Αδαμάντιος Κοραής: ο εκφραστής του Νεοελληνικού Διαφωτισμού

Πηγή εικόνας: www.el.wikipedia.org

Ο Αδαμάντιος Κοραής αποτελεί μια από τις σημαντικότερες προσωπικότητες του νεότερου ελληνισμού αλλά και του νεοελληνικού διαφωτισμού, καθώς προχώρησε σε μια ιδιαίτερα πρωτοποριακή έκδοση έργων αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Παράλληλα, υποστήριξε με σθένος τις γλωσσικές του απόψεις έχοντας ως βάση την καθαρεύουσα σε μια μορφή μετριοπαθή, με απώτερο στόχο την απομάκρυνση της πληθώρας των ξένων λέξεων που κυριαρχούσαν στη γλώσσα του λαού.

Πηγή εικόνας:www.el.wikipedia.org

Βιογραφία

Ο Αδαμάντιος Κοραής γεννήθηκε στη Σμύρνη στις 27 Απριλίου 1748. Ο πατέρας του, Ιωάννης Κοραής είχε καταγωγή από τη Χίο και η κύρια  ενασχόληση του ήταν το εμπόριο. Παράλληλα, ο πατέρας του είχε δραστηριοποιηθεί και σε άλλα θεμελιώδη ζητήματα, καθώς συχνά ήταν ή δημογέροντας ή επίτροπος των ιδρυμάτων της κοινότητας και του Μετοχίου του Παναγίου Τάφου στη Σμύρνη. Η μητέρα του Αδαμάντιου Κοραή ήταν η Θωμαΐδα Ρυσίου, η οποία γνώρισε και ανάγνωση και γραφή. Η αναφορά στα γνωστικά αντικείμενα αυτά δεν είναι τυχαία καθώς ο αριθμός των γυναικών της εποχής εκείνης που ήξεραν γραφή και ανάγνωση ήταν ελάχιστος. Η μητέρα του είχε καταγωγή  από το Ρύσιο της Μικράς Ασίας και το οικογενειακό της περιβάλλον ήταν ιδιαιτέρα μορφωμένο.

Ο Αδαμάντιος Κοραής αποτέλεσε το πρώτο από τα οκτώ παιδιά της οικογένειας. Ωστόσο, μόνο ο Αδαμάντιος και ο αδερφός του Ανδρέας επέζησαν . Ο Αδαμάντιος Κοραής έμαθε τα πρώτα του γράμματα στην Ευαγγελική Σχολή. Παράλληλα, ήρθε σε επαφή με τη γαλλική γλώσσα και την ιταλική. Σύντομα έμαθε εβραϊκά αλλά και λατινικά από τον Ολλανδό πάστορα του Ολλανδικού προξενείου.

Πηγή εικόνας:www.el.wikipedia.org

Η μετάβαση στο Άμστερνταμ

Η επιθυμία του πατέρα του Αδαμάντιου Κοραή ήταν ο γιός του να συνεχίσει την καριέρα του στο εμπόριο. Κάτι  με το όποιο δεν συμφωνούσε  ιδιαίτερα ο Αδαμάντιος. Ωστόσο,  η συμβιβαστική λύση ήρθε το 1771 με την απόφαση ότι ο Αδαμάντιος Κοραής θα μεταβεί στο Άμστερνταμ, προκείμενου να συνδυάσει τις εμπορικές επιχειρήσεις της οικογένειας, αλλά και να διανθίσει τις πνευματικές του γνώσεις και δεξιότητες. Η παραμονή του στο Άμστερνταμ έχει το χαρακτηριστικό της πολύπλευρης δραστηριότητας του Αδαμάντιου, αλλά και της έντονης μεταστροφής του.  Παράλληλα, μαθαίνει πληθώρα διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων, όπως η εκμάθηση γλωσσών, η εκμάθηση μουσικής, αλλά και θετικών επιστημών.

Η ενασχόληση του με το εμπόριο τον οδηγεί σε νέες πρακτικές. Όμως σύντομα θα έρθει αντιμέτωπος με την αποτυχία καθώς η απόφασή του να ενασχοληθεί με τον τομέα του θαλάσσιου εμπορίου θα έχει απρόβλεπτα αποτελέσματα.  Το 1777 ήταν η χρονιά που ο Κοραής εγκαταλείπει οριστικά το Άμστερνταμ. Ωστόσο, στόχος του είναι να αποφύγει την παραμονή του στην  Οθωμανική Αυτοκρατορία με την ελπίδα ότι σύντομα θα ολοκληρώσει τις σπουδές του.

Πηγή εικόνας:www.el.wikipedia.org

Η επιστροφή του στη Σμύρνη

Ο Αδαμάντιος Κοραής επιστρέφει το 1779 στη Σμύρνη. Παράλληλα με την επιστροφή του, θα έρθει αντιμέτωπος με την οικονομική καταστροφή της οικογένειας του  καθώς πέρα από την χρεοκοπία, η πατρική του εστία  ήταν κατεστραμμένη λόγω μεγάλης πυρκαγιάς που ξέσπασε στην ευρύτερη περιοχή. Ο Αδαμάντιος υπήρξε γραμματέας του επίτροπου πατέρα του στο Μετόχι του Πανάγιου Τάφου. Όμως η έλλειψη ελευθερίας, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο και οι συντηρητικές και αυστηρές κοινωνικές συνθήκες των Τούρκων οδήγησαν τον Κοραή στην απόφαση του να επιστρέψει στη Δύση.

Ο Αδαμάντιος Κοραής το 1782 ταξιδεύει στη Γαλλία για να αρχίσει τις ιατρικές του σπουδές.  Στο διάστημα του 1783 και του 1784 πεθαίνουν και οι δυο γονείς του.  Αδιαμφισβήτητα, οι οικονομικές δυσκολίες ήταν τεράστιες και ολοκληρώνει τις σπουδές του με την οικονομική αρωγή του Μακαρίου Νοταρά.

Μετά την περάτωση των σπουδών του στον κλάδο της ιατρικής  ήρθε σε επαφή με τις φιλολογικές επιστήμες. Επιπλέον, γνώρισε πολλούς επαναστάτες και φιλελεύθερους.  Οι κοινωνικές συνθήκες άσκησαν μεγάλη επιρροή στον Αδαμάντιο Κοραή, γεγονός που τον ώθησε να δημιουργήσει ένα δίκτυο μεταφοράς ελληνικών βιβλίων. Σίγουρα, η μεταφορά αυτή δεν ήταν γνωστή στους Τούρκους .

Πηγή εικόνας:www.el.wikipedia.org

Τα  έργα του Αδαμάντιου Κοραή

Ο Αδαμάντιος Κοραής έκανε μεταφράσεις στα γαλλικά από ξενόγλωσσα βιβλία για βιοποριστικούς λόγους. Στη συνέχεια έκανε μεταφράσεις ιατρικών κυρίως βιβλίων στα γαλλικά, ενώ παράλληλα άρχισε να συνθέτει κείμενα για τον Ελληνισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα ποιήματά του ᾎσμα Πολεμιστήριον και Σάλπισμα Πολεμιστήριον, τα οποία είχαν σκοπό να ενισχύσουν την αγωνιστική διάθεση και την ελπίδα των Ελλήνων. Ο Κοραής εξέδωσε 66 τόμους βιβλίων. Από αυτούς οι 17 αποτελούν την «Ελληνική Βιβλιοθήκη» και οι 9 τα «Πάρεργα της Ελληνικής Βιβλιοθήκης». Ωστόσο, είχε και εκδοτική δραστηριότητα αλλά και μεγάλο θεολογικό έργο.

Το ζήτημα της γλώσσας για τον Κοραή

Οι απόψεις του Κοραή για το ζήτημα της γλώσσας παρουσιάζονται διάσπαρτες σε πληθώρα κειμένων του. Ο Αδαμάντιος Κοραής είχε ως απώτερο στόχο τη δημιουργία ενός γλωσσικού οργάνου  ικανού  να συμβάλλει στην πνευματική διαύγεια και καλλιέργεια του ατόμου. Ωστόσο, οι συνθήκες που επικρατούσαν μέχρι τότε στο γλωσσικό ζήτημα, δηλαδή από τη μια η αυστηρή χρήση της ομιλούμενης γλώσσας και από την άλλη η επιστροφή στην αρχαία,  απαιτούσε αναμφισβήτητα μια μέση λύση. Έτσι και ο Αδαμάντιος Κοραής διατήρησε μια μέση άποψη. Η άποψη του περιλάμβανε τη χρήση της ομιλούμενης γλώσσας με την άμεση απομάκρυνση των ξένων, αλλά και των ιδιωματικών λέξεων.

Πηγή εικόνας:www.el.wikipedia.org

Ο Κοραής και η Ελληνική Επανάσταση

Ο Αδαμάντιος Κοραής έζησε τη Γαλλική Επανάσταση και ως φυσικό επακόλουθο είχε έντονη επιρροή από τα γεγονότα που βίωσε στη Δύση. Επιπρόσθετα, ήταν σε θέση να καταλάβει την επιρροή που είχε η Γαλλική Επανάσταση στα ελληνικά υπό οθωμανική κυριαρχία δεδομένα. Ωστόσο, περίπου τον Απρίλιο του 1821, ο Κοραής έμαθε την είδηση της Επανάστασης στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες. Η επανάσταση για τον Αδαμάντιο Κοραή θα αποτελέσει μια πρόωρη κίνηση, γεγονός που το επισημαίνει και στην  επιστολή του προς τις Ελληνικές Αρχές τον Αύγουστο 1825.

Ο ερχομός του Καποδίστρια στην Ελλάδα και η ανάληψη των καθηκόντων ήταν μια επιλογή που έβρισκε αντίθετο τον Αδαμάντιο Κοραή. Η αποστροφή του Κοραή προς τον κυβερνήτη της Ελλάδας ίσως προέκυπτε από τις διαφορετικές θέσεις και αρχές που είχαν τα δυο αυτά πρόσωπα. Επιπρόσθετα, ο Αδαμάντιος Κοραής δεχόταν διαρκώς επικριτικές και αρνητικές πληροφορίες από την Ελλάδα, καθώς και για το φλέγον ζήτημα της Χίου, στο οποίο ο κυβερνήτης δεν έβρισκε άμεση λύση.

Πηγή εικόνας:www.el.wikipedia.org

Το τέλος του Αδαμάντιου Κοραή

Η τελευταία περίοδος της ζωής του ήταν ιδιαίτερα δύσκολη λόγω της της άσχημης κατάστασης της υγείας του. Από την παιδική του ηλικία υπέφερε από αιμοπτύσεις, γεγονός που τον είχε εξαντλήσει στα τελευταία χρόνια της ζωής του και επιθυμούσε έντονα το τέλος της ζωής να έρθει γρήγορα. Τελικά, πέθανε στις 6 Απριλίου του 1833 σε ηλικία 84 χρονών. Η ταφή του έγινε στο κοιμητήριο  του Μονπαρνάς το 1833.

Ακολουθεί βίντεο για τον Αδαμάντιο Κοραή

Πηγές

Αδαμάντιος Κοραής, www.el.wikipedia.org, τελευταία πρόσβαση 26/3/2023

Αδαμάντιος Κοραής,www.thetoc.gr,τελευταία πρόσβαση 26/3/2023