Αναφιώτικα: Η γραφική συνοικία της Αττικής

Αναφιώτικα, η γραφική συνοικία της Αττικής. Τόσα και τόσα τραγούδια και ταινίες έχουν γραφτεί και παιχτεί με κύριο άξονα πορείας τους την Αττική και δη το γραφικότερο και γνωστότερο σημείο της πρωτεύουσας, τα Αναφιώτικα. Το σημαντικότερο ίσως είναι πως ακόμη και σήμερα αποτελεί πόλο έλξης όχι μόνο για τους ντόπιους, αλλά και για πολλούς ξένους, που έρχονται στην Ελλάδα για να θαυμάσουν την ανυπέρβλητη και γραφικότερη ομορφιά της. Τα Αναφιώτικα είναι μια από τις γραφικότερες συνοικίες της Αθήνας, όπου βρίσκεται στο υψηλό σημείο της πόλης, σκαρφαλωμένη στα όρια της Ακρόπολης, όπου συνορεύει με την συνοικία της Πλάκας.

Η Δημιουργία της χρονολογείται μόλις από τον 19ο αιώνα, όταν στην ευρύτερη περιοχή εγκαταστάθηκε ένας τεράστιος αριθμός εργατών, οι οποίοι είχαν έρθει από την Ανάφη. Ο λόγος της άφιξης τους ήταν η καλυτέρευση του τρόπου ζωής, τόσο τον ίδιων όσο και των οικογενειών τους, και αυτό θα επιτυγχανόταν με την εύρεση εργασίας. Έτσι, λοιπόν κατέφθασαν αρκετοί εργάτες στην Αθήνα με απώτερο στόχο να εργαστούν ως χτίστες, στην ανοικοδόμηση της πόλης, καθώς και στην ανέγερση του Βασιλείου επί Όθωνα. Ως οι πρώτοι οικιστές στα Αναφιώτικα αναφέρονται κυρίως ένας ξυλουργός και ένας κτίστης. Σημαντικά πρόσωπα για την ανοικοδόμηση της πόλης, οι οποίοι έθεσαν τις βάσεις για την δημιουργία της. Οι ίδιοι κατάγονταν από την Ανάφη, ενώ αποτέλεσαν παράδειγμα για πολλούς συμπατριώτες τους, οικοδομώντας έτσι με την σειρά τους τα σπίτια τους εκεί, λαθραία μεν αλλά με την ανοχή προφανώς των αρχών, κυρίως κατά την περίοδο της έξωσης του Όθωνα και της μεσοβασιλείας αυτού.

Η γραφική και περίτεχνη συνοικία κατασκευάστηκε ακολουθώντας την αρχιτεκτονική μορφή των Κυκλάδων. Οι Αναφιώτες αναστήλωσαν, παράλληλα με την εγκατάσταση τους, δύο από τους σημαντικότερους ναούς, που βρίσκονταν σε εκείνη ακριβώς την περιοχή από τον 17ο αιώνα περίπου. Τον ναό του Αγίου Συμεών και τον ναό του Αγίου Γεωργίου των Βραχών.

Διαβάστε επίσης Μόλιστα Κόνιτσας: H ορεινή γοητεία

Αναφιώτικα

Μικρασιατική Καταστροφή και Αναφιώτικα

Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 στην περιοχή εκείνη εγκαταστάθηκαν αρκετοί πρόσφυγες προερχόμενοι από πολλές περιοχές της Μικράς Ασίας. Ωστόσο, ήταν και ένα κίνητρο αύξησης του πληθυσμού, καθώς εμπλούτιζαν τον πολιτισμό, με την μόρφωση και τις πολιτισμικές γνώσεις, που κατείχαν από την Πόλη. Το γεγονός αυτό είχε αποβεί ιδιαίτερα κερδοφόρο για τον ελλαδικό χώρο, για αυτό άλλωστε πολλοί Έλληνες το εκμεταλλεύτηκαν αυτό. Τη δεκαετία του 1950 τμήμα της συνοικίας κατεδαφίστηκε στα πλαίσια ανασκαφών. Τα επόμενα χρόνια πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες απαλλοτριώσεις από το υπουργείο πολιτισμού και σήμερα παραμένουν μόνο 45 οικήματα, τα οποία έχουν κηρυχθεί διατηρητέα. Τα οικήματα έχουν επιφάνεια από 8 έως 36 τ.μ. Οι κάτοικοι των Αναφιώτικων σήμερα είναι 65 και ανάμεσά τους 4 παιδιά.

Αναφιώτικα

Παράλληλα η Αρχαιολογική Εταιρεία αποφάσισε να χορηγήσει στους Αναφιώτες, σε περίπτωση που αυτοί θα δέχονταν να εγκαταλείψουν το συνοικισμό τους, οικόπεδο 218 τετραγωνικών πήχεων και 300 δραχμές σε κάθε ιδιοκτήτη. Προς τούτο είχε αγοράσει στη θέση «Ανάλατος» (= στη σημερινή Νέα Σμύρνη) μια μεγάλη έκταση 30.000 πήχεων και είχε επιτύχει την έκδοση Βασιλικού Διατάγματος (είχε εκδοθεί την 29^ηΔεκεμβρίου 1897) που καθόριζε τη ρυμοτομία του χώρου μετεγκατάστασης των Αναφιωτών. Σύμφωνα με το ρυμοτομικό σχέδιο, «το μέγα οικόπεδον διαιρούμενον εις 27 τετράγωνα ωρίσθη να περιλάβει 90 εν όλω οικόπεδα οικιών. Επομένως τα9/10 των κατοίκων ηδύναντο να μετοικήσουν» (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 28^ης Ιανουαρίου 1899). Όμως οι Αναφιώτες ζήτησαν ως αποζημίωση μεγαλύτερο χρηματικό ποσό και έτσι το σχέδιο μετοικεσίας τους δεν τελεσφόρησε (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 11^ης Δεκεμβρίου 1906).

Δεύτερη προσπάθεια κατεδάφισης του συνοικισμού έγινε κατά την τριετία 1905 – 1907 επί δημαρχίας του Σπύρου Μερκούρη. Έγραφαν οι εφημερίδες οι φίλα προσκείμενες στο δήμαρχο: «Τα Αναφιώτικα λοιπόν φεύγουν […]. Ο κ. Μερκούρης απεφάσισε να εξωραΐσει την πόλιν διά της κατεδαφίσεως μιας ολοκλήρου συνοικίας με ελεεινήν ρυμοτομίαν και με πανάθλια τουρκικά καλντερίμια, αλλά και να φέρει εις το φως ολόκληρον αρχαιολογικόν θησαυρόν, ο οποίος κρύπτεται τόσους αιώνας κάτω από την γην […]. Η κατεδάφισις της ασχήμιας των Αναφιώτικων και η κατασκευή κυκλικής περί την Ακρόπολιν λεωφόρου θα είναι διττός εξωραϊσμός» (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλα της 23^ης Νοεμβρίου 1905 και της 10^ης Δεκεμβρίου 1906). Το μεγαλεπίβολο σχέδιο τελικά εγκαταλείφτηκε, γιατί η υλοποίησή του ήταν πολυδάπανη. Χρειάζονταν 12.000.000 δραχμές για τις αποζημιώσεις των κατοίκων του συνοικισμού και για το σχεδιασμό και τη διάνοιξη του δρόμου γύρω από το βράχο της Ακρόπολης. Αλλά τόσο μεγάλο ποσό δεν υπήρχε τότε στα ταμεία του δήμου Αθηναίων (εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 20^ης Φεβρουαρίου 1907).

Στη διετία 1927 – 1928 τέθηκε εκ νέου ζήτημα κατεδάφισης της συνοικίας, δεδομένου ότι η Αμερικάνική Αρχαιολογική Σχολή άρχισε ανασκαφές στην αρχαία Αγορά και ήθελε να τις επεκτείνει και στην ευρύτερη περιοχή της Ακροπόλεως (εφημερίδες ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 2ας Φεβρουαρίου 1928 και ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, φύλλο της 26^ης Απριλίου 1977).Τελικά ένα τμήμα του οικισμού κατεδαφίστηκε το 1950 στα πλαίσια αρχαιολογικών ερευνών.

Και φθάνουμε στην επτάχρονη δικτατορία (1967 – 1974). Οι τότε «σωτήρες» του έθνους θέλησαν να «σώσουν» και την Ακρόπολη. Μια και η περιοχή των Αναφιώτικων ήταν πραγματικό «φιλέτο» που το καλόβλεπαν ντόπιοι και ξένοι οικονομικοί παράγοντες, το τότε υπουργείο Πολιτισμού αποφάσισε να προχωρήσει σε αναγκαστικές απαλλοτριώσεις. Το 1969 το Γραφείο Λαϊκής Στέγης ανακοίνωσε με έγγραφο που έστειλε στους κατοίκους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους «έναντι βοηθήματος», προκειμένου να κατεδαφιστούν τα «αυθαίρετα αυτά παραπήγματα». Η απόφαση για αναγκαστική απαλλοτρίωση δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το 1970 (ΦΕΚ 162/Δ 28/7/1970). Έτσι οι δικτάτορες εκτός των άλλων κατέστρεψαν και μέρος του συνοικισμού (εφημερίδα ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, φύλλο της 26^ης Απριλίου 1977).