Django Reinhardt: Ο Βασιλιάς της Gypsy Jazz

 

Ο Django Reinhardt έχει χαρακτηριστεί ως ενα αξιοθαύμαστο μουσικό  φαινόμενο. Πρόκειται για έναν τσιγγάνο βιρτουόζο της κιθάρας. Αναδύθηκε στον αμερικανοκρατούμενο χώρο της Jazz, παρ’ ότι Ευρωπαίος, και η επιρροή του έγινε αισθητή στην Αμερική και ειδικά στο παίξιμο πολλών κιθαριστών. Πολλοί τον αντιμετώπισαν ως μέντορα τους στην κιθάρα, καθώς το όνομά του είχε γίνει θρύλος, λόγω της τεχνικής με την οποία έπαιζε. Πάντρεψε την κιθάρα και το τσιγγάνικο στυλ του με τη jazz, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει ένα είδος μουσικής που ονομάστηκε “Hot Jazz Guitar”.


Τα Πρώτα Βήματα

Ο Django Reinhardt γεννήθηκε στις 23 Ιανουαρίου του 1910 στο ανατολικό Βέλγιο και συγκεκριμένα στην πόλη Liberchies. Οι γονείς του ήταν τσιγγάνοι και έτσι μεγάλωσε σε τσιγγάνικα καραβάνια. Πέρασε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα της εφηβείας του σε έναν καταυλισμό λίγο έξω από το Παρίσι. Από μικρός ασχολήθηκε με τη μουσική, η οποία ήταν και το βιοποριστικό του μέσο. Έπαιζε βιολί, μπάντζο και κιθάρα.

Ο Django Reinhardt σε νεαρή ηλικία με μπάντζο. Πηγή εικόνας: https://www.last.fm/music/Django+Reinhardt

Σε ηλικία 18 χρονών, ένας σοβαρός τραυματισμός έρχεται για να αλλάξει τη ζωή του. Στο τροχόσπιτο, όπου διέμενε με την πρώτη γυναίκα του, ξέσπασε πυρκαγιά και ο Django υπέστη σοβαρά εγκαύματα στο τρίτο και τέταρτο δάχτυλο του, με αποτέλεσμα να μείνουν μερικώς παράλυτα. Το γεγονός αυτό δεν τον εμπόδισε να συνεχίσει να παίζει μουσική και τον οδήγησε να προσαρμόσει το παίξιμο του στα νέα δεδομένα, δημιουργώντας μια τεχνική που τον εξυπηρετούσε. Εκτελούσε όλα τα σολιστικά μέρη των κομματιών με τα δύο δάχτυλα που δεν είχαν υποστεί τραυματισμό και τα άλλα δύο τα χρησιμοποιούσε για την απόδοση των συγχορδιών. Συγκεκριμένα, ο Django χρησιμοποίησε τον ένα χρόνο της αποθεραπείας του για να εξασκηθεί, να προετοιμάσει και να γυμνάσει τα δάχτυλα του. Κινδύνεψε λόγω των εγκαυμάτων να χάσει και το πόδι του, καθώς οι γιατροί πρότειναν τον ακρωτηριασμό, αλλά ο ίδιος με δικιά του ευθύνη υπέγραψε και εγκατέλειψε το νοσοκομείο. Μέσα σε ένα χρόνο που μελετούσε πυρετωδώς κιθάρα, κατάφερε και να περπατήσει ξανά. Ο Django Reinhardt επανήλθε στη μουσική αναγεννημένος.
Από το 1929 ως το 1933 διανύει μια καθοριστική περίοδο για την καριέρα του. Αποφάσισε να αφοσιωθεί αποκλειστικά στην κιθάρα και να εγκαταλείψει το μπάντζο. Δέχτηκε επιρροές από τις συνθέσεις και το παίξιμο του Τζο Βενούτι, του Λουίς Άρμστρονγκ, του Ντιούκ Έλινγκτον και κυρίως του Έντι Λανγκ. Στη μουσική του Django Reinhardt είναι ευδιάκριτα και τα δάνεια από τους Ισπανούς Gitanos του Monte Sacro, οι οποίοι ήταν βιρτουόζοι στο φλαμένκο με κιθάρες.

Διαβάστε επίσης  John Balikos Trio: Επίσημη συμμετοχή της Ελλάδας στο 18o Athens Technopolis Jazz Festival
Πηγή εικόνας: https://www.last.fm/music/Django+Reinhardt

Ο Δρόμος της Επιτυχίας

Το 1933 γνωρίζει τον βιολιστή Stephane Grappelli και ένα χρόνο μετά οργανώνουν στο Παρίσι το σχήμα “Quintette du Hot Club de France”. Το σχήμα αποτελούσαν ο Django Reinhardt, ο Stephane Grappelli, ο Joseph Reinhardt, ο οποίος ήταν ο μικρός αδελφός του Django, ο Roger Chaput και ο Luis Vola. Το σχήμα αυτό, αποτελούμενο μόνο από έγχορδα, έμεινε στην μουσική ιστορία και πολλοί μουσικοί το μελετούν μέχρι σήμερα. Η μικρή δισκογραφική εταιρεία “Ultraphone” φιλοξένησε τις πρώτες ηχογραφήσεις τους. Κομμάτια όπως το “I Saw Stars”, “Tiger Rag”, “Oh Lady be Good” και άλλα έγιναν αποδεκτά από το κοινό και ευρέως γνωστά, αποσπώντας μάλιστα πολύ θετικά σχόλια.

Advertisements
Ad 14
Γαλλία 1934, Quintet de Hot Club de France.
Πηγή φωτογραφίας: https://jazzineurope.mfmmedia.nl

Ακολούθησαν συνεργασίες  με καταξιωμένα ονόματα του χώρου, όπως ο Benny Carter, ο Coleman Hawkins και ο Rex Stewart. Οι εμφανίσεις τους έγιναν απαραίτητες στη νυχτερινή ζωή της γαλλικής πρωτεύουσας, καθώς ο Django επί σκηνής δεν ήταν ένας απλός μουσικός, αλλά ένας performer. Σύντομα οι εμφανίσεις τους είχαν ζήτηση και εκτός συνόρων και η πορεία τους ήταν ανοδική. Κατά το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1939, η ορχήστρα του Django βρίσκεται στην Αγγλία για περιοδεία. Ο συνεργάτης του, Stephane Grappelli, πήρε την απόφαση να παραμείνει για ένα χρονικό διάστημα σε βρετανικά εδάφη, τα οποία ήταν πιο ασφαλή. Ο Django επέλεξε να αφήσει τη γυναίκα του στην Αγγλία και ο ίδιος να φύγει για την Ευρώπη, αγνοώντας τους κινδύνους που ελόχευε η ναζιστική κυριαρχία για τις μειονότητες κυρίως.
Το 1940 ο Django Reinhardt έκανε μια πρώτη απόπειρα να διαφύγει από τη Γαλλία, η οποία βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή. Δεν τα κατάφερε και τον συνέλαβαν στα σύνορα με την Ελβετία. Ένας Γερμανός αξιωματικός, ο Ντίτριχ Σουλτς-Κεν, ήταν λάτρης της jazz και μεσολάβησε ώστε να ελευθερωθεί και να επιστρέψει στη Γαλλία. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, θανατώθηκαν περίπου 600.000 τσιγγάνοι, ο Django όμως παρέμενε σώος και έδινε συναυλίες ακόμα και σε κοινό αποτελούμενο από Γερμανούς αξιωματούχους, οι οποίοι ήταν ελαστικοί προς το κουιντέτο του Reinhardt ενάντια στις γενικές εντολές του Βερολίνου. Το διάστημα όπου ο  Grappelli βρισκόταν στην Αγγλία, τους ήχους του βιολιού του στο σχήμα αντικατέστησε το κλαρινέτο του Χούμπερτ Ροστάινγκ. Παρά τη συμπάθειά που έτρεφαν οι Γερμανοί για τον Django, ο ίδιος δεν ήταν ποτέ φιλικός προς τους κατακτητές. Ένα από τα πιο γνωστά κομμάτια του, το “Nuages”, αγαπήθηκε και έγινε ένας παριζιάνικος ύμνος για την ελευθερία. Την περίοδο αυτή γνώρισε μεγάλη επιτυχία και πολλές συνθέσεις του έσπαγαν ρεκόρ πωλήσεων.

Διαβάστε επίσης  Dreamy Whispers: "Όσο πιο καλά “διαβασμένος” είσαι τόσο πιο εύκολη γίνεται η διαδρομή για τις μουσικές μπάντες"
Ο Django με τον μεγάλο Duke Ellington.
Πηγή φωτογραφίας: https://menshouse.gr

Κατά τη λήξη του πολέμου, επισκέφτηκε στην Αγγλία τον φίλο και συνεργάτη του Stephane Grappelli. Το 1946 ταξίδεψε στις ΗΠΑ και εμφανίστηκε στο Music Hall του Κλίβελαντ, μετά από ειδική πρόσκληση του μέγιστου Ντιούκ Έλινγκτον. Η περιοδεία του στην Αμερική είχε μεγάλη επιτυχία, αλλά δεν κατάφερε να εδραιωθεί και έτσι επέστρεψε στη Γαλλία. Μέχρι το 1949 διένυσε μια αυτοκαταστροφική και αντιπαραγωγική περίοδο, καθώς ήταν επιρρεπής στις ασωτίες πάντως τύπου και κυρίως στο αλκοόλ. Πήγαινε στις συναυλίες χωρίς την κιθάρα του, μιλούσε υποτιμιτικά και με αλαζονεία στα υπόλοιπα μέλη, προτιμούσε να πάει για περπάτημα στην παραλία και να μην εμφανιστεί σε κάποια sold out συναυλία. Το 1949 έφυγε για τη Ρώμη, όπου εγκαινίασε μια νέα δημιουργική περίοδο, έχοντας στο πλευρό του τρεις μουσικούς της jazz, οι οποίοι έπαιζαν πιάνο, μπάσο και κρουστά. Την περίοδο αυτή ηχογράφησε πάνω από 60 τραγούδια και έναν από τους πιο σημαντικούς δίσκους της καριέρας του με τίτλο “Djangoligie”. Το 1950 επιστρέφει στο Παρίσι και συναντιέται με τον “βασιλιά του Swing”, Μπένι Γκούντμαν, ο οποίος τον προσκαλεί στις ΗΠΑ και ο Django αρνείται. Το 1960 αποσύρθηκε σε ένα χωριό 60 χλμ  μακριά από το Παρίσι για να ζήσει ήρεμα. Στις 16 Μαΐου του 1953 έπαιξε σε ένα jazz club της πρωτεύουσας, κατά την επιστροφή του στο σπίτι υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και κατέληξε στα 43 του χρόνια.

Πηγή φωτογραφίας: https://www.last.fm

Υστεροφημία

Η αναγνώριση του ονόματος του δεν ήρθε αμέσως μετά το θάνατο του, χρειάστηκαν αρκετά χρόνια και αρκετές ενέργειες από μουσικούς και φορείς για να αποκτήσει την υστεροφημία που του άξιζε. Ο Django Reinhardt κέρδισε μία θέση ανάμεσα στους θρύλους της jazz, δίπλα σε αυτούς που ξεχώρισαν στις ΗΠΑ. Ίσως γιατί οι τσιγγάνοι της Ευρώπης βρίσκονται στην ίδια θέση με τους μαύρους των ΗΠΑ, μειονότητες και θύματα διακρίσεων με πύρινες ψυχές, έτοιμες για δημιουργία, οι οποίοι βρίσκουν τη μουσική μια κραυγή για ελευθερία και δικαιοσύνη. Πλέον διοργανώνωνται φεστιβάλ προς τιμήν του και έχουν γυριστεί ταινίες με θέμα τη ζωή του.

Διαβάστε επίσης  Guitar Hero: Ένα παιχνίδι για κάθε παρέα
Η αφίσα του DJANGOFEST 2018.
Πηγή φωτογραφίας: http://www.athenslindyhop.com

Ένα μεγάλο φεστιβάλ για τον Django Reinhardt και τη gypsy jazz διοργανώνεται κάθε χρόνο από το 2010 και στην Αθήνα. Το DJANGOFEST ξεκίνησε με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη γέννηση του Reinhardt και έχει καταφέρει να αποτυπωθεί στη συνείδηση του κοινού ως ένα ετήσιο ραντεβού καλλιτεχνών που ασχολούνται με τη gypsy jazz. Για τους jazz μουσικούς και κιθαρίστες υπήρξαν οι βιρτουόζοι του είδους και ο Django Reinhardt ως ένα ξεχωριστό κεφάλαιο. Πολλοί νέοι μουσικοί επιλέγουν τις συνθέσεις του για το ρεπερτόριο τους, όπως οι Manouchedrome, ένα ελληνικό συγκρότημα με gypsy jazz ήχους. Βλέπουμε πως η μουσική του Django είναι διαχρονική και εμπνέει μέχρι σήμερα.


Παρακάτω βλέπουμε ένα βίντεο με τον Django Reinhardt και τον Stephane Grappelli το 1939. Μπορούμε να παρατηρήσουμε εδώ τον Django να παίζει κυρίως με τα δύο δάκτυλα και να ακούσουμε το ατμοσφαιρικό και αέρινο ήχο των συνθέσεων του.


Πηγές

– Το Βιβλίο της Jazz, Joachim-Ernst Berendt, Εκδόσεις EDNA intertranspublishers

https://menshouse.gr/istories/18488/tzangko-raincharnt-o-thrylikos-kitharistas-ta-tria-dachtyla-pou-eximerose-nazismo-pics-vids

Αρθρα απο την ιδια κατηγορια

70s boho chic: Το trend που κάνει δυνατό comeback.

Το boho chic των 70s, εμπνευσμένο από την ανεπιτήδευτη αισθητική

Απόγνωση, Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ: Μια χειριστική πρόζα

Το αριστούργημα του Ναμπόκοφ, Απόγνωση, συντίθεται με μια συγκλονιστική πρόζα