Συχνά ο Γάλλος χημικός, Louis Pasteur, καλείται ως ο «πατέρας της Μικροβιολογίας» -και όχι αδίκως- καθώς στα μέσα του 19ου αιώνα θεμελίωσε τη Μικροβιολογία και την Ανοσολογία. Απέδειξε την ύπαρξη των μικροοργανισμών, την παθογόνο δράση τους στα ζώα και στον άνθρωπο, καθώς και την αλλοίωση των τροφίμων από αυτούς. Επίσης, χάρη σε αυτόν, οι σύγχρονοι μικροβιολόγοι μπορούν να απομονώνουν διαφορετικά είδη μικροοργανισμών, να δημιουργούν εργαστηριακές καλλιέργειες και να τις αποστειρώνουν. Παρότι δεν ήταν ο πρώτος που συνέλαβε τη θεωρία των μικροβίων ή ο μόνος που μελέτησε τις λοιμώδεις ασθένειες, πέρασε από τη θεωρία στην πράξη, χρησιμοποιώντας αδιάσειστα πειραματικά δεδομένα, με τα οποία δε βοήθησε μόνο την Ιατρική και τη Βακτηριολογία, αλλά και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Με τη γενίκευση της μικροβιακής θεωρίας, κατάφερε να σώσει τόσο ανθρώπινες ζωές, όσο και τη γαλλική βιομηχανία και κτηνοτροφία, αναπτύσσοντας εμβόλια για τη χολέρα των πουλερικών, τον άνθρακα και τη λύσσα, όπως και αντισηπτικές μεθόδους στην Ιατρική και τη Χειρουργική. Επίσης, αξιομνημόνευτη υπήρξε η μελέτη της αλκοολικής ζύμωσης, η οποία οδήγησε στην επινόηση της παστερίωσης, μία μέθοδο με την οποία τα υγρά προϊόντα απαλλάσσονται από παθογόνα βακτήρια.
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΧΡΟΝΙΑ
Ο Louis Pasteur γεννιέται στη Ντολ, πόλη της επαρχίας Ιούδα, στη Γαλλία στις 27 Δεκεμβρίου 1822. Από μικρή ηλικία διδάχθηκε τη σημασία της σκληρής εργασίας, της πατρίδας, της θρησκείας και της οικογένειας. Ο πατέρας του, Jean-Joseph, ασχολούνταν με τη βυρσοδεψία, ενώ διακρίθηκε για τη συμμετοχή του στους Ναπολεόντειους πολέμους, με τον τίτλο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής. Το 1816 νυμφεύεται την Jeanne-Etiennette Roqui, με την οποία αποκτά τέσσερις κόρες και ένα γιο, τον Louis Pasteur. Οι μνήμες του Pasteur ξεκινούν στο Arbois, όπου μετακομίζει με την οικογένεια του. Κατά τη διάρκεια των γυμνασιακών του χρόνων παρουσίαζε μέτριες επιδόσεις στο σχολείο και ενδιαφερόταν περισσότερο για το σχέδιο και τη ζωγραφική, καθώς του άρεσε να φτιάχνει πορτραίτα των γονιών του, των φίλων και των γειτόνων.
Οι γονείς του, όπως τους ζωγράφισε ο ίδιος, σε ηλικία 13 ετών.
ΟΙ ΣΠΟΥΔΕΣ
Παρά την κλίση του στη ζωγραφική, η Τέχνη δεν κατάφερε να τον κερδίσει. Το 1842 αποφασίζει να δώσει εξετάσεις για να εισαχθεί στη σχολή Ecole Normale Superieure του Παρισιού, όμως αποτυγχάνει. Έτσι, αποφασίζει να προσπαθήσει ξανά, με αποτέλεσμα το 1843 να επιτύχει τον στόχο του, καταλαμβάνοντας την 4η θέση στον τομέα των Θετικών Επιστημών ανάμεσα σε 22 εισακτέους. Προτού αρχίσει να φοιτά στη σχολή, αποκτά ενδιαφέρον για τη Φυσική και τη Χημεία. Καθοριστική στιγμή για την επιλογή του αποτέλεσε η διάλεξη του θεμελιωτή της Οργανικής Χημείας, Jean-Baptiste Dumas, που παρακολούθησε στη Σορβόνη, μαζί με άλλους 600-700 φοιτητές. Ο ίδιος συνειδητοποιεί την ορθότητα της επαγγελματικής του επιλογής κατά τα φοιτητικά του χρόνια, καθώς απολαμβάνει τη ζωή στο εργαστήριο.
ΤΟ ΠΡΩΤΟΛΕΙΟ ΕΡΓΟ
Η επαγγελματική του σταδιοδρομία ξεκινά μετά τη λήψη του πτυχίου των Φυσικών Επιστημών το 1846, όταν διορίζεται καθηγητής στο Γυμνάσιο της Tournon. Παρ’ολα αυτά, προτιμά να συνεχίσει την εργαστηριακή έρευνα, οπότε αρνείται τον διορισμό του. Έτσι, εργάζεται ως βοηθός στο εργαστήριο του χημικού Antoine Balard, όπου πραγματοποιεί δύο ερευνητικές διατριβές και ολοκληρώνει το διδακτορικό το 1847. Παράλληλα, γνωρίζει σπουδαίους καθηγητές χημείας κατά τη διάρκεια του διδακτορικού του, οι οποίοι τον καθοδηγούν στη μελέτη της κρυσταλλογραφίας. Συσχετίζοντας την κρυσταλλική και μοριακή δομή των χημικών ενώσεων με τις οπτικές τους ιδιότητες και ερευνώντας το τρυγικό οξύ, μελετά την οπτική ισομέρεια των οργανικών ενώσεων και θεμελιώνει την στερεοχημεία. 
Με τις ανακαλύψεις του πάνω στη στερεοχημεία των μορίων ενισχύει την εξέλιξη των Βιοεπιστημών, καθώς γίνεται αντιληπτό ότι η δράση των βιομορίων (πρωτεϊνών, υδατανθράκων, λιπιδίων) εξαρτάται από την τρισδιάστατη δομή τους στο χώρο. Παρουσιάζοντας τα επιστημονικά του πορίσματα στην Γαλλική Ακαδημία Επιστημών, αναγνωρίζεται από την επιστημονική κοινότητα, αποκτώντας σημαντική απήχηση. Το 1848 διορίζεται αναπληρωτής καθηγητής Χημείας στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Μέχρι να γίνει τακτικός καθηγητής το 1852, αυτός, η σύζυγος και τα παιδιά του αντιμετώπισαν οικονομικές δυσκολίες, με αποτέλεσμα να αναλάβει επιπλέον ώρες διδασκαλίας. Μετά το 1852 αφιερώνει περισσότερο χρόνο στην έρευνά του.
Η ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ
Η πολυπόθητη επιτυχία για τον Pasteur δεν άργησε να έρθει. Το 1854 του δίνεται η ευκαιρία να εργαστεί ως καθηγητής Χημείας και παράλληλα διατελεί κοσμήτορας της Σχολής Φυσικών Επιστημών στην πόλη Lille. Μιας και η πόλη βρισκόταν στο κέντρο βιομηχανικής περιοχής, ο Pasteur ασχολείται με τα προβλήματα των παραγωγών, όπως η παρασκευή αλκοολούχων ποτών και η συντήρησή τους. Το 1856 ένας βιομήχανος από τη Lille ζητά τη βοήθεια του Pasteur, καθώς αυτός, -όπως και πολλοί κατασκευαστές αλκοολούχων σκευασμάτων από τεύτλα- αντιμετώπιζαν προβλήματα με την παραγωγή. Τα ποτά τους ήταν χαμηλής ποιότητας, είχαν όξινη γεύση και δυσάρεστη οσμή. Εστιάζοντας στην αλκοολική ζύμωση, δηλαδή τη διαδικασία μετατροπής του μούστου των σταφυλιών σε κρασί, ανακαλύπτει ότι το πρόβλημα είναι αποτέλεσμα της δράσης των μικροοργανισμών.
Αν και στην αρχή το πόρισμα προκάλεσε ισχυρές αντιδράσεις επιφανών χημικών της εποχής, ύστερα από αρκετά χρόνια, αναγνωρίστηκε ως ιδρυτής της Μικροβιολογίας. Η μελέτη της ζύμωσης συνεχίστηκε για τα επόμενα 20 χρόνια, με τον Pasteur να αναζητά την προέλευση της ζωής. Η επιμονή του αυτή αποδείχθηκε ωφέλιμη, καθώς κατάφερε να καταρρίψει τη θεωρία της «αυτόματης γένεσης» των μικροοργανισμών.
Η ΠΑΣΤΕΡΙΩΣΗ
Το 1857 επιστρέφει στο Παρίσι και αναλαμβάνει καθήκοντα Διευθυντή Σπουδών των Θετικών Επιστημών και Διοικητικού Διευθυντή στη σχολή Ecole Normale Superieure. Μέχρι το 1862 ολοκληρώνει την πρώτη σειρά πειραμάτων για την αφαίρεση των παθογόνων μικροβίων από βιολογικά προϊόντα με θέρμανση, μία μέθοδο που αργότερα ονομάστηκε παστερίωση, προς τιμήν του.
ΤΑ ΜΙΚΡΟΒΙΑ ΩΣ ΑΙΤΙΑ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ
Βέβαια, οι μελέτες του Pasteur δε βοήθησαν μόνο τους Γάλλους οινοπαραγωγούς, αλλά και τους παραγωγούς μεταξιού και αργότερα την Ιατρική. Το 1865 ξεσπά μία επιδημία στους μεταξοσκώληκες, η οποία απειλεί την γαλλική βιομηχανία παραγωγής μεταξιού. Έτσι ο Pasteur, υποψιαζόμενος ότι οι μεταδοτικές ασθένειες μπορεί να οφείλονται σε μικροοργανισμούς, όπως στην περίπτωση της ζύμωσης, αποδεικνύει ότι τα μικρόβια ήταν υπεύθυνα για την νόσο που πρόσβαλε τους μεταξοσκώληκες. Η εργασία αυτή συνιστά την απαρχή των ερευνών του, όσον αφορά τις μολυσματικές ασθένειες που προκαλούν τα μικρόβια στον άνθρωπο και στους ζωικούς οργανισμούς.
Η ΕΠΙΝΟΗΣΗ ΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ
Στη συνέχεια, παρατηρεί ότι οι ζωϊκοί οργανισμοί που έπασχαν από μία μολυσματική ασθένεια, αποκτούσαν ανοσία σε αυτή. Η σύλληψη της ιδέας έγινε τυχαία, καθώς μελετούσε το μικρόβιο της χολέρας των πουλερικών. Παρόλο που όλα τα κοτόπουλα, στα οποία είχε χορηγήσει το μικρόβιο πέθαιναν, ένα στο οποίο είχε χορηγηθεί μικρόβιο από παλαιότερη καλλιέργεια, κατάφερε να επιβιώσει. Όταν, αργότερα, του χορήγησε μικρόβιο από τη νέα καλλιέργεια, εκείνο παρέμεινε υγιές. Συνεπώς, ένα στιγμιαίο λάθος του χάρισε τη βασική ιδέα για την επινόηση των εμβολίων κατά της χολέρας των πουλερικών, του άνθρακα και της λύσσας. Στις 6 Ιουλίου 1885 το πρώτο αντιλυσσικό εμβόλιο εφαρμόστηκε σε ένα παιδί 9 ετών. Φυσικά, το παιδί δεν προσβλήθηκε από την ασθένεια και ο Louis Pasteur απέκτησε ακόμη περισσότερη φήμη και αναγνώριση.
ΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ PASTEUR
To 1867, πριν ακόμη καταρρίψει τη θεωρία της αυτόματης γένεσης των μικροοργανισμών, παραιτείται από τη θέση του πρύτανη και του καθηγητή της σχολής Ecole Normale Superieure. Στη συνέχεια, ιδρύει το προσωπικό του Ινστιτούτο -τα εγκαίνια του οποίου πραγματοποιήθηκαν στις 14 Νοεμβρίου 1888 στο Παρίσι- με την παρουσία του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας. Το ερευνητικό του κέντρο επιθυμούσε να λειτουργεί με δωρεές και διεθνείς συνεισφορές, ώστε να είναι οικονομικά ανεξάρτητο από το κράτος. Το επιτυχημένο εγχείρημα του Pasteur, η επινόηση δηλαδή του αντιλυσσικού εμβολίου, ενίσχυσε αρκετά τη χρηματοδότηση του ερευνητικού του ιδρύματος.
Αναφορικά με τον σκοπό του Ινστιτούτου, το πρώτο καταστατικό όριζε την παροχή του αντιλυσσικού εμβολίου και την έρευνα των μολυσματικών ασθενειών. Επιπλέον, το ίδρυμα αποτέλεσε το φορέα, στον οποίο διδάχθηκε για πρώτη φορά η μικροβιολογία ως ανεξάρτητο μάθημα.
Η ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΤΟΥ ΖΩΗ
Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ο Pasteur μοιράστηκε τις αγωνίες του, τα επιτεύγματα, αλλά και τις αποτυχίες του με τη σύζυγό του, Marie Laurent, κόρη του πρύτανη του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου, στο οποίο ο Pasteur τελούσε αναπληρωτής καθηγητής Χημείας. Ο Pasteur και η Laurent παντρεύτηκαν στις 21 Μαΐου του 1849 και απέκτησαν πέντε παιδιά. Πριν ακόμη ασχοληθεί με τη μελέτη των μικροοργανισμών, ο Pasteur αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει το θάνατο της εννιάχρονης κόρης του το 1859, ύστερα του πατέρα του και της δίχρονης κόρης του -το 1864- και τέλος, της δωδεκάχρονης κόρης του.
Ο Louis Pasteur με την σύζυγο του, Marie Laurent
Πιθανώς, η θλίψη που του προκάλεσε η απώλεια των τεσσάρων αγαπημένων του προσώπων, αποτέλεσε εφαλτήριο για την εξέλιξή του και κίνητρο, ώστε να μη χαθούν περισσότερες αθώες ανθρώπινες ζωές.
Ο θάνατος δε δίστασε να χτυπήσει την πόρτα, ακόμη και του ίδιου, όταν μετά την παρουσίαση της εργασίας του για τους μεταξοσκώληκες στην Ακαδημία Επιστημών (1876), υφίσταται εγκεφαλικό επεισόδιο, όχι όμως θανατηφόρο. Έτσι, μένει παράλυτος από την αριστερή πλευρά, χωρίς να επηρεαστεί η πνευματική του διαύγεια. Σύντομα, επιστρέφει ξανά στην έρευνα του και, αυτή τη φορά, αφοσιώνεται στην απόδειξη της παθογόνου δράσης των μικροβίων (1877-1887). Με εφόδια την παρατηρητικότητα του και την διάθεση για σκληρή δουλειά ανακαλύπτει τον σταφυλόκοκκο που προκαλεί την οστεομυελίτιδα και τον στρεπτόκοκκο που ευθύνεται για τον επιλόχειο πυρετό. Παράλληλα με τον Γερμανό γιατρό, Robert Koch, με τον οποίο υπήρχε αντιπαλότητα, μελετά το μικρόβιο που είναι υπεύθυνο για την ασθένεια του άνθρακα και που προσέβαλε, κυρίως, τα πρόβατα. Σε αντίθεση με τον Koch και άλλους ερευνητές, ο Pasteur μπόρεσε να πείσει την επιστημονική κοινότητα για τον τρόπο μετάδοσης του ιού στα ζώα, με τη χρήση πειραματικών δεδομένων που προέκυψαν από τη μέθοδο των διαδοχικών αραιώσεων, την οποία ανακάλυψε πρώτος ο Koch.
ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ
Το 1881, αφού δημιούργησε τα εμβόλια κατά της χολέρας των πουλερικών, του άνθρακα και της λύσσας -πραγματοποιείται το όνειρό του- καθώς γίνεται μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών, ενώ του απονέμεται ο Μεγαλόσταυρος της Λεγεώνας της Τιμής. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ζει στα διαμερίσματά του στο Ινστιτούτο, έχοντας παραδώσει τα ηνία της επιστημονικής έρευνας στους στενούς του συνεργάτες: Emil von Behring, Alexandre Yersin, Albert Calmette, Charles Nicolle και Jules Bordet. O Louis Pasteur έφυγε από τη ζωή πλήρης έργου και ημερών στις 28 Σεπτεμβρίου 1895, σε ηλικία 73 ετών. Η κηδεία του τελέστηκε στην Παναγία των Παρισίων, δημοσία δαπάνη και η σορός του κείται σε κρύπτη του Ινστιτούτου Pasteur.
Δεδομένου ότι οι επιστημονικές ανακαλύψεις συχνά δημιουργούσαν παρεξηγήσεις και αντιπαλότητες ανάμεσα στους επιστήμονες, ο Louis Pasteur, σχεδόν πάντοτε, αντιμετωπιζόταν από την Ιατρική Ακαδημία και από ορισμένους χημικούς με δυσπιστία ή και με αντιπάθεια. Ωστόσο, το πάθος του για έρευνα, η ακλόνητη πίστη στο στόχο του και η εργατικότητά του, τον βοήθησαν να ξεπεράσει τις δυσκολίες που αντιμετώπισε και να αλλάξει το ρου της ιστορίας.
Επιτρέψτε μου να σας πω το μυστικό που με οδήγησε στο στόχο μου. Η δύναμή μου έγκειται αποκλειστικά στην αντοχή μου.
– Louis Pasteur
Ακολουθεί βίντεο από την Animated Hero Classics, στο οποίο παρουσιάζεται -με την μορφή κινουμένων σχεδίων- ο εμβολιασμός των προβάτων κατά του άνθρακα. Η επιτυχία αυτή, του έδωσε την ευκαιρία να διαμορφώσει έναν ασφαλέστερο κόσμο για τον άνθρωπο, εξασφαλίζοντας την εμπιστοσύνη της επιστημονικής κοινότητας.
Πηγές:
