσας Ευρωπαϊκών Προδιαγραφών. Η Ελλάδα την Εποχή του Όθωνα., Αθήνα: Περισκόπιο.
  • Μονιούδη-Γαβαλά, Δ. (2015) ¨Η Ελληνική Πόλη από τον Ιππόδαμο στον Κλεάνθη¨ ΔράσηΚάλλιπος.https://repository.kallipos.gr/bitstream/11419/2923/1/02_chapter_6.pdf (ανακτήθηκε 17/5/2016).
  • Καμπούρογλου, Δ. 1969 [1896]. Ιστορία των Αθηναίων. Αθήνα: Παλμός.
  • Καρύδης, Δ. (1981) ¨Πολεοδομικά των Αθηνών της Τουρκοκρατίας¨, Αθήνα.
  • Λεοντίδου, Λ. 1989/2001. Πόλεις της σιωπής, εργατικός εποικισμός της Αθήνας και
    του Πειραιά, 1909-1940. Αθήνα: Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα ΕΤΒΑ.

Σύνταξη κειμένου: Ευθύμιος-Σπυρίδων Γεωργίου

Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου

Advertising

ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ ΤΟ:

Ευθύμιος - Σπυρίδων Γεωργίου

Αρθρογράφος

Απόφοιτος στο τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης στη Πολυτεχνική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης. Εργαζόμενος ως δημοσιογράφος σε εφημερίδα της Δυτικής Μακεδονίας. Συμμετοχή σε συνέδρια, ημερίδες, summer school σχετικά με πολιτιστική κληρονομιά, πολεοδομική ιστορία και αρχιτεκτονική. Ασχολείται με τον αθλητισμό συμμετοχή σε αγώνες στο εξωτερικό και την Ελλάδα.

Μόλις ανέβηκαν
Μόδα

Matilda Djerf: Τι μας έχει μαγέψει σε αυτό το κορίτσι;

28 Ιανουαρίου 2023
Βιβλίο

“Επικίνδυνες Λέξεις” – Οι έξι λέξεις που κατέστρεψαν μια οικογένεια

28 Ιανουαρίου 2023
Αφιερώματα

Η αιθέρια Νόρα Βαλσάμη

28 Ιανουαρίου 2023
Ελλάδα

Βασιλικά ανάκτορα στο Τατόι: το παρόν και το παρελθόν

28 Ιανουαρίου 2023

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Άγνωστη Αθήνα

Little Tree Books and Coffee: Το βιβλιοκαφέ που θα λατρέψεις

Άγνωστη Αθήνα

Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» στο Ίλιον: Μια βόλτα στη φύση που καλλιεργεί τη φαντασία

Άγνωστη Αθήνα

Πύργος Βασιλίσσης: Παραμυθένιο σκηνικό που λατρεύουν και οι λιγότερο λάτρεις των παραμυθιών

Άγνωστη Αθήνα

5 νεοκλασικά στην Αθήνα που δεν υπάρχουν πια

Άγνωστη Αθήνα

Η μαγική άγνωστη λίμνη Μπελέτσι

Άγνωστη Αθήνα

Βίλα Μαργαρίτα: Ένας πύργος με άδοξο τέλος

Άγνωστη Αθήνα

Το μυστικό πείραμα της Καστέλλας

Άγνωστη Αθήνα

Η σπηλιά του Νταβέλη: μύθος ή πραγματικότητα;

MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά MAXMAG | Πολιτισμός, Τέχνες, Διασκέδαση, Ομορφιά

MAX MAGAZINE

Σχετικά με εμάς
Newsletter
Πολιτική Απορρήτου

Έλα κοντά μας

Γίνε αρθρογράφος
Γίνε αρχισυντάκτης
Egrapses
Επικοινωνία
Δελτία Τύπου

ΑΝΕΒΗΚΕ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ

Περιβάλλον

Ωφέλιμα έντομα και βιολογική καταπολέμηση εχθρών των καλλιεργειών

Προτάσεις Σειρών

Ως πότε θα είναι υποτιμημένο το “Gotham”;

Συνεντεύξεις

ΩΡΛ: από το σύνδρομο eagle ως τη νόσο Μενιέρ

Αψυχολόγητα

Ωριμάζω και αλλάζω

MAX Κατηγορίες

Πολιτισμός
Αφιερώματα
Βιβλίο
Κινηματογράφος
Θέατρο
Τηλεόραση
Ταξίδια
City Guide
Άγνωστη Ελλάδα
Γαστρονομία
Σώμα κ Υγεία
COPYRIGHT © 2018 - 2023 / ΒΥ MAXMAG ALL RIGHTS RESERVED