Διονύσης Σαββόπουλος: Ένας συντηρητικός επαναστάτης

Ο Διονύσης Σαββόπουλος, συγκαταλέγεται μεταξύ των σημαντικότερων καλλιτεχνών της γενιάς του κι όχι μόνο.  Είναι συνθέτης, στιχουργός και θεωρείται πρωτεργάτης της Σχολής των Ελλήνων τραγουδοποιών, των ανθρώπων δηλαδή που γράφουν, συνθέτουν και παράλληλα τραγουδούν τη μουσική τους. Χαρακτηριστικό των τραγουδιών του, η διαχρονικότητα, η επικοινωνία με τη νεολαία. Προσπαθεί να διατηρεί με κάθε τρόπο την παιδικότητά του και να προσδίδει νόημα στην καθημερινότητά του.  Αυτά είναι τα “μυστικά” της νεότητάς του. Ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές του έγραφε μουσική, γιατί έτσι απελευθέρωνε τον πόνο. Μετουσίωνε τη βία της εξουσίας σε τέχνη, σε στίχους και τραγούδια. Ήταν η διέξοδος στο αδιέξοδό του. Σήμερα εμπνέει, στηρίζει και μαθητεύει νέους καλλιτέχνες, αναζητώντας τη δική του προσωπική Αναγέννηση.

Διονύσης Σαββόπουλος: Τα πρώτα χρόνια

Ο Διονύσης Σαββόπουλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στις 2 Δεκεμβρίου 1944. Έχοντας ρίζες από την Κωνσταντινούπολη και την Φιλιππούπολη, δέχτηκε σε νεαρή ηλικία επιρροές από μια πιο ανατολίτικη κουλτούρα. Οι γονείς του ήταν πολύ μορφωμένοι και προστατευτικοί απέναντι σ’ εκείνον και τον αδελφό του. Ο Σαββόπουλος αισθανόταν μάλιστα, μια βαθύτερη σύνδεση με τον πατέρα του, διότι υπήρχε ίση αντιμετώπιση όταν συζητούσαν, κι όχι διάλογος μεταξύ γονέα και παιδιού. Τον θαύμαζε όταν διηγούταν ιστορίες, τον εντυπωσίαζε η παραστατικότητά του κι ο τρόπος που εξιστορούσε τα γεγονότα. Ασυνείδητα ή ίσως και συνειδητά ήθελε να καλλιεργήσει αυτή την έμφυτη ικανότητα που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του, στην προσπάθειά του να τον μιμηθεί. Η χαρά  που αισθανόταν όταν έβλεπε την επιδοκιμασία στα μάτια του, πως μπορούσε να αναγνωρίσει το ταλέντο του, ήταν απερίγραπτη. Πίστευε πως μπορούσε να τον καταλάβει μ’ έναν τρόπο διαφορετικό απ’ ότι η μητέρα του.

Μεγαλώνοντας, αποφάσισε να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, στο τμήμα της Νομικής. Πολύ γρήγορα όμως, συνειδητοποίησε πως κάτι τέτοιο ούτε τον εξέφραζε ούτε τον γέμιζε. Έτσι, το 1963 ανακοίνωσε στους γονείς του πως θα εγκαταλείψει τις σπουδές του και θα ασχοληθεί πιο σοβαρά με τη μουσική. Μια τέτοια εξομολόγηση, προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στο σπίτι, σε μια εποχή όπου το επάγγελμα του μουσικού ήταν ιδιαιτέρως αμφιλεγόμενο. Ο νεαρός Σαββόπουλος δεν οπισθοχώρησε, γιατί δεν είχε την αίσθηση του κινδύνου ή του φόβου. Έκανε οτοστόπ, ώσπου κάποια στιγμή βρέθηκε στην Αθήνα μόνος, χωρίς ιδιαίτερα χρήματα αλλά ούτε και γνωριμίες. Δυσκολεύτηκε πολύ μέχρι να βρει τα πατήματά του, όμως σιγά σιγά κατάφερε το στόχο του. Ήδη από το πρώτο βινύλιο που κυκλοφόρησε γνώρισε επιτυχία κι από τότε, ακολούθησε μια ανοδική πορεία, η οποία του επιφύλασσε κάποια απρόσμενα σκαμπανεβάσματα.

Η ζωή στη φυλακή

Κατά τη διάρκεια της Χούντας, ο Διονύσης Σαββόπουλος βρέθηκε δύο φορές στη φυλακή το ’67 για πολιτικούς λόγους. Δεν υπήρχε κάποια κατηγορία απέναντι του, όμως εξέφραζε ανοιχτά κι ελεύθερα τις αριστερές του πεποιθήσεις. Κάτι τέτοιο για εκείνη τη χρονική περίοδο δεν ήταν ούτε αποδεκτό ούτε επιτρεπτό, γι’ αυτό και βρέθηκε αντιμέτωπος με τις συνέπειες. Στη φυλακή έμεινε για περίπου σαράντα ημέρες. Βασανίστηκε, υπέστη φάλαγγα και ύστερα από τόση βιαιότητα- ώσπου έφτασε σε σημείο να μην μπορεί να περπατήσει- βρέθηκε στην απομόνωση. Στην περίπτωσή του, οι τέσσερις τοίχοι, ξύπνησαν μέσα του το καλλιτεχνικό ένστικτο και τη δημιουργικότητα.

Σε μία δήλωσή του είπε: “Έχω μείνει σε ένα κελί για πάρα πολύ καιρό. Μπορεί βέβαια να ήμουν στενεμένος, αλλά ένα φως μέσα μου έγραφε τραγούδια.” Το τραγούδι «Δημοσθένους λέξις» γράφτηκε εκεί. Μάλιστα ο πρώτος τίτλος του τραγουδιού ήταν «Εμβατήριο για μετέωρο φυλακισμένο». Ανακάτεψα εκ των υστέρων τον Δημοσθένη για να ξεγελάσω τη λογοκρισία. Τους δούλεψα κανονικά! Δεν με επηρέασε η στενότης ή ο περιορισμός, πετούσα μέσα μου. Πάντα έφερνα εκείνο που συνέβη τότε και το ζούσα στο τώρα. Δεν πήγαινα στο παρελθόν. Έφερνα το παρελθόν στον παρόντα χρόνο».

Δεν προοριζόταν για το Διονύση Σαββόπουλο η “Δημοσθένους λέξις”, αλλά για το Στέλιο Καζαντζίδη. Είχαν γίνει συζητήσεις, πρόβες αλλά τελικά ο Καζαντζίδης αρνήθηκε, γιατί φοβήθηκε τον στίχο. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι παραμένει ένα από τα πιο διαχρονικά κομμάτια στην ελληνική μουσική. Η ερμηνεία του Σαββόπουλου ήταν καθηλωτική, επειδή βγήκε από την ψυχή του.

Κι αν βγω απ’ αυτή τη φυλακή κανείς δε θα με περιμένει

οι δρόμοι θα ‘ναι αδειανοί κι η πολιτεία μου πιο ξένη

τα καφενεία όλα κλειστά κι οι φίλοι μου ξενιτεμένοι

αέρας θα με παρασέρνει κι αν βγω απ’ αυτή τη φυλακή

Κι ο ήλιος θ’ αποκοιμηθεί μες στα ερείπια της Ολύνθου

θα μοιάζουν πράγματα του μύθου κι οι φίλοι μου και οι εχθροί

μαρμαρωμένοι θα σταθούν οι ρήτορες κι οι λωποδύτες

ζητιάνοι εταίρες και προφήτες μαρμαρωμένοι θα σταθούν.

Μπροστά στην πύλη θα σταθώ με τις κουβέρτες στη μασχάλη

κι αργοκουνώντας το κεφάλι θα χαιρετήσω το φρουρό

χωρίς βουλή χωρίς Θεό σαν βασιλιάς σ’ αρχαίο δράμα

θα πω τη λέξη και το γράμμα μπροστά στην πύλη θα σταθώ.

Τα τολμηρά τραγούδια του Διονύση Σαββόπουλου και η ξενιτιά

Κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, ο Διονύσης Σαββόπουλος σε συνεργασία με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, κυκλοφόρησε ένα τραγούδι με τίτλο “Κωλοέλληνες”. Δέχτηκε μεγάλη επίθεση από τον τύπο για αρκετούς μήνες, στις μουσικές σκηνές δεν τον ήθελαν και γενικότερα υπήρχε μια έντονη αντιπάθεια κι αποστροφή προς το μέρος του. Έτσι, αναγκάστηκε να ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη για να ανασυγκροτήσει τη σκέψη του. “Φαίνεται πως είναι στη φύση του τροβαδούρου να λέει αυτό που αισθάνεται, ανεξαρτήτως του αν αυτό θα έχει ή δε θα έχει κόστος” είχε πει σε μια συνέντευξή του. Όταν δυσαρεστούσε ένα τμήμα του ακροατηρίου του, έκανε μια συμφωνία με τον εαυτό του πως την επόμενη φορά θα ήταν πιο προσεκτικός. Κάθε φορά όμως που έγραφε κάτι καινούργιο αθετούσε την υπόσχεσή του. Προτιμούσε τη σύγκρουση, από το να παρουσιάζει κάτι που δεν τον αντιπροσωπεύει.

Τα αντισυμβατικά στοιχεία

Ο ίδιος θεωρεί τον εαυτό του πολύ συντηρητικό. Η αριστερά στο Πανεπιστήμιο, οι παρέες, η ροκ μουσική, το οτοστόπ, από εκεί προέρχονται τα αντισυμβατικά στοιχεία. Αντισυμβατικός ήταν μονάχα σε πράγματα ουσιαστικά, σε θέματα ιδεών, αντιπαλότητας, στο να ακολουθείς την καρδιά σου. Η ζωή του ήταν μια ανηφόρα αλλά ένιωθε το χέρι του Θεού να τον σπρώχνει και να του λέει “Καλά πας!”. Όλες οι δυσκολίες όσο περνούν τα χρόνια φαίνονται αλλιώς, λες κι αυτές είχαν τη θέση τους, έπαιξαν το ρόλο τους. Έχουν περάσει περίπου είκοσι χρόνια από την τελευταία φορά που κυκλοφόρησε νέο υλικό. Δεν αισθάνεται την ανάγκη να εκφραστεί με αυτόν τον τρόπο. Αν το κάνει χωρίς να το θέλει πραγματικά, δε θα βγει μέσα από την καρδιά του. Προτιμά να είναι ειλικρινής με το κοινό του. Άλλωστε έχει καταφέρει να γράψει τραγούδια που όσα χρόνια ή γενιές κι αν περάσουν, παραμένουν άφθαρτα και πάντοτε επίκαιρα. Κανείς δεν πρόκειται να ξεχάσει έργα όπως το “Φορτηγό”, το “Περιβόλι του τρελλού”, τον “Μπάλλο”, το “Βρώμικο ψωμί”, τη “Ρεζέρβα” και τα “Τραπεζάκια έξω”

“Άδεια μου αγκαλιά”, του Διονύση Σαββόπουλου:

Πηγές πληροφοριών που χρησιμοποιήθηκαν στο Αφιέρωμα:

-Βικιπαίδεια | Διονύσης Σαββόπουλος | https://el.wikipedia.org (Τελευταία πρόσβαση 29/11/2022)

-Diesi in concert | Αφιέρωμα στο Διονύση Σαββόπουλο | https://www.youtube.com/@DIESITAYTISOY (Τελευταία πρόσβαση 30/11/2022)

-Gossip-tv.gr | Διονύσης Σαββόπουλος | https://www.gossip-tv.gr/inside-stories (Τελευταία πρόσβαση 30/11/2022)

-LIFO | Αφιέρωμα στο Διονύση Σαββόπουλο | lifo.gr (Τελευταία πρόσβαση 30/11/2022)

-KLIK stories | Δημοσθένους Λέξις | klik.gr (Τελευταία πρόσβαση 30/11/2022)