Οκταβιανός Αύγουστος: Ο πρώτος αυτοκράτορας της Ρώμης

Οκταβιανός Αύγουστος: μία από τις σπουδαιότερες μορφές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ο ηγέτης που εκδικήθηκε για τον θάνατο του Ιουλίου Καίσαρα και έφθασε τη Ρώμη στο σημείο της μεγαλύτερης ακμής της. Φιλάσθενος και σωματικά αδύναμος, αλλά πανέξυπνος και δυναμικός. Ο Αύγουστος κατάφερε να συντρίψει έναν έναν όλους τους αντιπάλους του, με αποκορύφωμα τον γενναίο Μάρκο Αντώνιο και την Κλεοπάτρα. Μετά το θάνατό του θεοποιήθηκε, ενώ ακόμη και ο μήνας Αύγουστος, έλαβε το όνομα του προς τιμήν του. Η προσωπικότητα σημάδεψε ανεξίτηλα την ιστορία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μα και ολόκληρου του τότε γνωστού κόσμου. Η σημασία που ο Οκταβιανός έδινε στη σωστή διακυβέρνηση είναι φανερή στο ακόλουθο ρητό του:

“Tο προνόμιο της εγκαθίδρυσης ενός κράτους πάνω σε στέρεες και ασφαλείς βάσεις, μπορεί να είναι δικό μου, όπως και η απόλαυση των ανταμοιβών που επιθυμώ, αλλά μόνο εάν μπορώ να κληθώ ο δημιουργός της καλύτερης δυνατής διακυβέρνησης και αν διατηρώ την ελπίδα ότι, όταν πεθάνω, τα θεμέλια που έχω θέσει για τη μελλοντική διακυβέρνηση, θα στέκονται σταθερά και ακλόνητα.”

Aύγουστος Kαίσαρας

Η γέννηση και η άνοδος του πρώτου αυτοκράτορα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας

Ο Αύγουστος Οκταβιανός γεννήθηκε το 63 π. Χ. και έζησε έως το 14 μ. Χ.. Ο πατέρας του Οκτάβιος, προερχόταν από ευυπόληπτη μα όχι ιδιαίτερα πλούσια οικογένεια της τάξης των Ιππέων. H μητέρα του Ατία ήταν ανιψιά του Ιουλίου Καίσαρα. Ο Ιούλιος Καίσαρας υιοθέτησε τον Οκταβιανό το 46 π. Χ. Μετά τη δολοφονία του Καίσαρα, o Αύγουστος με το Λέπιδο και το Μάρκο Αντώνιο σχημάτισαν την λεγόμενη Τριανδρία και εξολόθρευσαν τους δολοφόνούς του (Βρούτο και Κάσσιο) στην περίφημη μάχη στους Φιλίππους (42 π.Χ.).

Η αυτοκρατορία αρχικά χωρίστηκε σε τρία τμήματα. Πολύ σύντομα όμως, ο Οκταβιανός Αύγουστος εξολόθρευσε, αρχικά, τον Λέπιδο, αφαιρώντας του κάθε εξουσία εκτός της θρησκευτικής, και έπειτα τον σπουδαίο πολεμιστή και στρατηγό Μάρκο Αντώνιο. Ο δεύτερος, ηττήθηκε από τον Αύγουστο πρώτα στην περίφημη Ναυμαχία στο Άκτιο, το 31 π.Χ,  και στη συνέχεια στην Αλεξάνδρεια. Η ύποπτη για τους Ρωμαίους σχέση του Μάρκου Αντώνιου με την Κλεοπάτρα, έδωσε στον Οκταβιανό την στήριξη που χρειαζόταν από τη Σύγκλητο και τους πολίτες, επιτρέποντάς του να αφαιρέσει την εξουσία του Μάρκου Αντωνίου και να του επιτεθεί. Ο Μάρκος Αντώνιος, ηττημένος και ταπεινωμένος οδηγήθηκε στην αυτοκτονία. Αντίστοιχα, η Κλεοπάτρα αυτοκτόνησε για να μην υποστεί την ταπείνωση που θα ακολουθούσε την ήττα της από τον Οκταβιανό, ο οποίος σκόπευε να την περιφέρει στη Ρώμη ως τρόπαιο της νέας του κατάκτησης. Μετά την τελευταία του νίκη, ο Αύγουστος ήταν πλέον μονοκράτορας και πρώτος αυτοκράτορας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μία νέα εποχή ανέτειλε για τη Ρώμη. Μία εποχή που επρόκειτο να αλλάξει τη μοίρα της για πάντα, μετατρέποντας την στην πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η αυτοκρατορία του Οκταβιανού Αυγούστου

Ο Οκταβιανός ταχύτατα συγκέντρωσε όλα τα  πολιτικά αξιώματα στο πρόσωπο του. Απέφυγε ωστόσο να ανακηρυχθεί δικτάτορας, προκειμένου να μην απομακρυνθεί από τη δημοκρατική παράδοση των Ρωμαίων. Άλλωστε, η προβολή της σύνδεσης με την παράδοση αποτέλεσε τον κεντρικό άξονα της απόλυτα πετυχημένης προπαγάνδας του. Τα χρόνια της ηγεμονίας του Οκταβιανού Αυγούστου αποτέλεσαν χρόνια εσωτερικής ειρήνης για τη Ρώμη. Ο αυτοκράτορας φρόντισε να έχει μονίμως το λαό μα και την αριστοκρατική τάξη με το μέρος του και το κατάφερε, καθώς αν και το πολίτευμα του δεν ήταν δημοκρατικό, έδωσε μία επίφαση νομιμότητας στη διακυβέρνηση του και ορισμένες εξουσίες στην ανώτερη τάξη. Η πόλη αναδιαμορφώθηκε και υψώθηκαν ναοί και μεγαλοπρεπή κτίσματα όχι μόνο για τους επιφανείς αλλά και για το λαό. Ο ίδιος ενίσχυσε σημαντικά το στρατό και φρόντισε να ενισχύσει παραδοσιακούς θεσμούς, όπως εκείνον της οικογένειας. Η μεταμόρφωση της πόλης κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Οκταβιανού Αυγούστου υπήρξε τόσο μεγάλη, ώστε ο ίδιος υποστήριζε ότι παρέλαβε μία πόλη από τούβλα και άφησε μία πόλη από μάρμαρο.

Το μοντέλο διακυβέρνησης και διαβίωσης που πρόβαλε και τήρησε ο Οκταβιανός Αύγουστος απείχε αρκετά από εκείνο που ακολούθησαν οι μεταγενέστεροι Ρωμαίοι αυτοκράτορες. Ο ίδιος έζησε λιτά, προβάλλοντας την απλότητα, την ολιγάρκεια και τη σεμνότητα. Πρότεινε την επιστροφή στο μοντέλο του Ρωμαίου αγρότη, πολίτη, πολεμιστή που ζει με ευσέβεια μακριά από την τρυφή και την ακολασία.

Το τέλος του Αυγούστου

Ο Οκταβιανός διοίκησε σοφά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ως το θάνατο του, το 14 μ.Χ.. Στην εποχή του επικράτησαν η ειρήνη και η ευνομία, ενώ επιβλήθηκε η λατινική ισχύς σε όλη τη Μεσόγειο, που έγινε πλέον μία ρωμαϊκή λίμνη. Οι πειρατές και οι ληστές εξαλείφθηκαν, το εμπόριο, η βιοτεχνία και οι τέχνες άνθισαν σημαντικότατα, η Ρώμη ξαναχτίστηκε, ο στρατός αναδιαρθρώθηκε και τα σύνορα της επεκτάθηκαν. 

Μετά το θάνατο του Αυγούστου, η αυτοκρατορία πέρασε στα χέρια του εκλεγμένου από εκείνον και δεκτό από την Σύγκλητο Τιβέριου, ο οποίος ήταν θετός υιός του. Παρά την αρκετά εύθραυστη υγεία του, έζησε ως τα 77 του χρόνια και πέθανε ήρεμα στο κρεβάτι του.  Ο Οκταβιανός Αύγουστος θεοποιήθηκε αμέσως μετά το θάνατό του, πράξη που αποδεικνύει την εκτίμηση και το θαυμασμό προς το πρόσωπο του. Ακόμη, τα ονόματα «Καίσαρ» και «Αύγουστος» έγιναν τίτλοι για τους μεταγενέστερους Ρωμαίους αυτοκράτορες. Τα τελευταία λόγια του σπουδαίου ανδρός κινούν αρκετά το ενδιαφέρον, καθώς μοιάζουν να είναι αρκετά έξω από το χαρακτήρα του. Ο Αύγουστος φαίνεται ότι λίγο πριν πεθάνει είπε:

«Χειροκροτήστε φίλοι μου. Η κωμωδία ετελείωσε!» (Plaudite, amici, comedia finita est!).

Ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή του Οκταβιανού

Στον παρακάτω σύνδεσμο ακολουθεί ντοκιμαντέρ από τη σειρά «Η δημιουργία της Ρώμης σε 8 ημέρες» με τίτλο «Ο πρώτος αυτοκράτορας της Ρώμης», στο οποίο μπορεί να παρακολουθήσει κανείς, σύντομα, το βίο και το έργο του Οκταβιανού Αυγούστου:

https://www.youtube.com/watch?v=oSWvkHlSIfI

Πηγές που χρησιμοποιήθηκαν για το άρθρο:

1. «Οκταβιανός/Ρώμη» ανακτήθηκε από science.fandom.com (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
2. Ζενάκος Αύγουστος, «Καίσαρ Αύγουστος 63 π.X. – 14 μ.X.» ανακτήθηκε από tovima.gr (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
3. «Οκταβιανός Αύγουστος» ανακτήθηκε από  militaryhistory.gr (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
4. «Αύγουστος» ανακτήθηκε από gnomikologikon.gr (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
5. «Μάρκος Αντώνιος – Μάρκος Αντώνιος και Ιούλιος Καίσαρας | Μέρος Α’» ανακτήθηκε από lecturesbureau.gr (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
6. «Μάρκος Αντώνιος – Μάρκος Αντώνιος και Ιούλιος Καίσαρας | Μέρος Β’» ανακτήθηκε από lecturesbureau.gr (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
7. «Μάρκος Αντώνιος – Μάρκος Αντώνιος και Ιούλιος Καίσαρας | Μέρος Γ’» ανακτήθηκε από lecturesbureau.gr (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
8. «Κωνσταντίνος Καβάφης “Ἀπολείπειν ὁ Θεός Ἀντώνιον”» ανακτήθηκε από latistor.blogspot.com (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
9. «Η Ναυμαχία του Ακτίου» ανακτήθηκε από sansimera.gr (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
10. «Μάρκος Αντώνιος» ανακτήθηκε από staikoslibraries.gr (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).
11. Σέικο Έμμα, «Μάρκος Αντώνιος και Κλεοπάτρα, μια σχέση πάθους και εξουσίας» ανακτήθηκε από pillowfights.gr (τελευταία επίσκεψη 17/08/2020).