Ο Ravi Shankar μας είναι γνωστός ως ο Ινδός μουσικός και δεξιοτέχνης του sitar που εισήγαγε τους εξωτικούς ήχους της Ινδικής μουσικής στο δυτικό κόσμο. Το sitar είναι ένα όργανο που μοιάζει με κιθάρα, έχει έξι μελωδικές χορδές και 25 συνοδευτικές, δίνοντας έναν ιδιαίτερο, ατμοσφαιρικό ήχο. Ο πυρήνας της μουσικής του ήταν πάντα η πνευματικότητα που αγγίζει αμέσως τον ακροατή και κάνει το μυαλό να ταξιδεύει. Ο Ravi Shankar είναι γνωστός και με το ψευδώνυμο «Νονός της μουσικής του κόσμου» . Η σπάνια ιδιοφυΐα του άνοιξε τα αυτιά και τα μυαλά εκατομμυρίων στη θαυμάσια αισθητική της αρχαίας μουσικής παράδοσης της Ινδίας και με ασυναγώνιστη καλλιτεχνία δημιούργησε γέφυρες κατανόησης της μουσικής μεταξύ των λαών της γης.
Τα πρώτα χρόνια
Γεννήθηκε το 1920 στη Βρετανική Ινδία από γονείς που ανήκαν στην ανώτερη κάστα των Βραχμάνων, καθώς ο πατέρας του διετέλεσε δημοτικός άρχοντας της περιοχής Jhalawar της κεντρικής Ινδίας και η μητέρα του ήταν κόρη πλούσιου γαιοκτήμονα. Στην ηλικία των 10 ετών βρέθηκε μαζί με το μεγαλύτερο αδερφό του, Uday, στο Παρίσι. Ο Uday ήταν χορευτής στην ομάδα Compagnie de Danse Musique Hindous και επηρέασε έντονα την εξέλιξη του Ravi, ο οποίος είχε δηλώσει ότι παρακολουθώντας τις παραστάσεις και ακούγοντας τη μουσική, ανέλυσε και κατέληξε τι θα προσέφερε στο δυτικό κοινό, ώστε να εκτιμήσει την ινδική μουσική. Στα 13 του έγινε μέλος της ομάδας, καθώς έμαθε να χορεύει και να παίζει διάφορα ινδικά μουσικά όργανα. Από τις αρχές μέχρι τα μέσα του 1930 έκαναν περιοδείες σε Αμερική και Ευρώπη. Έμαθε γαλλικά, ανακάλυψε τη δυτική κλασσική μουσική, την jazz και τον κινηματογράφο. Το συνονθύλευμα αυτό ινδικής και ευρωπαϊκής κουλτούρας ήταν αργότερα εμφανές στις μουσικές συνθέσεις του και τον βοήθησε να κερδίσει τον σεβασμό των Ευρωπαίων.
Μουσική καριέρα
Το 1935 ο Ravi Shankar γνωρίζει τον guru και ταλαντούχο οργανοπαίχτη Allaudin Khan, ο οποίος και έγινε o δάσκαλός του στη μουσική για πολλά χρόνια. Ο Khan έγινε σολίστ στους Compagnie de Danse Musique Hindous και πρότεινε στον Ravi να τον εκπαιδεύσει με την προϋπόθεση να γυρίσουν στη Maihar της Ινδίας. Έτσι το 1938 εγκατέλειψε τη χορευτική του καριέρα και σπούδασε ινδική κλασσική μουσική στο πλευρό του Allaudin. O Ravi έγινε βιρτουόζος του sitar και μόλις έναν χρόνο αργότερα, το 1939, έδωσε την πρώτη του μουσική παράσταση. Στην πορεία ο Khan έγινε για τον νεαρό Ravi μέντορας και πνευματικός καθοδηγητής. Διατηρούσε ανοιχτή στάση απέναντι στις διαφορετικές κουλτούρες και θρησκείες, και αυτό ήταν κάτι που επηρέασε τον Shankar στη ζωή και στην καριέρα του.
Κατά τη διάρκεια της μακράς καριέρας του, ο Shankar έγινε ο πιο γνωστός εκφραστής της κλασικής μουσικής Hindustani (Βόρεια Ινδία), ερμηνεύοντας με τους πιο διακεκριμένους μουσικούς κρουστών της Ινδίας και κάνοντας δεκάδες επιτυχημένες ηχογραφήσεις. Το 1962 ίδρυσε τη Σχολή Μουσικής Kinnara στη Βομβάη και στη συνέχεια καθιέρωσε μια δεύτερη σχολή στο Λος Άντζελες το 1967. Ωστόσο, έκλεισε και τις δύο σχολές μερικά χρόνια αργότερα, έχοντας απογοητευτεί από τη κλασική μέθοδο διδασκαλίας.
Τη δεκατετία του 1960, οι συναυλίες του με τον Αμερικανό βιολιστή Yehudi Menuhin και η συνεργασία του με τον George Harrison, κιθαρίστα του τότε δημοφιλούς βρετανικού μουσικού συγκροτήματος Beattles, βοήθησαν να φέρει την ινδική μουσική στο προσκήνιο της Δύσης. Μεταξύ των ποικίλων μουσικών που επηρέασαν το στιλ του Shankar ήταν ο σαξοφωνίστας της τζαζ John Coltrane, και ο συνθέτης Philip Glass, με τον οποίο ο Shankar συνεργάστηκε στο album Passages (1990). Είναι αξιοσημείωτα τα επιτεύγματα του στην παραδοσιακή ινδική μουσική αλλά και στη δυτική μουσική που επηρεάζεται από την Ινδία.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του κέρδισε πολλά βραβεία Grammy και το 1997 έλαβε το βραβείο Praemium Imperiale του Συλλόγου Ιαπωνικής Τέχνης για τη μουσική. Ο Shankar συνέχισε να δίνει συναυλίες στη δεκαετία του ’90, συνοδευόμενος συχνά από την κόρη του Anoushka, η οποία, όπως και ο πατέρας της, ειδικεύτηκε στη μίξη ινδικών και δυτικών παραδόσεων. Επίσης κόρη του Ravi είναι η τραγουδοποιός Norah Jones, που κέρδισε πολλαπλές βραβεύσεις, και η μουσική της παρουσιάζει ένα ιδιαίτερο μείγμα τζαζ, ποπ και country.
Δύο μήνες μετά τον θάνατό του, ο Shankar κέρδισε ένα τέταρτο βραβείο Grammy για τη συλλογή ragas με τίτλο: The Living Room Sessions Part 1. Επίσης, εκείνη την περίοδο τιμήθηκε με το βραβείο επίτευξης της Recording Academy. Παρά τις αυστηρές μουσικές του υποχρεώσεις, ο Shankar έγραψε και δύο αυτοβιογραφίες, που κυκλοφόρησαν με 30 χρόνια απόσταση μεταξύ τους: My Life, My Music (1969) και Raga Mala (1999).
O Ravi Shankar απεβίωσε σε ηλικία 92 ετών, έπειτα από επέμβαση καρδιάς.
Το ίδρυμα Ravi Shankar
Το Ίδρυμα Ravi Shankar ιδρύθηκε το 1997. Για την ίδρυση του ο Ravi Shankar διέθεσε όλα τα χρηματικά του έπαθλα και πραγματοποίησε διάφορες συναυλίες συγκέντρωσης κεφαλαίου. Το Ίδρυμα συνέβαλλε στη δημιουργία ενός κέντρου που βρίσκεται στο Δελχί και αποτελεί ένα χώρο με όμορφη ατμόσφαιρα όπου πολύ λίγοι, εξαιρετικά ταλαντούχοι και εργατικοί μαθητές, διδάσκονται την παλιά παράδοση του συστήματος μάθησης Gurukul. Το Ίδρυμα έχει επίσης χρηματοδοτήσει φοιτητές από τις ΗΠΑ, μαθητές του Shankar, ώστε να εισαχθούν στο κέντρο αυτό και να έχουν την ευκαιρία να ζήσουν, να εξασκήσουν και να αναπνεύσουν την αύρα της μουσικής, υπό την καθοδήγηση γκουρού σε μια ινδική ατμόσφαιρα. Το κέντρο είναι επίσης χώρος για ανεπίσημες και επίσημες ινδικές μουσικές και χορευτικές παραστάσεις και εκθέσεις τέχνης.
Το Ίδρυμα Ravi Shankar ιδρύθηκε όχι μόνο για να συλλέξει, να τεκμηριώσει και να αρχειοθετήσει τα τεράστια έργα του Ravi Shankar, τα οποία είναι κατακερματισμένα σε όλο τον κόσμο, αλλά και για να δεσμευτεί για τη συνέχιση της καλλιτεχνικής και δημιουργικής ενέργειας που ο μοναδικός αυτός μουσικός προσέφερε.
Ακολουθεί ένα μουσικό βίντεο όπου μπορούμε να απολαύσουμε την ατμοσφαιρική μουσική του Shankar και της κόρης του Anoushka:
https://www.youtube.com/watch?v=9xB_X9BOAOU
Πηγές:
