Αιτωλικό ή αλλιώς «μικρή Βενετία της Ελλάδας»

Ένας από τους σημαντικότερους υγροτόπους της πατρίδας μας που πολλοί τον παρομοιάζουν με τη Βενετία, το Αιτωλικό είναι μια γραφική νερένια κωμόπολη οχυρωμένη στους βάλτους της λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου. Απέχει δέκα χιλιόμετρα από τη πρωτεύουσα του νομού Αιτωλοακαρνανίας, το Μεσολόγγι και συνδέεται με τη ξηρά ανατολικά και δυτικά με δύο πέτρινα γεφύρια.Συνολικά είχε πληθυσμό περίπου 8.000 κατοίκων: εγγεγραμμένα άτομα στους εκλογικούς καταλόγους των Εθνικών εκλογών του 2004 ήτανε 7.736. Η απογραφή του 1991 δίνει συνολικά 7.744 και αυτή του 2001 7.279.

Γενικές πληροφορίες

Το Αιτωλικό αναφέρεται σε διάφορες πηγές με τρία διαφορετικά ονόματα. Η αρχική ονομασία του νησιού πριν και κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821, όπως γνωρίζουμε από διάφορες μαρτυρίες αλλά κι από επίσημα δημόσια έγγραφα , ήταν «Ανατολικόν». Η ονομασία αυτή σχετίζεται με τη γεωγραφική του θέση καθώς αποτελεί το ανατολικότερο νησί των Εχινάδων. Η δεύτερη ονομασία, η οποία πιθανώς προέρχεται από το ρήμα αντλώ, ήταν «Αντελικόν» ή «Αντλικό». Τέλος, η ονομασία που επικράτησε, το «Αιτωλικόν», όπως γνωρίζουμε από σημαντικές αναφορές, δεν είναι και τόσο καινούργια καθώς συνδέεται με τη κατάληψη της Αιτωλίας από το βασιλέα των Μακεδόνων, Δημήτριον τον επικληθέντα Αιτωλικόν.

Σύμφωνα με ιστορικούς, αρχικά υπήρχαν στη λιμνοθάλασσα τέσσερα με πέντε νησάκια τα οποία είχαν μικρή απόσταση μεταξύ τους και οι ψαράδες, που αποτελούσαν και την πλειονότητα των κατοίκων, τα ένωναν με μικρές ξύλινες γέφυρες. Έπειτα όμως από επιχωματώσεις δημιουργήθηκε ένα μικρό νησάκι με διάμετρο 300 μέτρων κι ανομοιόμορφο σχήμα. Καθώς περνούσαν τα χρόνια κι μετά από πολλές επιχωματώσεις η έκταση του νησιού άλλαζε συνεχώς. Η τελική επιχωμάτωση που άλλαξε ριζικά την εικόνα του τόπου έγινε το 1972 με τη δημιουργία της περιμετρικής οδού.

Το νησάκι επικοινωνεί με τη ξηρά δια δύο πέτρινων γεφυριών μήκους εκάστου περίπου 300 μέτρων και πλάτους 8 μέτρων. Τα γεφύρια κατασκευάστηκαν το 1848 και διευρύνθηκαν στο σημερινό πλάτος το 1882-1885 επί κυβερνήσεως Τρικούπη. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως από το 2002 τα γεφύρια αναγνωρίστηκαν ως «ιστορικά και διατηρητέα μνημεία» που χρειάζονται ειδική κρατική προστασία, διότι παρουσιάζουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό και ιστορικό ενδιαφέρον. Είναι ένα αξιόλογο δείγμα τεχνικού έργου υποδομής του τέλους του 19ου αιώνα.

Το Αιτωλικό ως και το τέλος του Β. Παγκοσμίου Πολέμου ήταν εμπορικό λιμάνι και κέντρο ολόκληρης της περιοχής με αξιοσημείωτη εμπορική δραστηριότητα. Διέθετε πάνω από 50 ιστιοφόρα και μηχανοκίνητα εμπορικά πλοία μεσαίας χωρητικότητας, τα οποία κάλυπταν ικανοποιητικά τις ανάγκες ολόκληρης της περιοχής. Ο στόλος αυτός διαλύθηκε τελειωτικά και δεν μπόρεσε να επιβιώσει λόγω της λειτουργίας του πορθμείου του Ρίου-Αντιρρίου.

Στο μέσον ενός σπάνιου οικοσυστήματος, το Αιτωλικό περιβάλλεται από υγροβιότοπους στους οποίους κατοικεί μια αξιόλογη ποικιλία μορφών ζωής. Εδώ επιβιώνουν, δημιουργούν τις φωλιές τους και περνούν κατά τις μεταναστεύσεις τους πάνω από 250 διαφορετικά είδη πουλιών στα οποία περιλαμβάνονται πολλά σπάνια και απειλούμενα με εξαφάνιση είδη. Ολόκληρο αυτό το οικοσύστημα έχει συμπεριληφθεί και προστατεύεται από την διεθνή σύμβαση Ραμσάρ και άλλες διεθνείς συμβάσεις που έχουν ως κύριο έργο τη διαφύλαξη και τη σωστή διαχείριση των υγροτόπων.

Όλη αυτή η ποικιλία πουλιών σε συνδυασμό με την ομορφιά, την απλότητα, η αρμονία δημιουργεί σε κάθε επισκέπτη του τόπου η απλό παρατηρητή ένα αίσθημα γαλήνης και ευφορίας που τον φέρνουν πιο κοντά στη φύση και τους θησαυρούς της. Άφθονη η πανίδα του τόπου: Ερωδιοί, Φοινικόπτερα, γλάροι, αγριόχηνες, κύκνοι, πελεκάνοι, μαυρόκοτες κι άλλα θαλασσοπούλια το κυκλώνουν, ενώ δυτικά στο λόφο «Κατσάς» και προς τους λόφους της Αγίας Παρασκευής (εξωκλήσι) και των κοινοτήτων του Αγίου Ηλία, της Σταμνάς και εκείθεν του Χρυσοβεργίου, αφθονούν οι πέρδικες, τσαλαπετεινοί, ορτύκια, κοτσύφια κ.ά.

Aξιοθέατα και τοπική παραγωγή

Ο τόπος είναι ιδιαίτερα γνωστός για τη ποικιλία ψαριών που διαθέτει, τα οποία ψαρεύονται με τη διαδικασία του παραδοσιακού ψαρέματος στα διβάρια (φυσικά εκτροφεία ψαριών). Ιδιαίτερα φημισμένο για την ξεχωριστή του γεύση είναι το χέλι του Αιτωλικού τόσο το φρέσκο όσο και παστό, αλλά και το αυγοτάραχο που πολλοί το ονομάζουν «χαβιάρι της Ελλάδας». Το αβγοτάραχο είναι στην ουσία τα αβγά του θηλυκού κέφαλου, της “μπάφας” όπως την αποκαλούν στην περιοχή, τα οποία οι ντόπιοι επεξεργάζονται με αλάτι και στη συνέχεια τα τοποθετούν μέσα σε κερί, για να διατηρηθούν αναλλοίωτα.

Η μικρή αυτή νερένια πόλη, εκτός του ξεχωριστού της κάλλους, διαθέτει και σημαντικά αξιοθέατα όπως οι δύο ιστορικές της εκκλησίες. Η μια από αυτές η οποία είναι αφιερωμένη στη κοίμηση της Θεοτόκου περιέχει αντικείμενα μεγάλης αξίας όπως το ξυλόγλυπτο τέμπλο του δεύτερου μισού του 18ου αιώνα αλλά και τον ονομαστό χρυσοκέντητο επιτάφιο. Στο συγκεκριμένο ναό τελούταν πολλές συγκεντρώσεις κατά τη διάρκεια της επανάστασης όπως και η περίφημη δίκη του Καραϊσκάκη το 1824. Η δεύτερη εκκλησία , αφιερωμένη στους Ταξιάρχες, είναι γνωστή για το ιστορικό πηγάδι το οποίο ξεδίψασε τους Αιτωλικιώτες κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του από τους Τούρκους το 1823. Έξω από τον ιστορικό ναό βρίσκεται ο τάφος της Κυρά-Βασιλικής, του μεγάλου έρωτα του Πασά των Ιωαννίνων. Ακόμη, ιδιαίτερα φημισμένο είναι και το μουσείο χαρακτικής που περιλαμβάνει έργα της διεθνούς φήμης Αιτωλικιώτισσας χαράκτριας Βάσως Κατράκη.

Επιπλέον, αξιοσημείωτο είναι και το παραδοσιακό πανηγύρι της Αγίας Αγάθης, που τελείται κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του αποτελούν οι αρματωμένοι καβαλάρηδες, οι οποίοι σμίγουν την ημέρα αυτή και διασκεδάζουν μαζί με τους άλλους κατοίκους του νησιού υπό τους ήχους νταουλιού και ζουρνά. Είναι, λοιπόν, γεγονός πως όλα τα αξιοθέατα του τόπου σε συνδυασμό με τα άπειρα γραφικά στενάκια, τις μικρές πλατείες τις παραδοσιακές βάρκες (γαΐτες) στις όχθες της λιμνοθάλασσας, αλλά και τα παραδοσιακά πέτρινα σπιτάκια με τις μικρές γεμάτες άνθη αυλές μαγεύουν κάθε επισκέπτη του τόπου που δικαίως χαρακτηρίζεται ως η «Μικρή Βενετία της Ελλάδας.»

Πηγές:

• http://www.aitoliko.gr/
• https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B9%CF%84%CF%89%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CF%8C

Σύνταξη κειμένου: Κωνσταντίνα Κοντογιάννη

Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου