Πρόκειται για ένα αρχοντικό που σήμερα θυμίζει μια άλλη εποχή. Βρίσκεται στην «καρδιά» της Λευκάδας, στο παλιό ιστορικό κέντρο της πόλης. Χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα από την οικογένεια Ζουλίνου και για τα δεδομένα της εποχής του αποτελούσε μια πολυτελέστατη οικία.
Όλα αυτά τα χρόνια ύπαρξης του, και πριν στεγάσει τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας, έχει μια τεράστια ιστορία. Αποτέλεσε παράρτημα της Εθνικής Τράπεζας από τη δεκαετία του 1920, έως ότου το κατέλαβαν οι κατακτητές και το έκαναν διοικητήριο στον Β’ Π.Π. Το 1955 πουλήθηκε στο Ελληνικό Δημόσιο και στέγασε για ένα διάστημα το Δημόσιο Ταμείο και την Τράπεζα της Ελλάδος.
Ποια ήταν η οικογένεια Ζουλίνου που έχτισε το αρχοντικό;
Η προϊσταμένη της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδας Μαρία Ρούσου, είναι ένας άνθρωπος που βρίσκεται χρόνια στη βιβλιοθήκη και γνωρίζει πολύ καλά την ιστορία της. Όπως αναφέρει στο Maxmag.gr και στον Άγγελο Χόρτη: «Η οικογένεια Ζουλίνου ήταν μια οικογένεια νομικών. Σπύρος και Πάνος Ζουλίνος, οι οποίοι ήταν αδέρφια. Ήταν δικηγόροι στη Λευκάδα. Αγόρασαν αυτό εδώ το οικόπεδο το 1880. Το σπίτι αυτό ξεκίνησε να χτίζεται από το 1890 και κατοικήθηκε από τις αρχές του 20ού αιώνα, γύρω στο 1902. Έχουμε στοιχεία ότι ήδη κατοικήθηκε από την οικογένεια Ζουλίνου».
Οι αδερφοί Ζουλίνου στέγαζαν στο αρχοντικό και τα γραφεία τους
Επρόκειτο για ένα σύγχρονο κτήριο και οι αδερφοί Ζουλίνου εγκατέστησαν σε ένα μέρος του και την επαγγελματική τους στέγη. «Το ισόγειο ήταν σαλόνια τους, χώροι υποδοχής. Αριστερά από την είσοδο ήταν τα δικηγορικά τους γραφεία. Στον όροφο ήταν τα δωμάτια της οικογένειας», αναφέρει η κ. Ρούσου. Τα γραφεία ήταν προφανώς στο σημείο που σήμερα βρίσκεται η γραμματεία της βιβλιοθήκης και το αναγνωστήριο.
Όταν το αρχοντικό στέγαζε την Εθνική Τράπεζα – Πώς διαμορφώθηκαν εξ ολοκλήρου οι χώροι
Φαίνεται πως η Εθνική Τράπεζα έκανε ριζικές αλλαγές στο εσωτερικό του αρχοντικού για να φτάσει να έχει την εικόνα που βλέπουμε σήμερα.
Η κ. Ρούσου μας δίνει μια ενδιαφέρουσα εικόνα: «Το 1920 πέθανε ο Σπύρος Ζουλίνος και η οικογένεια του πούλησε το κτήριο στην Εθνική Τράπεζα. Από το τέλος της δεκαετίας του ’20 στεγάστηκε εδώ η Εθνική Τράπεζα, μέχρι που οι Γερμανοί στον Β’ Π.Π. πήραν το κλειδί από τον ταμία και κατάσχεσαν το κτήριο».
«Διατηρήθηκαν τα γκισέ της τραπέζης»
Η κ. Ρούσου υπογραμμίζει έντονα το γεγονός ότι διατηρούνται ακόμη τα γκισέ από τη δεκαετία του 1920. «Η Εθνική Τράπεζα διαμόρφωσε τον χώρο εντελώς διαφορετικά από ό,τι ήταν το σπίτι της οικογένειας Ζουλίνου. Ένας επισκέπτης μπορεί να δει ακόμα τα γκισέ της τραπέζης, που τα έχουμε διατηρήσει για ιστορικούς λόγους. Αφήσαμε, επίσης για ιστορικούς λόγους, τους δύο πυροσβεστικούς κρουνούς».
«Υπάρχει ακόμα η πόρτα ασφαλείας της τράπεζας»
«Επιπλέον, σώζεται ακόμα η ανοιγοκλειόμενη πόρτα ασφαλείας μετά την είσοδο και το δάπεδο που είναι από γεωμετρικό τσιμεντοπλακάκι. Αυτό είναι από τη δεκαετία του ’20, γύρω στο 1925-26. Η τράπεζα διαμόρφωσε σχεδόν εξ ολοκλήρου τον χώρο του κτηρίου για τις ανάγκες του υποκαταστήματος της», καταλήγει η κ. Ρούσου.
Στον Β’ Π.Π. ήταν διοικητήριο των κατακτητών – Τα βασανιστήρια και το κρατητήριο εντός του κτηρίου
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το κτήριο κατελήφθη από τον στρατό των κατακτητών, οι οποίοι στέγασαν εκεί το διοικητήριο τους. Όπως μας πληροφορεί η κ. Ρούσου: «Άρπαξαν το κλειδί από τον τότε ταμία της Εθνικής Τραπέζης, τον Νίκο Αργύρη, για να κατάσχουν το κτήριο. Το έκαναν με την απειλή του όπλου και είχαν κατασχέσει το κτήριο και τους θησαυρούς του».
«Ο χώρος του σημερινού αναγνωστηρίου ήταν τα κρατητήρια»
Η προϊσταμένη της βιβλιοθήκης αναφέρει ότι στον χώρο που βρίσκεται σήμερα το γραφείο της στο ισόγειο, ήταν το γραφείο του διοικητή των κατακτητών. «Στον χώρο αυτόν εδώ που βρισκόμαστε ήταν ο διοικητής. Στον δίπλα χώρο που εμείς έχουμε τα βιβλία τέχνης γινόταν ανακρίσεις. Δυσάρεστα πράγματα. Στον χώρο που σήμερα είναι το κεντρικό μας αναγνωστήριο ήταν τα προσωρινά κρατητήρια. Εδώ έχουν βασανιστεί και φυλακιστεί αρκετοί συμπολίτες μας που έπαιξαν πρωταρχικό ρόλο στην αντίσταση και απελευθέρωση του τόπου. Εδώ ήταν ο διοικητής και έξω υπήρχε σκοπός», τονίζει μεταξύ άλλων η κ. Ρούσου στον Άγγελο Χόρτη και στο Maxmag.gr.
Η ιστορία της βιβλιοθήκης
Σχετικά με την ιστορία της βιβλιοθήκης και πώς τελικά διασταυρώθηκε με αυτή του αρχοντικού, η κ. Ρούσου εξηγεί: «Από τη δεκαετία του ’40 ξεκίνησαν προσπάθειες για την ίδρυση μιας πρώτης βιβλιοθήκης στον τόπο. Ενός χώρου, για την ακρίβεια, που θα στέγαζε οποιοδήποτε ιστορικό υλικό. Όχι μόνο βιβλία, αλλά και άλλα αντικείμενα».
«Το αρχοντικό στέγασε τη βιβλιοθήκη πρώτη φορά το 1953»
«Πρωτεργάτης της προσπάθειας ήταν ο Πάνος Ροντογιάννης ο οποίος είχε την υποστήριξη του τότε Μητροπολίτη Δωροθέου, του δικηγόρου Τάκη Μαμαλούκα, του δημάρχου Δημήτρη Γιαννουλάτου και πολλών άλλων. Η βιβλιοθήκη αρχικά άλλαζε χώρους. Το 1953 πήρε «σάρκα και οστά» και ξεκίνησε σαν Δημοτική Βιβλιοθήκη. Πρωτοστεγάστηκε στον όροφο αυτού του κτηρίου, ενώ στο ισόγειο συνέχιζε να είναι ακόμα Δημόσιο Ταμείο και Τράπεζα της Ελλάδος», αναφέρει. Ήταν το πρώτο βήμα στο να γίνει το κτήριο βιβλιοθήκη.
Οι σεισμοί και μια μεγάλη πυρκαγιά αποτέλεσαν σοβαρή απειλή για το αρχοντικό και τη βιβλιοθήκη
Αργότερα, λόγω των συχνών σεισμικών φαινομένων στο νησί, φαίνεται ότι ο όροφος του κτηρίου αποτέλεσε πρόβλημα στο να «κρατάει» τη βιβλιοθήκη. Εδώ ανοίγεται ένα τεράστιο κεφάλαιο που αφορά την διατήρηση των ιστορικών κειμηλίων και βιβλίων, αλλά και την ασφάλεια του κτηρίου.
Η προϊσταμένη της βιβλιοθήκης τοποθετήθηκε και για το στεγαστικό πρόβλημα της βιβλιοθήκης. Μας πληροφόρησε συγχρόνως ότι τα τελευταία χρόνια η βιβλιοθήκη έχει κάνει προσπάθειες προκειμένου να διεκδικήσει και άλλους χώρους για το υλικό της.
«Το μεγαλύτερο μας πρόβλημα ακόμα και σήμερα είναι το στεγαστικό. Η βιβλιοθήκη έχει υλικό που θα χρειαζόταν περίπου 1500 με 2000 τετραγωνικά. Είναι κυριολεκτικά συμπυκνωμένο και στοιβαγμένο μέσα σε μόλις 300 τετραγωνικά. Το ισόγειο μας είναι 200 τετραγωνικά και ο όροφος εκατό. Μέχρι το 2000 βρισκόταν μια μικρή συλλογή στο ισόγειο και η βιβλιοθήκη ήταν στον όροφο.
Οι λόγοι που αποφασίσαμε αυτό το δύσκολο εγχείρημα, την αντιστροφή χρήσης των χώρων, ήταν πάρα πολλοί. Ένας από τους βασικότερους ήταν ότι στατικά ήταν απαράδεκτο να βρίσκεται επάνω το βάρος στο κτήριο. Στην περιοχή μας, όπως ξέρετε, έχει πολύ συχνούς και μεγάλους σεισμούς. Ήδη είχε γίνει ένας μεγάλος σεισμός και είχε υποστεί ζημιές το 1973. […] Με την ευκαιρία αυτή, στον όροφο συντηρήθηκαν πάρα πολλές εικόνες που μέχρι τότε ήταν αποθηκευμένες σε κιβώτια. Εκτίθενται πλέον στον όροφο σε μια μουσειακή συλλογή με πάνω από 200 αντικείμενα εκκλησιαστικής τέχνης. Είναι κυρίως φορητές εικόνες, αλλά και σκεύη από εκκλησίες, άμφια κ.λπ.».
Η πυρκαγιά του 2016 που παραλίγο να καταστρέψει το αρχοντικό της βιβλιοθήκης
Το πρωί της Δευτέρας 8 Αυγούστου 2016, μια πυρκαγιά ξέσπασε στο ιστορικό κέντρο της Λευκάδας και κατέστρεψε περίπου δέκα ιστορικά σπίτια. Σε απόσταση αναπνοής από την πυρκαγιά βρέθηκε και το κτήριο της βιβλιοθήκης.
«Δυστυχώς, κινδύνεψε πάρα πολύ. Κάηκε όλη η γειτονιά μας. Ήταν ένα πολύ μεγάλο σοκ. Για διάφορους λόγους που δεν έχει νόημα να αναπαράγουμε, γλύτωσε. Βοήθησε πολύ ότι έγιναν δοκιμαστικές ρίψεις από το ελικόπτερο πάνω στη δική μας στέγη. Βοήθησε επίσης το ότι έχουμε δικό μας πυροσβεστικό σύστημα, δεξαμενή και κρουνούς. Συνέβαλε ο κόσμος και βοήθησαν και οι γενικότερες συνθήκες. Πραγματικά η βιβλιοθήκη κινδύνεψε και δεν θέλουμε ποτέ να το ξαναζήσουμε», είπε η κ. Ρούσου για την καταστροφική πυρκαγιά εκείνης της καλοκαιρινής μέρας του 2016.
Το ιστορικό της πυρκαγιάς του 2016
Η πανδημία έχει περιορίσει τους επισκέπτες στη βιβλιοθήκη
Επιστρέφοντας στο σήμερα, η πανδημία Covid-19 είναι πλέον φανερό ότι έχει αλλάξει τις ζωές μας σε μεγάλο βαθμό και φαίνεται ότι πλέον πρέπει να μάθουμε να ζούμε με πολλές από αυτές τις αλλαγές. Η προϊσταμένη της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδος προσθέτει ότι η πανδημία έχει απομακρύνει μεγάλο μέρος αναγνωστών από τη βιβλιοθήκη. Ωστόσο, σύμφωνα με την κ. Ρούσου, το γεγονός αυτό δεν έχει αποκλείσει πλήρως την βιβλιοθήκη από το αναγνωστικό κοινό της.
Παρακολουθήστε ολόκληρη τη συνέντευξη που μας παραχώρησε η κ. Ρούσου σε βίντεο
Πηγές:
Το άρθρο αυτό συντάχτηκε με βάση τις πληροφορίες που μας παραχώρησε σε συνέντευξη η προϊσταμένη της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Λευκάδας Μαρία Ρούσου. Την ευχαριστούμε για τον χρόνο της.
Ιστορικό. Ανακτήθηκε από: lefkaslibrary.gr/ιστορικο/ (Τελευταία επίσκεψη: 20/11/2021).
