Άουσβιτς. Ένα όνομα που προκαλεί τρόμο στο άκουσμα και μόνο για την πλειονότητα των ανθρώπων μέχρι σήμερα. Ένα στρατόπεδο που έμεινε στην ιστορία για όλους τους λάθους λόγους. Ένα μέρος που χιλιάδες άνθρωποι βρήκαν τραγικό θάνατο κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το Άουσβιτς αποτέλεσε για πολλά χρόνια ο ζωντανός εφιάλτης για τους Εβραίους, αλλά και σε όλους όσοι βρέθηκαν στο στόχαστρο των Ναζιστών της Γερμανίας και του Χίτλερ. Μπορεί να ήταν μόνο ένα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ωστόσο είναι αυτό που έχει χαραχθεί περισσότερο στις μνήμες και στην ιστορία του κόσμου.
Διάκριση «στρατοπέδων συγκέντρωσης» και «στρατοπέδων εξόντωσης»
Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ναζιστική Γερμανία ίδρυσε σε όλη την επικράτειά της τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αρχικά είχαν τη μορφή στρατοπέδων εργασίας, καθώς οι δεσμώτες υποχρεούνταν απλώς να δουλεύουν όλες τις ώρες κάθε ημέρας, υπηρετώντας τα συμφέροντα της Ναζιστικής Γερμανίας και κατασκευάζοντας ό,τι μπορούσε να τους ζητηθεί. Οι φυλακισμένοι επιλέγονταν με βάση φυλετικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά. Κυρίως υπήρχαν Εβραίοι, τσιγγάνοι, ομοφυλόφιλοι, Πολωνοί και μάρτυρες του Ιεχωβά. Η κακομεταχείριση των ανθρώπινων ψυχών στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν εφιαλτική με αποτέλεσμα εκατομμύρια άνθρωποι να χάσουν τη ζωή τους από ασιτία και υπερκόπωση.
Μετά το 1940 τα στρατόπεδα συγκέντρωσης άρχισαν να αλλάζουν μορφή. Ο θάνατος συνέχισε να υπάρχει, αλλά αυξήθηκε δραματικά. Κατά τη διάρκεια του ολοκαυτώματος μετονομάστηκαν σε στρατόπεδα θανάτου ή εξόντωσης. Ονομασία που πλήρως δικαιολογούσε το έργο τους. Ο διαχωρισμός «στρατοπέδων συγκέντρωσης» με «στρατοπέδων θανάτου» έχει πραγματοποιηθεί από ειδικούς που μελέτησαν το Ολοκαύτωμα.
Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης δημιουργήθηκαν πριν από τον Πόλεμο και τα πρώτα είχαν ανοίξει το 1933. Ο λόγος που είχαν δημιουργηθεί, με τη σύμφωνη γνώμη της τοπικής αρχής, ήταν για τη συγκέντρωση συγκεκριμένων ομάδων ανθρώπων, τους πολιτικούς κρατούμενους, καθώς και τους κοινωνικά μη αποδεκτούς. Λίγο μετά την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα στρατόπεδα αυτά είχαν ενιαίο έλεγχο. Τα μεγαλύτερα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν το Νταχάου, το Σάξενχαουζεν, το Μπούχενβαλντ, το Φλόσενμπεργκ, το Μαουτχάουζεν και το Ράβενσμπρικ, τα οποία δημιουργήθηκαν από το 1933 μέχρι το 1939.
Μετά το 1940, ήρθαν σε ισχύ τα στρατόπεδα θανάτου και άρχισαν να συγκεντρώνονται σε αυτά ομάδες ατόμων που θεωρούνταν εχθροί της Ναζιστικής Γερμανίας.
Εκατομμύρια Εβραίοι -και όχι μόνο- βρήκαν φρικτό θάνατο σε αυτά τα στρατόπεδα, συναντώντας την πιο άσχημη ανθρώπινη φύση. Οι περισσότεροι δολοφονήθηκαν σε θαλάμους αερίων, αλλά ένας πολύ μεγάλος αριθμός θανατώθηκε με διαφορετικό τρόπο. Τα στρατόπεδα αυτά φτιάχτηκαν στην Πολωνία και τη Λευκορωσία.
Άουσβιτς: Ιστορικά στοιχεία
Ο Χάινριχ Χίμλερ διέταξε το 1940 την ανέγερση του Άουσβιτς. Σημαντικό ρόλο έπαιζε η τοποθεσία, καθώς βρισκόταν κοντά σε βιομηχανική περιοχή που ονομαζόταν Σιλεσία. Το Άουσβιτς αποτέλεσε το μεγαλύτερο στρατόπεδο θανάτου ή εξόντωσης για τη Ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ. Εκατομμύρια άνθρωποι βρήκαν φρικτό θάνατο.
Η συνολική έκταση ξεπερνούσε τα 40 τετραγωνικά χιλιόμετρα και αποτελούνταν από 3 κύρια στρατόπεδα. Το Άουσβιτς Ι, που ήταν το αρχικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, ενώ εκεί βρισκόταν και η διοίκηση ολόκληρου του στρατοπέδου. Σε αυτό δολοφονήθηκαν σχεδόν 70.000 άνθρωποι, με την πλειονότητα του αριθμού να αποτελούνται από Πολωνούς και Σοβιετικούς. Το Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου ήταν το στρατόπεδο θανάτου, όπου δολοφονήθηκαν εκατομμύρια Εβραίοι, Ρομά και Σιντί. Το τελευταίο από τα βασικά στρατόπεδα ήταν το Άουσβιτς ΙΙΙ, το οποίο αποτέλεσε το στρατόπεδο εργασίας.
Το στρατόπεδο εξόντωσης Μπίρκεναου είναι αυτό που εννοούμε οι περισσότεροι, όταν αναφερόμαστε στο Άουσβιτς. Φυλακισμένοι σε άθλιες συνθήκες. Υποσιτισμός, ιατρικά πειράματα, ασθένειες, κακοποίηση σε εξωφρενικό βαθμό αποτελούσαν αιτίες θανάτου για αυτούς που γλύτωσαν από τους θαλάμους αερίων.
Κατά την ανέγερση και οικοδόμηση του Άουσβιτς ΙΙ, οι κάτοικοι της Μπρζεζίνκα εξαναγκάστηκαν από το Τρίτο Ράιχ να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Στη συνέχεια, οι αιχμάλωτοι του Άουσβιτς Ι χρησιμοποίησαν τα οικοδομικά υλικά στο νέο στρατόπεδο, γκρεμίζοντας τα. Το 1942 δολοφονήθηκαν στελέχη που ανήκαν στο Κομμουνιστικό Κόμμα και ήταν αποσπασμένα στον Κόκκινο Στρατό. Ανίκανοι για εργασία, καθώς και μητέρες και παιδιά που έκριναν οι γιατροί πως δε μπορούσαν να εργαστούν, θανατώνονταν αμέσως με το αέριο Κυκλώνας Β. Μετά το 1942, η ικανότητα εργασίας είχε πάψει να αποτελεί κίνητρο και οι Εβραίοι δολοφονούνταν άμεσα.
Θάνατοι στο Άουσβιτς
Στην επίσημη ιστοσελίδα του μουσείου Άουσβιτς αναφέρονται αναλυτικά τα καταγεγραμμένα θύματα, οριοθετημένα σε κατηγορίες μαζί με τα διακριτικά σήματα που τους δίνονταν από τη Ναζιστική Γερμανία για να τους ξεχωρίζουν.
Το διακριτικά για τους Εβραίους ήταν δύο τρίγωνα που σχηματίζουν αστέρι με έξι ακτίνες. Μετά το 1943 αποτελούσαν την ομάδα με τους περισσότερους κρατούμενους. Συνολικά περίπου 1.100.000 Εβραίοι μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς από το 1941 έως και το 1945. Περίπου 960.000 δολοφονήθηκαν. Οι 865.000 σε θαλάμους αερίων, με το φονικό αέριο Κυκλώνας Β, σχεδόν αμέσως μετά την άφιξή τους. Επίσης, περίπου 55.000 Έλληνες Εβραίοι μεταφέρθηκαν στο συγκεκριμένο στρατόπεδο. Ο διοικητής τους Άουσβιτς παραδέχθηκε ότι δολοφόνησε και περίπου 40.000 Ουγγρο-εβραίους.
Το διακριτικά για τους πολιτικούς κρατουμένους ήταν ένα κόκκινο τρίγωνο και η πλειονότητά τους ήταν Πολωνοί, αλλά όχι μόνο. Περίπου 160.000 έχασαν τη ζωή τους.
Το διακριτικά για τους Πολωνούς ήταν το γράμμα «Ρ» πάνω σε ένα κόκκινο τρίγωνο. Εξαιρουμένων των Εβραίων, ήταν η επόμενη πιο μεγάλη ομάδα κρατουμένων. Περίπου 75.000 άτομα, είτε δολοφονήθηκαν, είτε πέθαναν από ασιτία και κακουχίες.
Το διακριτικά για τους Αθίγγανους ήταν ένα μαύρο τρίγωνο. Περισσότεροι από 23.000 Αθίγγανοι δολοφονήθηκαν, κυρίως μέσω αποτέφρωσης.
Ακόμα υπήρχαν και άλλες ομάδες όπως αιχμάλωτοι πολέμου, ομοφυλόφιλοι, μάρτυρες του Ιεχωβά. Συνολικά περίπου 40.000 ακόμα κρατούμενοι εξορίστηκαν στο Άουσβιτς, βρίσκοντας τραγικό θάνατο.
Σύνοψη
Μετά το τέλος του πολέμου, κάποια στρατόπεδα συγκέντρωσης τέθηκαν και πάλι σε λειτουργία, αυτή τη φορά από σοβιετικές δυνάμεις και χρησιμοποιήθηκαν για τη φυλάκιση πολιτικών αντιπάλων. Από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι και το 1950 μερικές δεκάδες χιλιάδες κρατούμενοι πέθαναν στο Ζάξενχαουζεν και στο Μπούχενβαλντ. Τα περισσότερα στρατόπεδα καταστράφηκαν μετά τον πόλεμο. Ωστόσο μερικά παρέμειναν ως μνημεία και μουσεία. Το Άουσβιτς αποτελεί ένα τέτοιο παράδειγμα, όπως και το Νταχάου. Ένα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί η μη απελευθέρωση όλων των ομάδων από τα στρατόπεδα. Οι ομοφυλόφιλοι κρατούμενοι δεν ελευθερώθηκαν από τις συμμαχικές δυνάμεις, αλλά αντίθετα υποχρεώθηκαν να εκτίσουν ολόκληρη την ποινή τους. Ο λόγος αποτέλεσε ο νόμος που είχε εκδοθεί πριν από το Τρίτο Ράιχ, κατά της ομοφυλοφιλίας.
Στο παρακάτω βίντεο υπάρχουν μαρτυρίες -από το Ολοκαύτωμα- ανθρώπων που βρέθηκαν σε αυτές τις συνθήκες, που μιλούν για τον απόλυτο εφιάλτη στα χέρια των Ναζιστών.
Πηγές
https://encyclopedia.ushmm.org/content/el/article/auschwitz
https://www.maryhop.com/blog/gr/categories/Poland/to-stratopedo-sygkentrosis-auschwitz-2-birkenau
http://auschwitz.org/en/
Παρόμοια άρθρα που μπορεί να σ’ενδιαφέρουν:
- Όσκαρ Σίντλερ: Από κυνικός οπορτουνιστής, ήρωας
- Αλέξης Μινωτής: «Το αρχαίο δράμα είναι ένα αιώνιο παρόν»
- Ολοκαύτωμα: Το αιματηρό στρατόπεδο συγκέντρωσης Νοϊενγκάμε
- Μάνος Λοΐζος: «Μ’ ενδιαφέρει να γράφω όχι ωραία πράγματα, αλλά πώς θα ‘ρθω σ’ επαφή με τον κόσμο που πονάει κι αγωνίζεται»
- 21η Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα κατά του Ρατσισμού
