Στα 600 μ. περίπου υψόμετρο, αμφιθεατρικά χτισμένο στο όρος Φανάρι, βρίσκεται το χωρίο Απείρανθος. Η Απείρανθος απέχει 28 χλμ από την πρωτεύουσα της Νάξου και είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του νησιού. Κτισμένη ανάμεσα σε δύο κοιλάδες με αμπέλια και περιβόλια, η Απείρανθος διατηρεί σχεδόν ανέπαφη, την ενετική αρχιτεκτονική της μορφή. Από πολλούς θεωρείται το κόσμημα της Νάξου, γιατί με το πέρασμα των αιώνων κατάφερε να διατηρήσει την αυθεντικότητα της. Αυτό βέβαια που κάνει μοναδική την Απείρανθο, είναι οι περίπου 600 κάτοικοί της και η ιδιαίτερη διάλεκτός τους. Η αίσθηση που δίνει στον επισκέπτη, είναι ότι επισκέπτεται ένα χωριό της Ηπειρωτικής Ελλάδας. Αυτό οφείλεται τόσο στην αρχιτεκτονική των κτισμάτων όσο και στο ότι είναι από τα λίγα νησιωτικά χωριά όπου τον χειμώνα συναντάμε χιόνι.
Η στενή σχέση με την Κρήτη
Για την καταγωγή των κατοίκων της υπάρχουν πολλές ιστορίες. Οι ρίζες χάνονται στο πέρασμα του χρόνου. Αυτό που είναι σίγουρο είναι η σχέση με τ’ Ανώγεια και τα Σφακιά. Μάλιστα, από το 2003 έχουν αδελφοποιηθεί και επίσημα σε επίπεδο δήμων.
Μία από τις ιστορίες, που συνεχίζει να διαδίδεται ακόμα και σήμερα, έχει να κάνει με τον Θησέα και το ταξίδι της επιστροφής του στην Αθήνα αφού είχε σκοτώσει τον Μινώταυρο στην Κρήτη. Έχοντας μαζί του την Αριάδνη, την άφησε στη Νάξο κι εκείνη «κρύφτηκε» στην Απείρανθο από τους κρητικούς που την κατεδίωκαν. Όταν έφτασαν Σφακιανοί πολεμιστές για να την επιστρέψουν στο βασιλιά τους, αγάπησαν το χωριό και έμειναν εκεί. Οι εμπορικές σχέσεις που συνδέουν τους δυο τόπους, υπάρχουν ήδη από το 1301.
Η Απείρανθος διατηρεί ακόμα και σήμερα αρκετά ήθη και έθιμα που μοιάζουν με αυτά των Κρητικών. Από τα γλέντια τους σπάνια απουσιάζει η κρητική λύρα και το λαούτο. Οι παραδοσιακές φορεσιές τους μοιάζουν πολύ. Έχουν τις δικές τους μαντινάδες τα λεγόμενα «κοτσάκια» . Σε ότι αφορά τη γλώσσα εδώ μπορεί να συναντήσει κανείς το μοναδικό ιδίωμα της αντικατάστασης του “ρ” από το “λ”. Καθόλου τυχαία, το συγκεκριμένο γλωσσικό περίεργο το συναντά κανείς μόνο σε αυτά τα 2 μέρη.
Η Απείρανθος και τα 5 Μουσεία της
Η Απείρανθος ή Τ’ Απεράθου, όπως συνήθως την αποκαλούν,είναι το μόνο χωριό της Νάξου το οποίο έχει πέντε μουσεία. Βρίσκονται όλα στο κέντρο του χωριού. Στο αρχαιολογικό μουσείο εκτίθενται σημαντικά ευρήματα που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς χρόνους και έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη. Έχει το όνομα του εμπνευστή της δημιουργίας του Μουσείου καθηγητή Μιχάλη Μπαρδάνη. Το Γεωλογικό Μουσείο αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μουσεία του είδους του σε ολόκληρη την Ελλάδα. Στις προθήκες του εκτίθενται πάνω από 2500 σπάνια πετρώματα τόσο από το χωριό, τη Νάξο και τις Κυκλάδες όσο και από την υπόλοιπη Ελλάδα. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας διαθέτει ειδικά τμήματα αφιερωμένα στη θάλασσα και την ξηρά. Ο επισκέπτης θα θαυμάσει ένα μεγάλο φυσικό ενυδρείο, μία υπέροχη συλλογή από όστρακα, χλωρίδα και πανίδα της Νάξου.
Το Μουσείο Εικαστικών Τεχνών λειτουργεί σε αίθουσα του Πολιτιστικού Κέντρου Απείρανθου. Ήταν ένα όραμα ετών του Μανώλη Γλέζου και του Νίκου Κατσουρού, το οποίο έγινε πραγματικότητα. Στο μουσείο εκτίθενται έργα 75 Απεραθιτών εικαστικών, αλλά και καλλιτεχνών από όλη την Ελλάδα. Η Απείρανθος ακόμα έχει ένα Λαογραφικό Μουσείο, που αναπαριστά το εσωτερικό ενός κλασσικού σπιτιού του χωριού. Οι επισκέπτες μπορούν να γνωρίσουν όλα τα καθημερινά και τα αγροτικά εργαλεία, τα εργαλεία του βοσκού αλλά και τα ρούχα των Απεραθιτών περασμένων εποχών.
Πανηγύρια ,βγαλμένα από μια άλλη εποχή
Η Απείρανθος παλαιότερα είχε πολλά πανηγύρια. Κάθε ευκαιρία για γλέντι, μετατρεπόταν σε πανηγύρι. Δεν γινόντουσαν όπως στα άλλα νησιά, δηλαδή μέσα σε μεγάλες πλατείες. Γινόντουσαν σε χοροστάσια, μικρούς χώρους. Αρχικά, αυτοί οι χώροι ήταν οι αυλές των εκκλησιών. Συγκεκριμένα στην αυλή της εκκλησιάς της Παναγίας ,της μεγαλύτερης εκκλησίας του χωριού, τα πανηγύρια γινόντουσαν γύρω από τον μεγάλο πλάτανο μέχρι την δεκαετία του 50′.
Στην συνέχεια υπήρχαν 2-3 τοποθεσίες, με γνωστότερη αυτή που σήμερα είναι ο φούρνος του χωριού. Σύμφωνα με τους ντόπιους όμως τα πιο όμορφα και δυνατά γλέντια λάμβαναν χώρα είτε στα καφενεία του χωριού είτε μέσα στα σπίτια. Ξεχωριστή θέση στα γλέντια κατέχει ο χορός Βλάχα. Οι κάτοικοι αγαπούν ιδιαίτερα τον συγκεκριμένο χορό, γιατί τους θυμίζει παλαιότερες εποχές. Δυστυχώς, υπήρξε ένα μεγάλο κενό στην χορευτική δεινότητα των ντόπιων πάνω σε αυτόν. Τα νέα όμως παιδιά με την αγάπη τους για την παράδοση και το νησί τους, έφεραν και πάλι στην επιφάνεια την Βλάχα στα πανηγύρια.
Πηγή:
- https://www.newsbeast.gr
- https://mynaxos.gr
- Κάθε τόπος και το τραγούδι του
