Πωλ Βερλαίν: στο όριο του έρωτα και του θανάτου

Πωλ Βερλαίν: Γάλλος συμβολιστής ποιητής, ανήκει στην ομάδα των περίφημων καταραμένων ποιητών. Έμεινε στην ιστορία τόσο για τη σπουδαία επίδραση του στη γαλλική ποίηση, όσο και για τη σχέση του με τον Αρθούρο Ρεμπώ. Μία ολέθρια και θυελώδη σχέση οδήγησε τον Βερλαίν στο διαζύγιο, τον αλκοολισμό και το έγκλημα. Ωστόσο, τον οδήγησε και στην κορύφωση της ποιητικής του παραγωγής, στο βίωμα της απόλυτης οριακής στιγμής μεταξύ έρωτα και θανάτου. Έτσι, μέσα από το αυτό οριακό βίωμα, ο ποιητής απελευθέρωσε όλες τις παραγωγικές δυνάμεις του και σημάδεψε τη γαλλική λογοτεχνία. Δυστυχώς, ταλαιπωρημένος από τον έκλυτο βίο του, πέθανε νωρίς, μόλις στα 51 του έτη, στις 8 Ιανουαρίου 1896. Με το έργο του, το οποίο χαρακτηριζόταν από μία διαρκώς αυξανόμενη ποιητική δυναμικής, ενέπνευσε πλήθος ποιητών, συμβολιστών και όχι μόνο.

Τα πρώτα βήματα του Πωλ Βερλαίν

Ο Πωλ Βερλαίν γεννήθηκε στις 30 Μαρτίου 1844 στο Μετς. Ανήκε σε εύπορη οικογένεια. Ο πατέρας του ονομαζόταν Νικολά – Ωγκύστ και η μητέρα του Ελίζα – Στεφανί Ντεέ. Ο Πωλ Βερλαίν αν και δεν έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το σχολείο σε μικρή ηλικία, δεν άργησε να κάνει εμφανή την κλίση του στα γράμματα. Σε ηλικία μόλις 14 ετών, ο μικρός μαθητής έστειλε στον περίφημο συγγραφέα Βίκτωρα Ουγκώ το πρώτο του ποίημα. Το ποίημα είχε τίτλο «Η Αγάπη». Φυσικά το συγκεκριμένο ποίημα αποτέλεσε μόνο την αρχή μίας σπουδαίας και μακράς ποιητικής παραγωγής.

Σύντομα, ο Βερλαίν αποφοίτησε και μετέβη στο Παρίσι. Στην πρωτεύουσα πλέον είχε την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με τους κύκλους της διανόησης και της τέχνης. Στα παρισινά καφέ, πέρναγε τον χρόνο του συζητώντας και κάνοντας γνωριμίες αρκετά χρήσιμες, ώστε να καθιερωθεί ως ποιητής και δημοσιογράφος. Η πρώτη του ποιητική συλλογή ήρθε μόλις στα 22 του χρόνια.  Ο τίτλος της συγκεκριμένης συλλογής: Τα Κρόνια ποιήματα.

Δυστυχώς, η πρώτη παραγωγική περίοδος έκλεισε με έναν αρκετά δραματικό τρόπο. Ο απροσδόκητος θάνατος του πατέρα του αλλά και της πρώτης του αγαπημένης, συνονόματης με τη μητέρα του, κλόνισαν την ευαίσθητη ψυχοσύνθεση του ποιητή και τον ώθησαν στις καταχρήσεις. Οι ασωτίες, τα ακραία βιώματα και οι ολοένα και πιο επικίνδυνες καταχρήσεις ώθησαν τον Βερλαίν στην συγγραφή της συλλογής του Ερωτικές γιορτές. Η παράδοση του ποιητή στις ηδονές και την ασωτία έδειξε να φτάνει στο τέλος της με το γάμο του με την Ματίλντ Μωτέ. Ο γάμος αυτός έμοιαζε αρχικά να αποτελεί μία σημαντική διέξοδο.

Η σχέση με τον Αρθούρο Ρεμπώ

Μέσα στην εμπόλεμη κατάσταση μεταξύ Γαλλίας και Πρωσίας που είχε ήδη επισκιάσει την οικογενειακή ευτυχία του Βερλαίν, όταν εκείνος κατατάχθηκε στο στρατό ως εθελοντής, μία συνάντηση επρόκειτο να του αλλάξει τη ζωή για πάντα. Στο Παρίσι κατέφθασε μόλις ο 18χρονος ταλαντούχος ποιητής, Αρθούρος Ρεμπώ. Αποτελώντας μία από τις πιο μυστηριώδεις, ταλαντούχες και δυσπρόσιτες προσωπικότητες στην ιστορία των γραμμάτων, ο Ρεμπώ, αν και μόλις 18 ετών, κατάφερε να γοητεύσει τον Πωλ Βερλαίν. Τη στιγμή που οι δύο άντρες συναντήθηκαν επρόκειτο να αρχίσει μία τόσο θυελλώδης ερωτική μα και πνευματική σχέση που έμελλε να σημαδέψει τη ζωή και το έργο τους.

Φυσικά, η σχέση αυτή οδήγησε στην πλήρη διάλυση του γάμου του Βερλαίν ενώ τον έκανε να φτάσει στο σημείο να πυροβολήσει τον Ρεμπώ, όταν εκείνος τον εγκατέλειψε οριστικά. Ωστόσο, οι ακραίες εμπειρίες του δίπλα στον Ρεμπώ, τα ταξίδια τους στο άγνωστο με στόχο την αναζήτηση των ακραίων εμπειριών και το αρρωστημένο ερωτικό πάθος, είχαν διπλή επίδραση επάνω του. Αφενός, οι καταστάσεις αυτές τον οδήγησαν στην ηθική κατάπτωση, τη φυλάκιση, τον αλκοολισμό, τις πολύμηνες νοσηλείες, την απομάκρυνση από τα παιδιά του. Από την άλλη πλευρά όμως, συνέβαλαν στην διαμόρφωση της ποιητικής παραγωγής, την κορύφωση της ποιητικής δυνατότητας και τον καθορισμό του προσωπικού ύφους του.

Ο Βερλαίν έχοντας ζήσει στα άκρα αλλά και ταλαιπωρηθεί σημαντικά, απεβίωσε σε ηλικία μόλις 51 ετών, στις 8 Ιανουαρίου του 1896. Η σχέση των δύο αντρών έχει μεταφερθεί στην μεγάλη οθόνη, σε σκηνοθεσία της Ανιέσκα Χόλαντ και με πρωταγωνιστές τους: Λεονάρντο Ντι Κάπριο, Ντομινίκ Μπλαν και Ρομάν Μπόχριντζερ.

Το ποιητικό έργο του Πωλ Βερλαίν

Ο Πωλ Βερλαίν έχει μία πλούσια ποιητική παραγωγή, ενώ από την εργογραφία του δε λείπουν και τα πεζά κείμενα. Ο Βερλαίν αποτέλεσε βασικό εκπρόσωπο της κίνησης του Συμβολισμού και ανήκει στον κύκλο εκείνων που ονομάστηκαν καταραμένοι ποιητές λόγω του έκλυτου βίου που διήγαν. Όπως προαναφέρθηκε, η συνάντηση του με τον ποιητή Αρθούρο Ρεμπώ, επέδρασε σημαντικά στην ποιητική του. Ο Πωλ Βερλαίν υιοθέτησε στην ώριμη ποίηση του ένα μοναδικό, δικό του πλέον ύφος και εξέφρασε με λυρισμό και γλαφυρότητα τις έντονες εμπειρίες του.

Ακολουθεί ενδεικτικά ένα ποίημα του Πωλ Βερλαίν, μεταφρασμένο στα ελληνικά από τον Κώστα Καρυωτάκη. Ο τίτλος του ποιήματος είναι «Οι Ράθυμοι»:

Μπα! Και η μοίρα μας έγινε πεζή.

Αν θέλετε, πεθαίνουμε μαζί;

— Σπάνια η πρόταση, ορισμένως.

— Ωραίο το σπάνιο. Λοιπόν εμπρός.

Ο τόπος θαυμάσιος και ο καιρός.

— Χι! χι! χι! Απογοητευμένος!

— Ίσως. Αλλά προπάντων εραστής

άψογος. Ανέκαθεν ιδεαλιστής.

Να πεθάνουμε τώρα ελάτε.

— Περσότερο ειρωνεύεστε, θαρρώ,

παρά όσο κάνετε τον τρυφερό.

Advertising

Loading...

Πάψετε, κύριε, αν αγαπάτε.

Έτσι το βράδυ κείνο απάνω στη

χλόη, και στ’ άνθη απάνω καθιστοί,

δυο περίεργοι ερωτευμένοι

αναβάλανε τέτοιο ζηλευτό

Advertising

Loading...

θάνατο, κι απομείνανε γι’ αυτό

— χι! χι! χι! — καταγοητευμένοι.

Στο παρακάτω βίντεο ακολουθεί το τρέιλερ της προαναφερθείσας ταινίας, που παρουσιάζει σε εξαιρετική σκηνοθεσία και με σπουδαίους ηθοποιούς, την καταλυτική σχέση των δύο αντρών. Ο τίτλος της ταινίας μεταφρασμένος στα ελληνικά «Καταραμένη Σχέση», ενώ ο πρωτότυπος «Total Eclipse»:

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο

Piette, Adam. (2000). One Hundred and One Poems by Paul Verlaine: A Bilingual Edition . Translated by Norman R. Shapiro. Pp. 292. Chicago: University of Chicago Press, 1999.

Turner, John. (2012). Two Religious Poems by Paul Verlaine. Comparative Critical Studies. 9. 80-83.

Meyers, John. (2011). The savage experiment: Arthur Rimbaud and Paul Verlaine. 33. 167-180.

Belavina, Ekaterina. (2017). From verlaine to vers libre: The evolution of the dominant of auditory imagination. Novoe Literaturnoe Obozrenie. 148. 37-42.

Sakhno, Irina. (2017). THE ICONOGRAPHY OF THE NIGHT IN MOON LANDSCAPES OF PAUL VERLAINE. 10.

Coates, Carrol. (2007). Verlaine poète de l’indécidable. Étude de la versification verlainienne (review). Nineteenth-Century French Studies. 35. 692-695. 10.

Turner, John. (2011). Paul Verlaine: Four poems [translated].. PN Review. 197. 57–58.

Παπαθανάκης Σταύρος. (2017). «Πωλ Βερλαίν: Ο σημαντικότερος λυρικός του πρώιμου Γαλλικού συμβολισμού που θα επηρεάσει πολλές γενιές ποιητές.». ανακτήθηκε από faros-24.gr.