Η συνεχιζόμενη κρίση στις σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Βόρειας Κορέας είναι μια είδηση που κατέχει κεντρική θέση στα ενημέρωση του Δυτικού κόσμου. Απειλές για συρράξεις, εκτοξεύσεις πυραύλων και ονόματα άγνωστων περιοχών που ενώ μοιάζουν τόσο μακρινές και ξένες, ταυτόγχρονα προκαλούν φόβο. Κι όμως, σε κάποια σπίτια αυτού του τόπου οι τηλεθεατές αισθάνονται πως ζουν την ίδια ακριβώς ιστορία. Εξήντα εφτά χρόνια μετά την κήρυξη του Κορεατικού Πολέμου, που διχοτόμησε οριστικά την χερσόνησο, ο Φώτης Παπαδόπουλος κοιτά φωτογραφίες από ένα μέτωπο που δεν έλυσε τίποτα.
Θα υπηρετήσετε την Ελλάδα στην Κορέα
Το 1929, όταν γεννήθηκε, το χωριό του είχε μόλις ορθοποδήσει από την προσφυγιά της Μικρασιατικής Καταστροφής. Τα παιδικά του χρόνια δεν ήταν εύκολα, όπως άλλωστε και της πλειοψηφίας των παιδιών εκείνη την περίοδο. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, βρέθηκε στην Αθήνα όπου μαθήτευσε στην Εμπορική Σχολή και τ’ απογεύματα δούλευε για να μπορεί να πληρώνει τα δίδακτρα. Στα 20 του κλήθηκε να καταταγεί στο στρατό κι έτσι γύρισε πίσω στην πατρίδα του, την Μάνδρα του Νομού Ξάνθης. Τότε ήταν που αρραβωνιάστηκε την Δέσποινα, την γυναίκα με την οποία θα μοιραζόταν μέσα από τα γράμματα του λίγο καιρό μετά, εικόνες που για τους περισσότερους Έλληνες αποτελούσαν παρελθόν.
Μετά τους αρραβώνες φεύγει για να υπηρετήσει την θητεία του στο Ηράκλειο. Μια βραδιά, μεταβαίνει στο Διοικητήριο όπου τον έχουν καλέσει μαζί με άλλους δύο στρατιώτες. “Έπειτα από κλήρωση, επιλεχθήκατε δια να υπηρετήσετε την πατρίδα στο πλευρό των συμμάχων εις τον πόλεμο της Κορέας”. Με αυτή τη λιτή φράση θα ξεκινούσε μια περιπέτεια στην άλλη άκρη του κόσμου. Την ίδια στιγμή η πλειοψηφία των συμπατριωτών του δεν γνώριζε που ακριβώς βρίσκεται η Κορέα, πόσο μάλλον τους λόγους για τους οποίους θα έπρεπε να εμπλακούμε σε αυτό τον πόλεμο.
Η Ελλάδα στον πόλεμο της Κορέας
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και στην συνέχεια ο Εμφύλιος είχαν ως αποτέλεσμα στα τέλη του ’49 η χώρα να μοιάζει με ένα τεράστιο ερείπιο. Ταυτόγχρονα όμως της είχαν προσφέρει και το σημαντικότερο χαρτί για την εξωτερική της πολιτική. Την φήμη ενός αξιόμαχου και εμπειροπόλεμου στρατεύματος το οποίο δεν ήταν διόλου ασήμαντο για τις εύθραυστες ισορροπίες μεταξύ των Σοβιετικών και του ΝΑΤΟ. Βέβαια μόνο τη φήμη, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία αυτών που θα υπηρετούσαν ήταν νεαροί στρατιώτες χωρίς καμιά εμπειρία στο μέτωπο. Μπορεί στις μέρες μας το να “συρθεί” η Ελλάδα σε ένα πόλεμο που λαμβάνει χώρα τόσο μακριά να είναι σενάριο φαντασίας, αλλά εκείνη την περίοδο αποτελούσε στρατηγική κίνηση για την ενίσχυση του Δυτικού της προφίλ και των συμμαχιών της.
Κάπως έτσι δημιουργείτε το Εκστρατευτικό Σώμα Ελλάδος (ΕΚΣΕ). Αποτελούνταν από ένα ενισχυμένο Τάγμα Πεζικού και ένα Σμήνος της Αεροπορίας. Από τις μαρτυρίες φαίνεται πως η μέθοδος που ακολουθήθηκε για την επιλογή των στρατιωτών διαφέρει από περίοδο σε περίοδο και από στρατόπεδο σε στρατόπεδο. Σε μικρό χρονικό διάστημα είχε οργανωθεί μια δύναμη 1.000 ανδρών, που θα ανανεωνόταν ανά διαστήματα, η οποία βρέθηκε να πολεμά στην Άπω Ανατολή στο πλευρό της Δύσης. Οι Έλληνες πήραν μέρος σε σημαντικές μάχες και παρότι δεν υπερασπίζονταν τα δικά τους εδάφη, ξεχώρισαν για την γενναιότητα και τις ικανότητες τους. Ανάμεσα τους και πολλοί φαντάροι από την Θράκη. Κάποιοι απ’ αυτούς δεν γύρισαν ποτέ πίσω.
Οι αναμνήσεις από το μέτωπο
Ο κύριος Φώτης, δεν μιλάει σχεδόν ποτέ γι’ αυτά που έζησε. Όπως λέει, δεν θέλει ούτε καν να τα θυμάται. Είναι όμως τόσο βαθιά χαραγμένα μέσα του, που ακούγοντάς τον νομίζεις πως αναφέρεται σε πρόσφατα γεγονότα. Τοποθεσίες, χρονολογίες, καθώς και τα ονόματα όλων αυτών των ανθρώπων που μοιράστηκε την ελπίδα πως θα δει ξανά το χωριό και τους δικούς του. Μετά έρχονται οι περίπολοι, οι ενέδρες και οι επιθέσεις. Μέσα στην διήγηση του δεν υπάρχουν χαρούμενες στιγμές. Αυτό που μάλλον τον πλήγωσε πιο πολύ ήταν ότι έφτασε στο σημείο να αντιμετωπίζει τα παραπάνω ως μέρος της καθημερινότητας του, ή ακόμα χειρότερα ως κάτι το φυσιολογικό. “Ο άνθρωπος γίνεται κτήνος” λέει και μετά σωπαίνει.
Η μία ιστορία διαδέχεται την άλλη. Κάθε μια μέρα στο μέτωπο θα μπορούσε να είναι ένα ξεχωριστό βιβλίο. Ξεχωρίζω ένα και μόνο σημείο της αφήγησης που είναι ικανό να περικλείσει την δυστυχία ενός ολόκληρου πολέμου μέσα του:
“Καθώς ανηφορίζαμε, τα βήματα μας βούλιαζαν στο χώμα. Από τους συνεχόμενους βομβαρδισμούς είχαν γίνει όλα στάχτη. Όταν φτάσαμε στο ύψωμα, βρήκαμε μόνο 4 στρατιώτες από ολόκληρο λόχο. Ρώτησα τον Αμερικανό που είναι οι υπόλοιποι. Κούνησε το κεφάλι του χωρίς να μιλήσει. Ήταν όλοι τους νεκροί. Μαζί μας είχε έρθει και μια ομάδα Κορεατών για να ανοίξει τα χαρακώματα. Έπρεπε να δουλέψουν γρήγορα καθώς όσο μέναμε ακάλυπτοι, ήμασταν εύκολος στόχος. Όπως βλέπεις την άμμο στην ακροθαλασσιά, έτσι ήταν τα σκουλήκια. Όπου κι αν χτύπαγαν με το φτυάρι, έβρισκαν πτώματα. Τόσα παλικάρια…”
Με το πέρασμα του χρόνου, η λήθη καλύπτει τις ανθρώπινες ιστορίες όπως η σκόνη τις κορνίζες των παλιών φωτογραφιών. Παραμερίζονται για να μπορέσουν να συνεχίσουν, πάνω απ όλα αυτοί που τις έζησαν. Άνθρωποι που επέλεξαν ως αντίδοτο στα ξεχωριστά τους βιώματα, την καθημερινότητα των πολλών. Κρυμμένοι ήρωες που κρατούν φυλαγμένα σε κουτάκια παράσημα και δόξα που δεν ζήτησαν ποτέ, αλλά αναγκάστηκαν να αποκτήσουν. Αυτοί ήταν και θα είναι οι πιο σπουδαίοι.
Πηγές:
Σύνταξη κειμένου: Παναγιώτης Μπαρδάκης
Επιμέλεια κειμένου: Ελευθερία Σακελλαρίου
