Γιαννιώτικο Αρχοντικό Μίσιου: Αυστηρό και λιτό “κράμα” ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής

Λίγα λόγια για την ιστορία

Στην οικία Μίσιου φιλοξενήθηκε ο Άγγλος περιηγητής Η. Ηοlland στα Γιάννινα στις αρχές του 20ου αιώνα. Τότε η κατοικία, που κατά τον ίδιο κτίστηκε στις αρχές του 18ου αι. ανήκε στο Μιχαήλ Μίσιο, Γιαννιώτη άρχοντα. Το 1820 το αρχοντικό αυτό καταστράφηκε και ξανακτίστηκε το 1844 στην ίδια θέση και στον ίδιο αρχιτεκτονικό τύπο. Ο νέος κτήτορας Αλέξιος Μίσιος ήταν ομώνυμος εγγονός του πρώτου κτήτορα και ο αρχιτέκτονας που ανέλαβε την υλοποίησή του ήταν ο γνωστός Αριστοτέλης Ζάχος.

Αρχιτεκτονική του κτιρίου

Το αρχοντικό κτίστηκε, σύμφωνα από την επιγραφή που βρίσκεται στο κλειδί της κεντρικής καμάρας το 1844. Η επιγραφή είναι ιδιαίτερα ξεχωριστή, εξαιτίας του τρόπου γραφής που τοποθετήθηκε στην κλίμακα της κύριας όψης, είναι λιθανάγλυφη, βασικό χαρακτηριστικό της ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής, που η πέτρα και το ξύλο είναι τα οικοδομικά υλικά πριν από το 1930 που περίπου ανακαλύφθηκε η χρήση σκυροδέματος.

Στην πρόσοψη υπάρχει τοξοστοιχία που της προσδίδει μνημειακό χαρακτήρα. Η οικία διαθέτει και λιθόστρωτη αυλή την οποία περικλείει ψηλός πέτρινος περίβολος. Η κάτοψη του διαμορφώνεται σε σχήμα Π. Το ισόγειο είναι ειδικά διαμορφωμένο σε βοηθητικούς χώρους, που αποτελούν τον προπαρασκευαστικό χώρο για τον βασικό κτίριο.

Ο τρόπος  εισόδου στον πρώτο όροφο γίνεται σε σκάλα που είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Η κρεββάτα (δηλαδή ο βασικός κεντρικός χώρος του ορόφου, που είναι σκεπαστός) είναι μεγάλων διαστάσεων, με τους χαρακτηριστικούς εξώστες της, καθώς και τις μεγάλες τζαμαρίες που την κλείνουν. Υπάρχουν δύο θερινά δωμάτια δεξιά και αριστερά των πτερύγων και τρία χειμωνιάτικα στο πίσω μέρος.

Η προσπέλαση από το δρόμο γίνεται από τη χαρακτηριστική και επιβλητική στεγασμένη δίφυλλη εξώπορτα που περιβάλλει την κύρια αυλή της εισόδου όπου υπάρχει και το πηγάδι, όπως και την πίσω αυλή η οποία φαίνεται με επίσκεψη στο χώρο. Οι ημιυπόγειες αποθήκες, οι λεγόμενες “μπίμτσες”, χρησιμεύουν για τη φύλαξη προϊόντων που απαιτούν σκοτάδι και χαμηλή θερμοκρασία. Ιδιαίτερη περιγραφή της κατοικίας “του άλλου νοικοκύρη μας Μιχαήλ Μίσιου” παραδίδει ο H. Holland στο ταξιδιωτικό σύγγραμμα. 

Η λειτουργία του αρχοντικού

Η οικία Μίσιου βρίσκεται στα Ιωάννινα και έχει χαρακτηρισθεί ως Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο (ΦΕΚ 518/Α/23-11-36). Το κτήριο είναι ιδιοκτησία του Υπουργείου Πολιτισμού και ειδικότερα της 6ης Εφορείας Νεοτέρων Μνημείων, τα γραφεία της οποίας στεγάζονται σε αυτό. Από το 1949 μέχρι το 1955 στους χώρους του φιλοξένησε την Υπηρεσία Ανοικοδομήσεως του Υπουργείου Δημοσίων Έργων και στο πίσω μέρος του αρχοντικού κατασκευάστηκαν νεότερες προσθήκες βοηθητικών αναγκών.

Το 1989 αγοράσθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο με σκοπό, μετά την αποκατάστασή του, να στεγάσει ένα είδος Μουσείου Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής ή Μουσείο της πόλης των Ιωαννίνων και Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Με χρηματοδότηση της Προγραμματικής Περιόδου «ΕΣΠΑ 2007-2013», το ισόγειο αναδείχθηκε και διαμορφώθηκε Μόνιμος Εκθεσιακός Χώρος όπου παρουσιάζονται στο κοινό σημαντικές πτυχές της αστικής ζωής και κοινωνίας των Ιωαννίνων, ώστε ο επισκέπτης, ολοκληρώνοντας τη διαδρομή να έχει συνολική εικόνα για την αρχιτεκτονική μορφή του κτηρίου, για τη χρήση του, τη λειτουργία των χώρων και τις δραστηριότητες που λάμβαναν χώρα.

Σήμερα το μουσείο αποτελεί πόλο έλξης των κατοίκων στην ευρύτερη περιοχή, καθώς και των τουριστών που επισκέπτονται τα Ιωάννινα. Είναι ξεχωριστής σημασίας οι εκδηλώσεις, ημερίδες, οι συναντήσεις από τις πολιτιστικές ομάδες εργασίας που καλλιεργείται η συνεργασία, η αμοιβαία προσφορά, ο διάλογος, η ποικιλία ιδεών και η αλληλουχία καινοτόμων δράσεων και εκδηλώσεων στη συμμετοχή των πολιτών. Η έκφραση της πολιτιστικής κληρονομιάς προβάλλει την εμψύχωση γύρω στο όραμα ότι η συντήρηση, η ανάδειξη και προστασία του μνημειακού αποθέματος είναι ανεκτίμητης αξίας και οδηγός στην αλληλεγγύη, την εθελοντική προσφορά, την αγάπη για την παράδοση του τόπου, τα ήθη και τα έθιμα. Αξίζει τον κόπο καθώς επισκέπτεσαι τα παραμυθένια Γιάννενα να γνωρίσεις από κοντά τα εκθέματα και να συμμετέχεις σε εκδηλώσεις του μουσείου. Θα έρθεις σε επαφή με ανθρώπους καλοσυνάτους που αγαπούν την παράδοση και θα δεις εκθέματα από την ματιά της ιστορίας, της γραφικότητας, της παράδοσης και του πολιτισμού που αποτελούν ζωντανή ιστορία αιώνων.

Πηγές:

• Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, ηλεκτρονικός ιστότοπος: http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=1653
• Ηλεκτονικός ιστότοπος, https://www.travelioannina.com/el/node/127
• Ιστορικά κτίρια, ηλεκτρονικός ιστότοπος: http://www-ioa.epcon.gr/Buildings/Buildings_files/Buildings.asp?BuildingID=1&Last=26

Σύνταξη κειμένου: Ευθύμιος-Σπυρίδων Γεωργίου

Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου