Τσουνάμι – Ένα φαινόμενο , το οποίο παρατηρείται έντονα τα τελευταία χρόνια, όμως δε δημιουργήθηκε τώρα, υπήρχε πάντα. Το Τσουνάμι δε συναντάται μόνο σε ανοιχτές θάλασσες και ωκεανούς. Έχει παρατηρηθεί και στην Ελλάδα, από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα.
Ορισμός
Το Τσουνάμι είναι θαλάσσιο φαινόμενο, που δημιουργείται κατά την απότομη μετατόπιση μεγάλων ποσοτήτων νερού, σε ένα υδάτινο σχηματισμό, όπως ένας ωκεανός. Για να δημιουργηθεί τσουνάμι, θα πρέπει το επίκεντρο ενός σεισμού να βρίσκεται στον ωκεανό και η σεισμική δόνηση να είναι τεράστια και παρατεταμένη!
Στην περίπτωση αυτή, μετακινείται μία τεκτονική πλάκα προς μία δεύτερη και η δεύτερη μετακινείται προς την πρώτη. Σταδιακά δημιουργείται μεγάλη πίεση αναμεταξύ τους. Έτσι, είτε δε σπάει καμία από τις δύο ή δε μετακινείται η μία πιο πάνω από την άλλη, ώστε να υπάρξει εκτόνωση.
Αποτέλεσμα; Λόγω της μεγάλης πίεσης μία από τις δυο πλάκες μετακινείται ή σπάει, κι έτσι δημιουργείται το Τσουνάμι.
Βέβαια, το πόσο μεγάλο θα είναι το μέγεθος του κύματος εξαρτάται από το εστιακό βάθος του επίκεντρου του σεισμού και τη διάρκεια.
Αξίζει να σημειωθεί πως το τελικό τους ύψος κυμαίνεται από 1 μέχρι 15 μέτρα, ενώ τα μεγαλύτερα Τσουνάμι στην ιστορία έχουν φτάσει τα 30 – 40 μέτρα.
Τέλος, όσον αφορά την ταχύτητα τους, σε ανοιχτή θάλασσα φτάνουν τα 700 – 800 χλμ./ώρα. Μόλις πλησιάσουν στη στεριά, φτάνουν τα 40 χλμ./ώρα.
Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε τη δημιουργία ενός τσουνάμι:
Πρόγνωση και μέθοδοι επιβίωσης
Δυστυχώς, στην Ελλάδα, όπως και στη γενικότερη περιοχή της Μεσογείου δεν υπάρχουν τα απαραίτητα συστήματα συναγερμού για την προειδοποίηση και αντιμετώπιση φαινομένων τύπου Τσουνάμι. Και η Μεσόγειος είναι από τις τοπ σεισμογενείς περιοχές παγκοσμίως.
Οι τεχνικές και κοινωνικές συνιστώσες ενός συστήματος προειδοποίησης, επικοινωνίας και αντιμετώπισης των Τσουνάμι περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
- Αριθμός σεισμογράφων: Πρέπει να υπάρχει στις περιοχές που κινδυνεύουν ένα εκτενές δίκτυο σεισμογράφων, οι οποίοι θα ανιχνεύουν και θα καταγράφουν τις δονήσεις από υποθαλάσσιους σεισμούς.
- Κέντρα επεξεργασίας δεδομένων: Πρέπει να δημιουργηθούν περιφερικά κέντρα επεξεργασίας των δεδομένων που συλλέγονται. Έτσι, θα επιτρέπουν προβλέψεις για φαινόμενα τύπου τσουνάμι, για το χρόνο που θα συμβούν, την ένταση τους και τις περιοχές που θα πληγούν.
- Συστήματα επικοινωνίας: Συστήματα με σειρήνες που θα προειδοποιούν τον κόσμο πρέπει να δοκιμαστούν και να βρίσκονται σε ετοιμότητα. Για το σκοπό αυτό είναι αναγκαίο να υιοθετηθούν συγκεκριμένα πρωτόκολλα.
- Εκπαίδευση των πληθυσμών: Οι άνθρωποι που ζουν στις περιοχές που πιθανόν κάποτε να κινδυνεύσουν πρέπει να εκπαιδευτούν για ζητήματα που είναι σχετικά με τους σεισμούς και τα Τσουνάμι. Είναι αναγκαίο να γίνουν σχεδιασμοί για το που θα καταφύγουν οι κάτοικοι που κινδυνεύουν και ποια μέσα θα χρησιμοποιηθούν.
Ειδικά το παράδειγμα της Σουμάτρας το 2004 είναι μια γροθιά στο στομάχι. Δύο ώρες χρειάστηκαν τα τσουνάμι για να ταξιδέψουν στις ακτές της Σρι Λάνκα και της Ινδίας. Δύο ώρες που θα έδιναν αρκετό χρόνο για την απομάκρυνση δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων που τελικά χάθηκαν.
Τα μεγαλύτερα Τσουνάμι της ιστορίας
Όπως αναφέραμε και στην αρχή του άρθρου τα Τσουνάμι πάντα υπήρχαν. Δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά. Στον παραπάνω χάρτη μπορεί να παρατηρήσει κανείς τα πιο πρόσφατα γεωλογικά φαινόμενα ανά τον κόσμο.
Ας δούμε τα τρία μεγαλύτερα Τσουνάμι της νεότερης ιστορίας:
- 9 Ιουλίου 1958: το μέγα-Τσουνάμι που χτύπησε τον κόλπο Lituya Bay, ένα φιόρδ κοντά στον Κόλπο της Αλάσκας, ύψους 524 μέτρων, ήταν ασύλληπτο. Το Τσουνάμι στοίχισε τη ζωή σε περίπου 100 ανθρώπους. Ο εγκέλαδος των 8 Ρίχτερ ήταν θανατηφόρος. Οι γεωλόγοι υποστηρίζουν ότι το 1936 την περιοχή έπληξε ένα κύμα 150 μέτρων ύψους, ενώ μερικές δεκαετίες πιο πριν το 1853 είχε σημειωθεί τσουνάμι 120 μέτρων.
- 26 Δεκεμβρίου 2004: Στις 7:58 π.μ., ένα ρήγμα στη Σουμάτρα της Ινδονησίας, μετακινήθηκε ξαφνικά. Ένας μεγάλος σεισμός μεγέθους 9,1 της κλίμακας Ρίχτερ ταρακούνησε την περιοχή. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, απελευθερώθηκε ενέργεια, ισοδύναμη με περίπου 550 εκατομμύρια φορές την ατομική βόμβα που έπεσε στη Χιροσίμα το 1945. Αποτέλεσμα; 250.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
- 11 Μαρτίου 2011: Ο σεισμός 9,0 και – 9,1 Ρίχτερ στην βορειοανατολική Ιαπωνία, ήταν το αποτέλεσμα να διαδοθεί τσουνάμι στον Ειρηνικό ωκεανό. Στις Ιαπωνικές ακτές το Τσουνάμι έφτασε σε ύψος τα 10 μέτρα, ενώ σε κάποια σημεία έφτασε ακόμα και τα 40,5 μέτρα. Φυσικά, και σε αυτή την περίπτωση χάθηκαν χιλιάδες ανθρώπινες ζωές και καταστράφηκαν περιουσίες. Αξίζει να σημειωθούν τα πυρηνικά ατυχήματα στον σταθμό Φουκουσίμα 1, τα οποία οδήγησαν στην πιο σύγχρονη οικολογική ραδιενεργή καταστροφή.
Τσουνάμι στην Ελλάδα
Το παράδειγμα της Αμοργού
Ήταν ξημερώματα της 9ης Ιουλίου του 1956, όταν χτύπησε ο εγκέλαδος το νησί της Αμοργού. Ο σεισμός ήταν 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, ενώ ισοδυναμούσε με την έκρηξη 10.000 ατομικών βομβών. Ήταν ο μεγαλύτερος σεισμός που σημειώθηκε στην Ευρώπη του 20ου αιώνα. Δώδεκα λεπτά αργότερα, ο μετασεισμός των 6,9 Ρίχτερ ισοπέδωσε και τη Σαντορίνη.
Το 35% των σπιτιών κατέρρευσαν και το 45% παρουσίασαν μεγάλες ή μικρές ζημιές. Οι νεκροί ανήλθαν στους 53. Ζημιές υπέστησαν τα νησιά Αμοργός, Ανάφη, Αστυπάλαια, Ίος, Πάρος, Νάξος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος και Λειψοί. Συνολικά, καταστράφηκαν 529 σπίτια, ενώ τραυματίστηκαν παραπάνω από 100 κάτοικοι.
Λόγω της ηφαιστειογενούς περιοχής που βρίσκονται οι Κυκλάδες και το επίκεντρο του σεισμού να βρίσκεται στο ρήμα της θαλάσσιας λεκάνης της Αμοργού, δημιουργήθηκε τσουνάμι.
Το Τσουνάμι έφτασε τα 25 μ. στην Αμοργό, τα 20 μ. στην Αστυπάλαια και τα 10 μ. στη Φολέγανδρο. Βέβαια έφτασε ασθενέστερο μέχρι τη Σμύρνη, αλλά και την Καλαμάτα.
Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής, από το τσουνάμι μία γυναίκα έχασε τη ζωή της στην Κάλυμνο.
Αξίζει να σημειωθεί πως λόγω της γεωμορφολογίας της Αμοργού, καθώς το υψόμετρο του όρους Κρίκελου φτάνει τα 823 μ., δεν άφησε το τσουνάμι 25 μέτρων να εισχωρήσει στην ενδοχώρα και να κάνει μεγάλες καταστροφές. Αποτέλεσμα ήταν το τσουνάμι να καταστρέψει παραλιακές κατοικίες και επιχειρήσεις, καθώς επέστρεψε πίσω.
Ο σεισμός αυτός ήταν η αιτία πολλοί Κυκλαδίτες να μεταναστεύσουν στην Αθήνα, ενώ προσφέρθηκαν αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες να βοηθήσουν.
Σε ποιες περιοχές της Ελλάδας παραμονεύει;
Σύμφωνα με νέα μελέτη, η παγκόσμια έκθεση στους κινδύνους της φύσης διπλασιάσθηκε μεταξύ 1975-2015. Αιτία είναι η διαρκώς αυξανόμενη αστικοποίηση, η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού και η οικονομική ανάπτυξη.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχει συστηματική καταγραφή των κυμάτων Τσουνάμι που έχουν χτυπήσει τη μεσόγειο θάλασσα και συγκεκριμένα το νοτιοανατολικό τμήμα της. Υπολογίζονται γύρω στα 300 τσουνάμι και έχουν συμβεί τα τελευταία 3500 χρόνια.
Οι πιο ευάλωτες περιοχές της Ελλάδας για δημιουργία κύματος Τσουνάμι είναι οι εξής:
- Η περιοχή του Κορινθιακού κόλπου.
- Ο Ευβοϊκός κόλπος.
- Και η θαλάσσια περιοχή νοτιανατολικού Αιγαίου-Κρήτης.
Ως τα πιο καταστροφικά τσουνάμι στην Ελλάδα θεωρούνται:
- 17ος αιώνας π.Χ Σαντορίνη, έκρηξη ηφαιστείου.
- 365 μ.Χ, Κρήτη, σεισμός 8 Richter.
- 1303 μ.Χ, ανατολική Μεσόγειος, Ελληνικό νησιωτικό τόξο.
Σύμφωνα με άρθρο του πολιτικού μηχανικού Αχιλλέα Σαμαρά στο περιοδικό ωκεανογραφίας “Ocean Science” της Ευρωπαϊκής Ένωσης Γεωεπιστημών (EGU), πιστεύεται ότι:
Ένας ισχυρός σεισμός περίπου επτά βαθμών στα ανοιχτά των ακτών θα προκαλούσε ένα μεγάλο Τσουνάμι. Θα μπορούσε να πλημμυρίσει τις παράκτιες περιοχές της νότιας και νοτιοδυτικής Κρήτης σε ύψος έως πέντε μέτρων πάνω από το επίπεδο της θάλασσας. Σε μια τέτοια περίπτωση, συνολικά γύρω στα 3,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα ξηράς κατά μήκος των ακτών της Κρήτης πιθανώς θα βρίσκονταν κάτω από το νερό.
Info
el.wikipedia.org/wiki/Τσουνάμι
www.cityofnafplio.com/2014/02/12
Εφημερίδα «Ελευθερία», 10/7/1956
