Αφιερώματα | Αντισυλληπτικό χάπι: Η μέθοδος αντισύλληψης που μετρά 67 χρόνια

Ήταν 15 Οκτωβρίου 1951, όταν ο Μεξικάνος χημικός Luis Ernesto Miramontes ανακάλυψε, υπό την καθοδήγηση του Carl Djerassi, το αντισυλληπτικό χάπι. Μία μέθοδος αντισύλληψης που έμελλε να βοηθήσει εκατομμύρια γυναικών. Μία μέθοδος αντισύλληψης, ανώδυνη, εύκολη και εύκολα προσβάσιμη, πάντα με τις οδηγίες του γυναικολόγου.

Ο Carl Djerassi θεωρείται από πολλούς ο “πατέρας του χαπιού”, ο ίδιος όμως παραδέχτηκε ότι το τελευταίο στάδιο της έρευνας πραγματοποιήθηκε από τον 26χρονο τότε Miramontes.

Ο Εβραίος επιστήμονας ανακάλυψε μια μέθοδο για να κατασκευάσει προγεστερόνη, την ορμόνη που είναι γνωστή ως το αντισυλληπτικό της φύσης, καθώς εμποδίζει την ωορρηξία. Οι παρενέργειες ήταν πολλές, όπως ναυτία, αύξηση βάρους και αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Βέβαια κάποιες από αυτές τις παρενέργειες ισχύουν και σήμερα για ένα μερίδιο γυναικών, όπου εκεί υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν έναν οργανισμό.

Το 1963 παρασκευάστηκε το Ortho-Novum από τη συνεργασία της Johnson & Johnson με τη Syntex. Ήταν το δεύτερο αντισυλληπτικό χάπι δια του στόματος που κυκλοφόρησε στην Αμερική. Το 1968 και ενώ ήδη είχε κυκλοφορήσει το αντισυλληπτικό χάπι, υπήρξαν αντιδράσεις από την Καθολική Εκκλησία. Οι αντιδράσεις μάλιστα ήταν τόσο έντονες που στέρησαν από τον Djerassi την υποψηφιότητα για το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής. Η Καθολική Εκκλησία θεώρησε πως το αντισυλληπτικό χάπι εμπόδιζε το “έργο” του Θεού. Με λίγα λόγια, το ότι εμπόδιζε το χάπι την σύλληψη, ήταν βλασφημία. Επίσης, φεμινίστριες της εποχής τον κατηγόρησαν πως ήθελε να μετατρέψει τις γυναίκες σε σεξουαλικά υποχείρια των ανδρών.

Κάτι τέτοιο φυσικά δεν ίσχυε, καθώς χάρις αυτού του χαπιού κάθε γυναίκα ένιωσε ελεύθερη στο πότε θα γίνει μητέρα. Έτσι θα απολάμβανε το σεξ με το σύζυγο και τον σύντροφο της χωρίς άγχος και όταν ένιωθε έτοιμη θα έφερνε στον κόσμο ένα παιδί.

Η καριέρα και των δύο αυτών χημικών υπήρξε λαμπρή και θεωρήθηκαν από τους πιο λαμπρούς επιστήμονες που άλλαξαν προς το καλύτερο τα δικαιώματα μιας γυναίκας. Το δικαίωμα στο πότε θα γίνει μητέρα. Ο Luis Miramontes συνέχισε τις έρευνες, αλλά και την Ακαδημαϊκή του καριέρα, όπως και ο Djerassi, ο οποίος ίδρυσε τη δική του φαρμακευτική εταιρεία. Επίσης ανακάλυψε την χρήση της κορτιζόνης για ιατρικούς λόγους.

Αξίζει να σημειωθεί πως, όταν ο Djerassi ερωτήθηκε γιατί δεν εφηύρε ένα αντισυλληπτικό χάπι για τους άντρες, απάντησε:

Ποιος σας είπε ότι δεν το έχουμε ανακαλύψει; Θα παίρνατε, όμως, το ρίσκο να εμπιστευτείτε ένα πλάσμα που ξεχνάει τι έχει φάει για πρωινό;.

Ο Luis Miramontes απεβίωσε στις 13 Σεπτεμβρίου 2004, ενώ ο Djerassi στις 30 Ιανουαρίου 2015, έπειτα από σκληρή μάχη που έδωσε με τον καρκίνο.

Μέθοδοι αντισύλληψης

Όλο και πιο συχνά, γυναίκες από 20-30 ετών προτιμούν τη μέθοδο του αντισυλληπτικού χαπιού. Την προτιμούν συνήθως έχοντας σταθερή σχέση, για καλό έλεγχο του κύκλου, καθώς και για ελάττωση του έντονου πόνου της περιόδου. Βέβαια, σε περίπτωση εναλλασσόμενων συντρόφων η καταλληλότερη μέθοδος είναι το προφυλακτικό που προφυλάσσει από το AIDS και τα άλλα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα.

Ως αντισύλληψη ορίζεται η εσκεμμένη χρήση μιας ή περισσοτέρων πρακτικών, συσκευών ή φαρμάκων με σκοπό τη μείωση των πιθανοτήτων ή την πλήρη αποτροπή της εγκυμοσύνης.

Οι πιο διαδεδομένες αντισυλληπτικές μέθοδοι σήμερα στην Ελλάδα είναι:

Φυσικές μέθοδοι: πχ. διακοπτόμενη συνουσία, αποχή τις γόνιμες μέρες. Aν και πολύ διαδεδομένη, δεν ενδείκνυται, γιατί έχει υψηλά ποσοστά αποτυχίας, μειώνει τη σεξουαλική απόλαυση για τη γυναίκα και δεν προστατεύει από λοιμώξεις.
Μέθοδοι φραγμού: πχ. ανδρικό προφυλακτικό. Προστατεύει κυρίως από τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Eίναι εύκολο στη χρήση του και έχει πολύ χαμηλό ποσοστό αποτυχίας στην αντισύλληψη, όταν χρησιμοποιείται σωστά.
Ορμονική αντισύλληψη: πχ. χάπι. Τα ορμονικά αντισυλληπτικά χάπια περιέχουν συνδυασμό ορμονών (οιστρογόνου και προγεστερόνης) και προλαμβάνουν τη σύλληψη, αφενός εμποδίζοντας την ωορρηξία, αφετέρου κάνοντας το εσωτερικό περιβάλλον της μήτρας “αφιλόξενο” για μια πιθανή κύηση. Η αποτελεσματικότητα τους είναι μεγαλύτερη από 96%, αρκεί η λήψη να γίνεται καθημερινά και την ίδια περίπου ώρα.
Χάπια επείγουσας αντισύλληψης: «Χάπι της επόμενης μέρας». Μόνο για περιστασιακή χρήση, μετά από σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις ή εάν μια αντισυλληπτική μέθοδος απέτυχε (π.χ. έσπασε το προφυλακτικό). Στην Ελλάδα κυκλοφορούν 2 σκευάσματα. Το ένα περιέχει Λεβονοργεστρέλη (Norlevo), ενώ το άλλο περιέχει Θειική Ουλιπριστάλη (Ella One). Η μέγιστη αποτελεσματικότητα επιτυγχάνεται, εάν η λήψη τους γίνει στις πρώτες 24 ώρες μετά την επαφή. Δεν αναφέρονται μακροπρόθεσμες παρενέργειες, ούτε επηρεάζεται η μελλοντική γονιμότητα. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να λογίζεται σαν συστηματική μέθοδος αντισύλληψης!
Ενδομήτρια σπειράματα. Το ενδομήτριο σπείραμα ή σπιράλ είναι μία μικρή συσκευή από εύκαμπτο πλαστικό και χαλκό. Η παρουσία του σπειράματος προκαλεί αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος και καταστρέφει τυχόν σπερματοζωάρια που εισέρχονται στην ενδομητρική κοιλότητα. Η δράση τους διαρκεί συνήθως 3 με 5 έτη.
Στο εμπόριο κυκλοφορεί επίσης και το σπιράλ βραδείας απελευθέρωσης ορμόνης (προγεστερόνη) που δρα για περίπου 5 χρόνια. Εκτός της αντισυλληπτικής δράσης, μειώνει σημαντικά την απώλεια αίματος κατά την έμμηνο ρύση (χρήσιμο σε περιπτώσεις όπως πχ. αναιμία). Δρα τοπικά και έτσι ελάχιστη ποσότητα ορμόνης εισέρχεται στον οργανισμό.
Χειρουργική επέμβαση στείρωσης. Μπορεί να αφορά είτε τον άνδρα είτε τη γυναίκα και γίνεται υπό γενική αναισθησία. Η απολίνωση ή αλλιώς περίδεση σαλπίγγων, είναι μια χειρουργική τεχνική για μόνιμη στείρωση της γυναίκας (αποτελεσματικότητα 99,5%). Σήμερα πραγματοποιείται σχεδόν αποκλειστικά λαπαροσκοπικά ή εναλλακτικά μετά από συνεννόηση κατά τη διάρκεια καισαρικής. Έχει μόνιμα αποτελέσματα που δεν αντιστρέφονται.

Παρενέργειες αντισυλληπτικού χαπιού

Οι συνήθεις παρενέργειες των αντισυλληπτικών είναι οι εξής:

αλλαγές στη διάθεση
μεσοκυκλική αιμορραγία (spotting) 10%-20%
αίσθημα τάσης στους μαστούς
ναυτία
ελαφριά κατακράτηση υγρών, όχι πάνω από 100 ml
κατάθλιψη
εμφάνιση χλοάσματος
κεφαλαλγία
αμηνόρροια μετά τη διακοπή των δισκίων -που παρατηρείται στο 1% των γυναικών
λιγότερα συχνές παρενέργειες είναι η πιθανότητα για θρομβοεμβολικά επεισόδια, 4-6 φορές περισσότερο από τις γυναίκες που δε λαμβάνουν, και πολύ περισσότερο σε γυναίκες με βεβαρημένο ατομικό ή και οικογενειακό ιστορικό σε σχέση με θρομβώσεις και διαταραχές της ηπατικής λειτουργίας.

Πλεονεκτήματα αντισυλληπτικού χαπιού

Τα αντισυλληπτικά έχουν πολλά πλεονεκτήματα. Εκτός από την αποτελεσματικότητά τους στην αποφυγή εγκυμοσύνης (99,7%), στα πλεονεκτήματά τους περιλαμβάνονται:

η ελάττωση της προεμμηνορυσιακής τάσης
η ύφεση των συμπτωμάτων δυσμηνόρροιας
η ελάττωση της απώλειας αίματος κατά την περίοδο
ο μικρότερος κίνδυνος εμφάνισης καλοήθων παθήσεων του μαστού
η χαμηλή συχνότητα κύστεων των ωοθηκών
η ελάττωση του κινδύνου εξωμήτριων κυήσεων
η μειωμένη επίπτωση καρκίνου του ενδομητρίου και των ωοθηκών.

Αξίζει να σημειωθεί πως είναι «εργαλεία» για τη ρύθμιση της περιόδου και σε συνδυασμό με αντιανδρογόνα, όπως η οξεϊκή κυπροτερόνη, έχουν θέση στη θεραπεία της ακμής και της υπερτρίχωσης.

Τα αντισυλληπτικά βοηθούν την ανάπτυξη του καρκίνου;

Υπήρχαν πάντα φήμες ότι το αντισυλληπτικό χάπι ήταν και η αιτία για τη δημιουργία καρκίνου του μαστού και καρκίνο των ωοθηκών. Τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι ο κίνδυνος για καρκίνο του ενδομητρίου μειώνεται κατά 50% σε σχέση με τις γυναίκες που δεν παίρνουν. Για τον καρκίνο των ωοθηκών το ποσοστό μείωσης του κινδύνου φθάνει το 60% σε σχέση με τις γυναίκες που δεν το χρησιμοποιούν. Η λήψη του χαπιού δεν σχετίζεται με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, που οφείλεται στο 95%-98% των περιπτώσεων στον HPV. Τέλος, όσον αφορά τον καρκίνο

Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα βίντεο με τις μεθόδους αντισύλληψης και πως εφαρμόζονται: