Μια ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής

Το βράδυ της 15^ης Ιουλίου η Τουρκία δοκιμάστηκε από μια απόπειρα πραξικοπήματος. 8651 στρατιώτες, καθοδηγούμενοι κυρίως από χαμηλόβαθμους και μεσαίους στην ιεραρχία αξιωματικούς, αποπειράθηκαν να πάρουν τον έλεγχο του κράτους με τη βία. Τα γεγονότα που ακολούθησαν είναι λίγο-πολύ γνωστά, με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να «ανακαλύπτει» τη δύναμη των νέων τεχνολογιών και τον τουρκικό λαό να τον υποστηρίζει στους δρόμους μαχόμενος. Στη συνέχεια, ο αποκαλούμενος και Σουλτάνος ξεκίνησε ένα ανελέητο πογκρόμ κατά των πραξικοπηματιών, 8 από τους οποίους χρησιμοποιώντας ένα ελικόπτερο της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας κατέφυγαν στη χώρα μας, ζητώντας άσυλο και εμπλέκοντας την –ομολογουμένως αδύναμη και ασύντακτη, διαχρονικά- ελληνική εξωτερική πολιτική σε ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα με σημαντικές προεκτάσεις.

Από την πρώτη στιγμή, οι 8 τούρκοι αξιωματικοί αιτήθηκαν άσυλο από τις ελληνικές αρχές. Επομένως, το πρώτο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί, είναι το εάν η αίτηση ασύλου τους θα πρέπει να εγκριθεί. Η σύμβαση της Γενεύης του 1951 για το καθεστώς των προσφύγων ορίζει μεταξύ άλλων ότι πρόσφυγας είναι όποιος βρίσκεται εκτός της χώρας υπηκοότητας του εξαιτίας δικαιολογημένου φόβου δίωξης για συμμετοχή σε συγκεκριμένη πολιτική ομάδα, η οποία διώκεται στη χώρα υπηκοότητας του. Ακόμα, η σύμβαση διευκρινίζει ότι δεν γίνεται δεκτή η αίτηση κάποιου ο οποίος προσπαθεί να ξεφύγει τη δίωξη για σοβαρά ποινικά αδικήματα. Είναι ασφαλές να πούμε ότι οι 8 στρατιωτικοί είναι μέλη μιας διακριτής πολιτικής ομάδας, είτε αυτή λέγεται Κεμαλιστές είτε Γκιουλενιστές είτε οτιδήποτε άλλο, η οποία στην Τουρκία διώκεται, και διώκεται εδώ και πολύ καιρό. Υπογείως πριν την απόπειρα πραξικοπήματος, φανερά και ανελέητα μετά από αυτήν. Όπως βέβαια είναι ασφαλές να ειπωθεί ότι μια απόπειρα πραξικοπήματος είναι –προφανώς- ένα σοβαρότατο ποινικό αδίκημα.

Γίνεται σαφές λοιπόν ότι η Ελληνική Αρχή Ασύλου έχει να επιλέξει ανάμεσα σε δυο ενδεχόμενα. Το πρώτο θα είναι να θεωρήσουνε τους 8 εγκληματίες του κοινού ποινικού, και να απορρίψει την αίτηση με την αιτιολογία ότι προσπαθούν να αποφύγουν την δικαίως κινηθείσα δίωξη τους στη γείτονα χώρα για εγκλήματα κατά της δημοκρατίας και του κράτους, και να τους εκδώσει στην Τουρκία, κάτι που ζήτησαν από την πρώτη στιγμή οι αρμόδιες τουρκικές αρχές. Το δεύτερο είναι να θεωρηθεί ότι οι 8 στρατιωτικοί και η πολιτική ομάδα στην οποία ανήκουν δεν μάχονται ενάντια της δημοκρατίας αλλά υπέρ αυτής, προσπαθώντας να καταλύσουν το αυταρχικό καθεστώς και να εγκαταστήσουν μια –πραγματικά- δημοκρατική διακυβέρνηση.

Λαμβάνοντας υπόψιν τις διώξεις δημοσιογράφων, το κλείσιμο μέσων μαζικής ενημέρωσης, τα πογκρόμ εναντίων διαφωνούντων (τόσο πριν όσο και μετά το πραξικόπημα), την αντιμετώπιση του κουρδικού ζητήματος, την στέρηση βασικών δικαιωμάτων και πολλά ακόμα χαρακτηριστικά της διακυβέρνησης Ερντογάν, αλλά και τα –ελάχιστα, αλλά υπαρκτά- δημοκρατικά δείγματα γραφής των πραξικοπηματιών, η νομική και δημοκρατική ακεραιότητα μάλλον κλίνει προς το δεύτερο ενδεχόμενο. Ειδικά εάν στα παραπάνω συνυπολογίσουμε και το, γκροτέσκο για τα ευρωπαϊκά αλλά όχι και για τα τουρκικά δεδομένα, ιστορικό προηγούμενο, με το στρατό να παίζει τις περισσότερες φορές στη γείτονα ρόλο σταθεροποιητικό και εγγυητικό της δημοκρατίας, κυρίως λόγω της βαθιάς Κεμαλικής παράδοσης.

Βέβαια, η υιοθέτηση της οδού αυτής σχεδόν βέβαια θα επιφέρει σοβαρή κρίση στις σχέσεις με τη γείτονα. Όσο και αν η ηθική και νομική ακεραιότητα την απαιτεί, η χορήγηση ασύλου στους 8 πραξικοπηματίες στην ουσία θα σημαίνει ότι το ελληνικό κράτος αναγνωρίζει την τουρκική κυβέρνηση ως μη δημοκρατική, αυταρχική, της οποίας οι πολίτες πρέπει να αγωνιστούν με κάθε μέσο για την κατάλυσή της. Γίνεται φανερό ότι δεν είναι η διπλωματικότερη των αποφάσεων που μπορεί να λάβει η χώρα μας, με την  υλοποίηση μάλιστα της συμφωνίας μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας για το προσφυγικό-μεταναστευτικό ζήτημα να παραμένει ακόμα εξαιρετικά επίφοβη. Φανερός βέβαια είναι και ο κίνδυνος μιας ακόμα διπλωματικής ταπείνωσης της χώρας μας, μεγέθους ίσου με αυτής της υπόθεσης Οτσαλάν.

Είναι λοιπόν σαφές ότι το ζήτημα της έκδοσης των 8 πραξικοπηματιών είναι ένα εξαιρετικά λεπτό ζήτημα, το οποίο μπορεί εύκολα να κλονίσει τις σχέσεις μας με τη γείτονα χώρα. Το επόμενο ερώτημα που πρέπει να τεθεί λοιπόν είναι το εξής: πώς θα προστατεύσουμε τους 8, χωρίς να κλονίσουμε τις διμερείς μας σχέσεις; Την απάντηση εδώ θα μπορούσε να δώσει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (Ε.Σ.Δ.Α.). Η Ε.Σ.Δ.Α., απαγορεύει την έκδοση οποιουδήποτε ανθρώπου σε χώρα στην οποία απειλείται η ζωή του κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Δηλώσεις του Τούρκου προέδρου και του αρμόδιου υπουργού καθιστούν σχεδόν βέβαιη την επαναφορά τη θανατικής ποινής για τους συμμετέχοντες στο πραξικόπημα της 15^ης Ιουλίου. Επομένως, εφόσον υπάρχει σοβαρή απειλή κατά της ζωής τους στην Τουρκία, οι 8 στρατιωτικοί δεν γίνεται να εκδοθούν στην Τουρκία, ανεξάρτητα από την απόφαση της Ελληνικής Αρχής Ασύλου, διαφορετικά η χώρα μας θα έχει διαπράξει μια σοβαρότατη παραβίαση της ενωσιακής νομοθεσίας.

Τα νομικά και διπλωματικά εργαλεία λοιπόν, υπάρχουν. Αυτό που μένει είναι να φανεί εάν υπάρχει η πολιτική βούληση να σταθεί η χώρα μας στο ύψος των περιστάσεων και να ασκήσει σοβαρή και υπεύθυνη εξωτερική πολιτική, τηρώντας στο ακέραιο τη διεθνή νομιμότητα και μην εκδίδοντας τους 8 Τούρκους Στρατιωτικούς.