Καλλιρρόη Παρρέν: η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια

Καλλιρρόη Παρρέν, Ελληνίδα φεμινίστρια, δημοσιογράφος, εκδότρια και λόγια. Ευαισθητοποιημένη ως προς τα γυναικεία θέματα είχε σαν μέλημά της την εξύψωση του μορφωτικού επιπέδου των γυναικών και παράλληλα δε σταμάτησε να διεκδικεί το δικαίωμα των γυναικών στον εργασιακό στίβο. Η Καλλιρρόη Παρρέν υπήρξε πρωτοπόρος του ελληνικού φεμινιστικού κινήματος. Έγραψε πολλά βιβλία, δοκίμια, άρθρα, θεατρικά έργα με κύριο θέμα τον ρόλο της γυναίκας, κάποια από αυτά ήταν: “Η Χειραφετημένη” (1915), “Η νέα γυναίκα” (1915), “Η ιστορία της γυναικός” (1889).

Το κοινωνικό πλαίσιο εποχής 

Οι γυναίκες απέκτησαν δικαίωμα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση το 1834 χωρίς όμως να υπάρχει εξάλειψη του αναλφαβητισμού. Το δικαίωμα ψήφου κατέκτησαν το 1930 αλλά όχι όλες, όσες ήταν άνω των 30 ετών και είχαν τελειώσει το δημοτικό. Αυτό συνέβη διότι στη διάρκεια αυτού του αιώνα την Ελλάδα ταλάνιζαν θέματα πολέμου που ήταν μείζονος σημασίας. Μολαταύτα, αρκετές γυναίκες ξεκίνησαν τον αγώνα τους για τα δικαιώματα ενάντια στις διακρίσεις που υπήρχαν. Δηλαδή πολλές δασκάλες ασκούσαν το επάγγελμά τους με στόχο την ένταξη της γυναίκας στο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο, παρόλο που πολλές φορές το αντίτιμο ήταν και η ίδια τους η ζωή. Ενάντια στην τρέχουσα κατάσταση ο φεμινισμός άρχιζε να παίρνει σάρκα και οστά με αργά, αλλά σταθερά βήματα. Με τη δράση της Καλλιρρόης Παρρέν, της Ελληνίδας φεμινίστριας, διακρίνουμε και τις απαρχές του φεμινιστικού κινήματος.

Λίγα λόγια για την ίδια

Όσον αφορά, τώρα, στην Καλλιρρόη Παρρέν, την πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια, γεννήθηκε το 1861 στο Ρέθυμνο προερχόμενη από το γένος Σιγανού. Το 1878 έλαβε το πτυχίο της δασκάλας με άριστα από το Αρσάκειο, ερχόμενη μαζί με την οικογένειά της στην Αθήνα. Το ίδιο έτος περίπου η Καλλιρρόη πραγματοποίησε τον γάμο της με τον Ιωάννη Παρρέν. Έναν άνδρα με δύναμη και γνωριμίες αγγλογαλλικής καταγωγής από την Κωνσταντινούπολη, δημοσιογράφο, ιδρυτή και διευθυντή του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων. Εξάλλου ο σύζυγός της στήριξε και ενθάρρυνε την Καλλιρρόη Παρρέν στον αγώνα της ενάντια στην ανισότητα των γυναικών. Μέσα από την οικογένειά του ήρθε και αυτή σε επαφή με τη δημοσιογραφία και πραγματοποίησε την είσοδό της στον χώρο αυτόν.

Η Καλλιρρόη Παρρέν από πολύ νωρίς συνειδητοποίησε τη βαρύτητα της μόρφωσης για την ένταξη της γυναίκας στην κοινωνία χωρίς ιδιαίτερες εξάρσεις και φανατισμούς. Ένας άνθρωπος που πολέμησε την αμάθεια, τις ανισότητες με αγωνιστικό φρόνημα και προχωρημένο, όσο άφηνε η εποχή, πνεύμα. Επιπροσθέτως η Καλλιρρόη Παρρέν θέλησε όλο αυτό το πνεύμα και την ιδιοσυγκρασία της να τη μεταφέρει και να τη μεταγγίσει στην κοινωνία σαν ένα άτομο προσφοράς και με κοινωνικούς προβληματισμούς. Γι’ αυτούς τους λόγους ήταν και έντονη η ενασχόλησή της με τα κοινά και περισσότερο με θέματα που απασχολούσαν τις γυναίκες. Αυτή ήταν η εμβληματική προσωπικότητα της Καλλιρρόης Παρρέν.

“Εφημερίς των Κυριών”

Το 1887 η Καλλιρρόη Παρρέν, πρωτοπόρος του ελληνικού γυναικείου κινήματος, ίδρυσε την εφημερίδα με το ψευδώνυμο αρχικά Εύα Πρενάρ και στη συνέχεια με το πραγματικό της όνομα και με τον τίτλο: “Εφημερίς των Κυριών”. Η συγκεκριμένη εφημερίδα προσλάμβανε μόνο γυναίκες και αφορούσε μόνο γυναίκες, αυτή ήταν και η καινοτομία της. Η πρώτη της κυκλοφορία ήταν στις 8 Μαρτίου. Στην αρχή ξεσήκωσε έντονες αντιδράσεις από τον υπόλοιπο τύπο, αλλά το αναγνωστικό κοινό τη στήριξε. Ωστόσο υπήρχαν και κάποιοι που θαύμασαν την πένα, το ήθος και το θάρρος της Καλλιρρόης, μερικοί από τους οποίους ήταν ο Γρηγόριος Ξενόπουλος και ο Κωστής Παλαμάς οποίος της αφιέρωσε και ένα ποίημά του.

Η απαρχή της εφημερίδας

Για 32 χρόνια η εφημερίδα κυκλοφορούσε με 4,5 φύλλα ημερησίως, δηλαδή μέχρι το 1918 όταν εξόρισαν την Καλλιρρόη Παρρέν, την πρωτοπόρο του φεμινισμού, λόγω των πολιτικών πεποιθήσεών της στην Ύδρα. Σε ομιλία της στο Λύκειο Ελληνίδων εξήγησε πως ο λόγος που την έκανε να δημιουργήσει την εφημερίδα ήταν ένα ταξίδι της. Λόγω αυτού του ταξιδιού είχε έρθει σε επαφή με τη σκληρή ζωή της ανατολίτισσας γυναίκας. Η συγκεκριμένη εφημερίδα έδινε τη δυνατότητα σε γυναίκες με μόρφωση να ασχοληθούν με τον χώρο της γραφής. Επιπλέον μπορούσαν να επικοινωνήσουν απόψεις που οι ίδιες και η εκδότριά τους πρέσβευαν. Παράλληλα γνωστοποίησε την κατάσταση και τη θέση της γυναίκας σε χώρες του εξωτερικού και προέτρεψε τις Ελληνίδες να διεκδικήσουν μια θέση στο πνευματικό και πολιτικό γίγνεσθαι.

Λύκειο Ελληνίδων

Η Καλλιρρόη Παρρέν πίστευε πως μόνο μέσα από τη μόρφωση οι γυναίκες θα μπορούσαν να διεκδικήσουν τη θέση που τους άρμοζε στην κοινωνία. Γι’ αυτό ακριβώς και ίδρυσε το “Λύκειο Ελληνίδων” το 1911. Συνέταξε και υπέγραψε η ίδια το καταστατικό του. Σύμφωνα με αυτό σκοπός του ήταν να εξυπηρετήσει την πρόοδο του γυναικείου φύλου. Επιπλέον η Καλλιρρόη Παρρέν προσδοκούσε να αναβιώσει και να προασπίσει τα ελληνικά έθιμα και τις παραδόσεις στις ενδυμασίες, στα τραγούδια και στους χορούς. Λόγω αυτής της προσπάθειας, ήταν από τις λίγες και τις πρώτες γυναίκες που ανέδειξε θέματα πολιτιστικής φύσεως.

Η μετέπειτα δράση της

Η Καλλιρρόη Παρρέν, η Ελληνίδα φεμινίστρια, αντιπροσώπευσε σε πολλά συνέδρια την Ελλάδα στο εξωτερικό. Επιπλέον ίδρυσε πολλά κοινωφελή ιδρύματα και οργανώσεις, όπως ήταν: “Το Άσυλο Ανιάτων Γυναικών”, “η Σχολή της Κυριακής, άπορων γυναικών και κορασίδων” υπό την προεδρία της βασίλισσας Όλγας,  “η Ένωση των Ελληνίδων” και “ο Πατριωτικός Σύνδεσμος”. Η αγάπη της και το νοιάξιμο για το γυναικείο φύλο την κατέστησαν ως πρωτοπόρο του φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα.

Θάνατος και υστεροφημία

Τέλος, η Καλλιρρόη Παρρέν πέθανε στις 15 Ιανουαρίου 1940 στην Αθήνα. Έκτοτε λόγω της προσφοράς και της ενασχόλησής της με τα κοινωνικά θέματα το κράτος την τίμησε δύο φορές. Η πρώτη ήταν στις 4 Νοεμβρίου 1945 όπου αποκάλυψαν την προτομή της στον περίβολο χώρο του “Λυκείου Ελληνίδων”. Και έπειτα άλλη μία, αργότερα, στις 6 Ιουνίου 1992 η Ελληνική Δημοκρατία τίμησε την Καλλιρόη Παρρέν με τα αποκαλυπτήρια της προτομής της στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Το όνομά της είναι πλέον συνδεδεμένο με τους αγώνες των γυναικών ενάντια στην ανισότητα των δύο φύλων. Ακόμα και σήμερα όταν μιλάμε για φυλετικές διακρίσεις, το όνομα της Καλλιρρόης Παρρέν έρχεται αυτόματα στο μυαλό όλων.

Πηγές:

1. https://www.sansimera.gr/biographies/2553

2. Παναγιώτα Αν. Ατσαβέ, Καλλιρρόη Σιγανού-Παρρέν και η «Εφημερίς των Κυριών», https://history.arsakeio.gr/index.php/2018-07-13-09-47-16/26-kallirroi-siganoy-parren-kai-i-efimeris-ton-kyrion

3. Πάνος Αβραμόπουλος, 8 Μαρτίου 2021, Καλλιρρόη Παρρέν – Σιγανού: Η απαράμιλλη πρωτοπόρος του ελληνικού γυναικείου κινήματος, https://www.pemptousia.gr/2021/03/kallirroi-parren-siganou-i-aparamilli-protoporos-tou-ellinikou-ginekiou-kinimatos/

4. 15 Ιανουαρίου 2023, Καλλιρρόη Παρρέν, η πρώτη Ελληνίδα φεμινίστρια, https://tvxs.gr/news/%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B1/%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CF%81%CF%81%CF%8C%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CF%81%CF%81%CE%AD%CE%BD-%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%83%CE%AE%CE%BC%CE%B5%CF%81%CE%B1-%C2%AB%CE%AD%CF%86%CF%85%CE%B3%CE%B5%C2%BB-%CE%B7-%CF%80%CF%81%CF%8E%CF%84%CE%B7-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B1-%CF%86%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CE%BD%CE%AF%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1

5. Πολυξένη Ζαρκαδούλα, 4 Μαρτίου 2023, Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα, https://www.maxmag.gr/politismos/to-feministiko-kinima-stin-ellada/