Φρίντριχ Ένγκελς: Ένα φάντασμα πλανιέται στον κόσμο εδώ και 201 χρόνια

Ο Γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Ένγκελς, που από υιός βιομήχανου θα μετατραπεί σε έναν «προδότη της τάξης του», σε έναν διανοητή της υλιστικής ιστορικής αντίληψης και σε έναν συνδημιουργό μαζί με τον Καρλ Μαρξ, ενός από τα πιο πολυδιαβασμένα βιβλία όλων των εποχών, το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», βάζοντας τις βάσεις της Σοσιαλιστικής θεώρησης και του Κομμουνιστικού κινήματος που θα εμπνεύσει εκατομμύρια κόσμου σε διεθνές επίπεδο. Θα παραμείνει επίκαιρος μέχρι και σήμερα μέσα από τα κείμενα του.

Τα πρώτα χρόνια του Φρίντριχ Ένγκελς

Ο Φρίντριχ Ένγκελς θα γεννηθεί στο Μπάρμεν της σημερινής Γερμανίας στις 28 Νοεμβρίου του 1820, σε μία περίοδο όπου η βιομηχανική επανάσταση είχε αρχίσει να επηρεάζει ολοένα και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και κατά συνέπεια και την Γερμανία. Η περιοχή του Βούπερταλ στην οποία θα γεννηθεί, η οποία βρίσκεται κοντά στο Ρούρ, αποτελεί μια γερμανική εργατική περιοχή με αρκετά εργοστάσια και βιομηχανική παραγωγή και από τα πρώτα του χρόνια θα έρθει σε επαφή με την εργασιακή πραγματικότητα.

Η πρώτη του αυτή επαφή, θα έρθει μέσω του εργοστασίου της κλωστοϋφαντουργίας, που άνηκε στον πατέρα του, και σιγά σιγά θα αργήσει να αντιλαμβάνεται το «προτσές» της παραγωγικής μηχανής, τις σχέσεις εργασίας που αναπτύσσονται, και τα χαρακτηριστικά του συστήματος της ελεύθερης αγοράς. Ο πατέρας του Φρίντριχ Ένγκελς, τον προόριζε για τον διάδοχο στην διεύθυνση του εργοστασίου του, και έτσι ο Ένγκελς πριν ακόμα τελειώσει το σχολείο, θα το σταματήσει και θα ασχοληθεί με τα ειδικά θέματα εμπορίου.

Οι συγκρούσεις με τον βιομήχανο πατέρα του και η σοσιαλιστική αντίληψη

Η διεξοδικότερη ενασχόληση του σε συνδυασμό με τις αντιλήψεις που ανέπτυξε εκείνη την περίοδο και την κοινωνική του ευαισθησία, θα οδηγήσουν σε μεγάλες οικογενειακές συγκρούσεις με τον βιομήχανο πατέρα του, καθώς ο Ένγκελς θα υποστηρίζει φανατικά τις επιδιώξεις των εργατών, πράγμα που πήγαινε ενάντια στα οικογενειακά τους συμφέροντα. Ο Φρίντριχ Ένγκελς θα αρχίσει με την χρήση ψευδώνυμου να γράφει τα πρώτα του κείμενα με τίτλο «Γράμματα από το Βούπερταλ» και θα καταγράψει κοινωνικές αδικίες και φαινόμενα όπως η παιδική εργασία, ο αναλφαβητισμός, και η μισθολογική εκμετάλλευση.

Η κοινή δράση με τον Καρλ Μαρξ

Από το 1847, ο Φρίντριχ Ένγκελς και ο Καρλ Μαρξ, θα ενταχθούν σε μία οργάνωση στο Λονδίνο, εργατικού περιεχομένου, την «Ένωση των Δικαίων» με κύριο σύνθημα το «Όλοι οι άνθρωποι είναι αδέρφια». Βέβαια, τόσο το σύνθημα, αλλά και το περιεχόμενο της ένωσης, αμφότεροι το θεώρησαν ιδιαίτερα απλοϊκό και παράλληλα ουτοπικό, και ήθελαν μία μεταστροφή της ένωσης με την είσοδο τους.

Έτσι και θα γίνει, και η ένωση θα μετατραπεί στην «Ένωση Κομμουνιστών» με τον Μαρξ να είναι υπεύθυνος του προγραμματικού έργου της ένωσης από όπου θα γεννηθεί και η ιστορική φράση του Μαρξ «Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε!» και τον Φρίντριχ Ένγκελς στον ρόλο του εκπροσώπου των εργατών του Παρισιού.

Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, λίγους μήνες αργότερα, είχε θεμελιωθεί το θεωρητικό υπόβαθρο της δράσης τους, με το έργο «Αρχές Κομμουνισμού», πάνω στο οποίο θα «πατήσει» ο Μαρξ, και θα δημιουργήσουν από κοινού το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο».

Κατά την διάρκεια της σχέσης που ανέπτυξαν οι δύο άνδρες, ο Φρίντριχ Ένγκελς θα βοηθήσει οικονομικά την οικογένεια του Καρλ Μαρξ, η οποία ταλανιζόταν από οικονομικές δυσκολίες που αφορούσαν ακόμα και ζητήματα επιβίωσης. Σύμφωνα με τον Λένιν, η οικονομική βοήθεια του Ένγκελς ήταν εκείνη που βοήθησε τον Μαρξ σε ότι αφορά την συγγραφή του «Κεφαλαίου» αλλά στην επιβίωση του.

Για αυτόν τον λόγο μετά την εξέγερση του 1849 στην περιοχή του Μπάρμεν και του Έμπερφελντ, ο Φρίντριχ Ένγκελς θα μεταβεί στην Βρετανία και στο Μάντσεστερ, όπου και θα ασχοληθεί με οικογενειακές επιχειρήσεις, προκειμένου να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για τον Μαρξ, αλλά και για τον ίδιο, μέχρι και το 1869 όποτε και θα σταματήσει την εμπορική του ενασχόληση.

Η Διεθνής Ένωση Εργατών και η δράση του μετά τον θάνατο του Μαρξ

Το 1864 θα δημιουργηθεί η Διεθνής Ένωση Εργατών ή αλλιώς ως Πρώτη Διεθνής στο Λονδίνο, από την οποία δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι Μαρξ και Ένγκελς. Κύριο μέλημα της ένωσης ήταν η συσπείρωση μεταξύ αριστερών, αναρχικών σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών δυνάμεων, παράλληλα με την ένταξη συνδικαλιστικών οργανώσεων και μια γενικότερη συγκεντροποίηση της εργατικής τάξης. Στην Διεθνή Ένωση Εργατών ο Μαρξ, θα τοποθετηθεί στο Γενικό Συμβούλιο, στη συγγραφή κειμένων, και ο Φρίντριχ Ένγκελς στην καθοδήγηση των Βέλγων, Ιταλών και Ισπανών συντρόφων.

Διαβάστε επίσης Μέσα στον μελοδραματικό κόσμο της Lorde

Μετά τον θάνατο του Καρλ Μάρξ, ο Φρίντριχ Ένγκελς, θα εστιάσει πάνω στο έργο του Καρλ Μαρξ και πιο συγκεκριμένα στην προετοιμασία, την συγγραφή και την δημοσιοποίηση των δύο άλλων τόμων του Κεφαλαίου του Μαρξ, βασιζόμενος πάνω σε κείμενα τα οποία είχε γράψει ο ίδιος ο Μαρξ. Ήξερε πως σε όλα αυτά, είχε συμβάλλει και ο ίδιος και είχε χρέος, και ως προς τον Μαρξ, τον οποίο θεωρούσε από τους κορυφαίους διανοητές, αλλά και ως προς τον ίδιο, την δημοσιοποίηση του έργου.

Παράλληλα, ο Φρίντριχ Ένγκελς είχε να διαχειριστεί αποκλειστικά πλέον τις τύχες, και την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού κινήματος, το οποίο είχε αυξητικές τάσεις, ειδικότερα μετά το 1880, και ως προς αυτό το στόχο, θα γίνει το συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς, και λίγα χρόνια αργότερα σε μεγάλη πλέον ηλικία, αλλά με ακούραστο πνεύμα, θα γυρίσει όλη την Ευρώπη για το Διεθνές Σοσιαλιστικό Συνέδριο το οποίο θα γινόταν στην Ζυρίχη. Παράλληλα ο Φρίντριχ Ένγκελς δεν θα εγκαταλείψει ποτέ, το συγγραφικό του έργο.

Το συγγραφικό έργο του Φρίντριχ Ένγκελς

Αδιαμφισβήτητα, το σημαντικότερο έργο στο οποίο ακούμπησε η πένα του Ένγκελς ήταν το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» το 1848, μαζί με τον Καρλ Μαρξ.

Μαζί θα γράψουν επίσης, , την «Άγια Οικογένεια» όπου και θα ασκήσουν κριτική στους νέο – χεγκελιανούς, την «Κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία» και τη «Γερμανική Ιδεολογία» το οποίο τελείωσαν το 1846, όπου και περιγράφεται η αποξένωση από την καπιταλιστική παραγωγική διαδικασία, αλλά και την οπτική τους στον στόχο της χειραφέτησης της εργατικής τάξης. Ο Φρίντριχ Ένγκελς θα εκδόσει τον δεύτερο τόμο του Κεφαλαίου το 1885 και τον τρίτο το 1894. Επίσης μετά τον θάνατο του Μαρξ, ο Ένγκελς θα γράψει την «Καταγωγή της Οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους».

Επιπρόσθετα, ένα από τα ιστορικότερα συγγράμματα του κομμουνιστικού κινήματος είναι το βιβλίου του «Αντι-Ντύρινγκ» , όπου και παραθέτει μια αντιπαράθεση με τον Γερμανό φιλόσοφο Ντύρινγκ, σε ιδεολογικά, πολιτικά, οικονομικά φιλοσοφικά και κοινωνικά θέματα. Επιπλέον θα συγγράψει τα βιβλία, «Ο ρόλος της εργασίας στην εξανθρώπιση του πιθήκου» το 1876, «Ο Λουδοβίκος Φόυερμπαχ και το τέλος της κλασσικής γερμανικής φιλοσοφίας» το 1888 , τον «Ουτοπιστικό και επιστημονικό σοσιαλισμό» και την «Διαλεκτική της Φύσης».

Παράλληλα η συγγραφική του παρακαταθήκη θα συμπληρωθεί και με δεκάδες μπροσούρες και δοκίμια στα οποία παραθέτονται απόψεις του σε κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά ζητήματα, αλλά και στην μαρξιστική ιδεολογία. Ο Φρίντριχ Ένγκελς δεν θα σταματήσει το συγγραφικό του έργο μέχρι τον θάνατο του στις 5 Αυγούστου 1895, αφήνοντας πίσω του μια πλούσια συγγραφική κληρονομιά.

Διαβάστε επίσης Νταχάου: Ένα όνομα αιώνια συνδεδεμένο με την φρίκη

Η προσφορά του Φρίντριχ Ένγκελς

Και ο Ένγκελς αλλά και ο Μαρξ, θα ασχοληθούν με τον διαλεκτικό υλισμό, μια οπτική απεικόνιση του κόσμου μέσω μιας δυναμικής διάστασης και συνεχούς κίνησης και την καθοριστικότητα της ύλης έναντι της συνείδησης, που θα αποτελέσει την κύρια μέθοδο του Μαρξισμού, ενώ παράλληλα θα αναπτύξουν και τον επιστημονικό σοσιαλισμό. Θα πρέπει να αναφέρουμε, πως η συνεισφορά του Ένγκελς, δεν περιορίστηκε μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, καθώς παρακολούθησε και συμμετείχε στην διεύρυνση των εργατικών σωματείων ιδιαίτερα στην Βρετανία, ενώ προσπάθησε και να ιδρύσει ένα κόμμα για την εργατική τάξη και την εκπροσώπηση της.

Ο Φρίντριχ Ένγκελς θα αποτελέσει συνδιαμορφωτή πάνω στην επιστημονική και θεωρητική βάση του Σοσιαλισμού, και του Κομμουνιστικού κινήματος, και με βάση το έργο του και του Μαρξ, θα εμπνεύσουν επαναστάσεις από την Λατινική Αμερική και την Κούβα, μέχρι τη Ρωσία και την Σοβιετική Ένωση και την Κίνα.

Παράλληλα και μαζί με τον Καρλ Μαρξ, θα καταγράψουν τους νόμους που διέπουν το οικονομικό σύστημα του καπιταλισμού, και τις αντιθέσεις τις οποίες διαθέτει καθώς και τις νομοτέλειες του, ενώ παράλληλα θα ασχοληθεί και με τον ρόλο του κράτους, των συνδικάτων, την ατομική ιδιοκτησία, και την «αστική» και «εργατική» δημοκρατία.

Αδιαμφησβήτητα, ο Φρίντριχ Ένγκελς είναι από τα πρόσωπα που θα σημαδέψουν την ανθρώπινη ιστορία, με υπέρτατο στόχο τον εξανθρωπισμό του ανθρώπου, την χειραφέτηση του προλεταριάτου και την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, σε μία ολοκληρωτικά διαφορετική κοινωνία.

Παρακάτω ένα από τα μουσικά κομμάτια που αναφέρεται σε κομμάτια του έργου του Φρίντριχ Ένγκελς.