Όπως κάθε (οικολογική) πόλη έτσι και το κύτταρο για να ευημερήσει χρειάζεται να μαζεύει και να ανακυκλώνει τα σκουπίδια του. Ένας Ιάπωνας επιστήμονας κατάφερε να δείξει πώς συμβαίνει αυτό. Έτσι την Δευτέρα 3 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε ότι το Νόμπελ Ιατρικής και Φυσιολογίας 2016 πάει στον Yoshinori Ohsumi για «τις ανακαλύψεις των μηχανισμών αυτοφαγίας». Η ανακοίνωση τον βρήκε στο εργαστήριο, όπως είπε.
Ποιος είναι ο Yoshinori Ohsumi;
Ο 71 ετών καθηγητής κυτταρικής Βιολογίας που γεννήθηκε το 1945 στη Φουκουόκα ξεκίνησε την καριέρα του σπουδάζοντας Χημεία στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο αλλά τη βρήκε πολύ καθιερωμένη και ένα πεδίο με λίγες ευκαιρίες. Έτσι στράφηκε στην μοριακή βιολογία αλλά το θέμα του διδακτορικού του (PhD) το 1974 δεν έκανε εντύπωση με αποτέλεσμα να μην μπορεί να βρει δουλειά. Ο συμβουλάτορας του σε μια προσπάθεια να τον βγάλει από το τέλμα στο οποίο βρισκόταν του πρότεινε μία θέση για μεταδιδακτορικό (postdoc) στο Rockefeller της Νέας Υόρκης όπου μελέτησε την in vitro γονιμοποίηση στα ποντίκια για 3 χρόνια. Εκεί βρήκε την ευκαιρία να κάνει στροφή στην καριέρα του και στη συνέχεια να μπορέσει να βρει μια θέση στο πανεπιστήμιο του Τόκιο, όπου ξεκίνησε το οριστικό του project που απέφερε στα 43 του τις σημαντικές ανακαλύψεις που του χάρισαν το Νόμπελ. Από το 2009 καθηγητής στο ινστιτούτο τεχνολογίας του Τόκιο.
Τι είναι η αυτοφαγία;
Η ιστορία αρχίζει από πολύ νωρίς όταν ο πατέρας της αυτοφαγίας βέλγος κυτταρολόγος Christian de Duve ανακαλύπτει το λυσόσωμα (ανακάλυψη για την οποία τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ το 1974) και γίνεται μπαμπάς και νονός αυτής της νέας έννοιας (“autophagy” από «εαυτόν + φάγειν»).
Τα κύτταρα λόγω του μεταβολισμού τους και του τοξικού περιβάλλοντος γεμίζουν βλαπτικές ουσίες από τις οποίες πρέπει να γλιτώσουν. Χάρη στην αυτοφαγία απελευθερώνονται από τις τοξίνες και αυτοεπισκευάζονται. Τα λυσοσώματα περιέχουν ένζυμα ικανά να διασπούν ότι εισέρχεται σε αυτά και έτσι αποτελούν το οργανίδιο – κλειδί για αυτήν την διαδικασία, δηλαδή μια εσωτερική ανακύκλωση.
Γιατί πήρε το βραβείο;
Παρότι όμως οι επιστήμονες συμφωνούσαν πως υπάρχει αυτός ο μηχανισμός και πως τα λυσοσώματα παίζουν κάποιο ρόλο ελάχιστα ήταν γνωστά ως τις αρχές του ’90 οπότε και ξεκίνησε ο Ohsumi να μελετά πώς το κύτταρο ελέγχει την διαδικασία της αυτοφαγίας. Σύντροφός του η μαγιά, ένας μονοκύτταρος μικροοργανισμός δημοφιλής ανάμεσα στους επιστήμονες. Όπως είπε και στην συνέντευξη του για το Νόμπελ “”There is no finish line for science. When I find an answer to one question, another question comes up. I have never thought I have solved all the questions. So I have to keep asking questions to yeast.”
Λόγω του μεγέθους της όμως – η μαγιά είναι πολύ μικρή – τα οργανίδια της είναι σχεδόν αόρατα. Δεν μπορούσε επομένως να είναι σίγουρος ότι η αυτοφαγία καν συμβαίνει σε αυτούς τους μύκητες. Ο Ohsumi σκέφτηκε λοιπόν να μπλοκάρει την διαδικασία, να δει τι θα γίνει και να αφήσει να συσσωρευτούν οι περιττές ουσίες έτσι ώστε να γίνουν τα οργανίδια ορατά. Ξέροντας ότι η αυτοφαγία μπορεί να είναι μια αντίδραση στην ασιτία ξεκίνησε «αυστηρή δίαιτα» στους μύκητες. Έτσι μέσα σε λίγες ώρες παρατήρησε ότι τα κενοτόπια γέμισαν και ήταν συνεπώς αυτοφαγικά κυστίδια. Έτσι όχι μόνο απέδειξε την αυτοφαγία στους μύκητες αλλά και βρήκε τον τρόπο που θα την μελετά.
Γιατί είναι σημαντική ανακάλυψη;
8,000,000 κορόνες δηλαδή 830,000 ευρώ θα δοθούν στον Ohsumi για την συνέχιση των ερευνών του πάνω στην ανακάλυψη των μηχανισμών της αυτοφαγίας θέτοντας το ερώτημα γιατί τέτοιος ζήλος. Η αυτοφαγία λοιπόν βάση των μελετών του αλλά και άλλων συντελεί στην πρόληψη του καρκίνου, τη διατήρηση του μεταβολισμού και την προστασία ενάντια σε ποικίλα νοσήματα. Ενώ στις περιπτώσεις που καθίσταται δυσλειτουργική νευρολογικά νοσήματα, διαβήτης και κακοήθειες αναπτύσσονται. Το μέλλον θα είναι φάρμακα που θα επεμβαίνουν στην αυτοφαγία και θα την ρυθμίζουν προς το όφελος του οργανισμού.
Τι είπαν για αυτόν;
Η επιτροπή είπε ότι «τα ευρήματά του οδήγησαν σε μια νέα ιδεολογική δομή στην κατανόηση του πώς το κύτταρο ανακυκλώνει το περιεχόμενο του» και τονίζει ότι «άνοιξαν τον δρόμο στην κατανόηση πολλών φυσιολογικών διαδικασιών, όπως η προσαρμογή στον υποσιτισμό ή η αντίδραση στη λοίμωξη.»
Οι συνάδελφοι του είπαν ότι είναι ένας ήσυχος άνθρωπος και ότι δεν εκπλήχθηκαν για το γεγονός ότι βραβεύτηκε.
Τι είπε αυτός για το βραβείο;
«Εξαιρετικά μεγάλη τιμή» χαρακτήρισε την απονομή του βραβείου ο Ohsumi. Σε ερώτημα γιατί ασχολήθηκε με την αυτοφαγία, απάντησε ότι «ήθελα να κάνω κάτι διαφορετικό από τους άλλους ανθρώπους και σκέφτηκα ότι η αποσύνθεση θα ήταν ένα ενδιαφέρον ζήτημα». «Ως παιδί το Νόμπελ ήταν ένα όνειρο, αλλά όταν ξεκίνησα την έρευνά μου ήταν πια έξω από τους στόχους μου», είπε σε ρεπόρτερ στο Τόκιο.
«Δυστυχώς οι νέοι σήμερα ψάχνουν για μια σίγουρη δουλειά και φοβούνται να πάρουν ρίσκα.», παρατήρησε, « Έτσι οι περισσότεροι επιλέγουν να δουλεύουν στα πιο δημοφιλή πεδία της επιστήμης γιατί αυτός είναι ο ευκολότερος τρόπος να δημοσιευτεί μια εργασία τους.»
Τα μούσια και η δύσπιστη σύζυγος
Στο Japan News υπάρχει ένα άρθρο για το μούσι του Νομπελίστα καθώς είναι το σήμα κατατεθέν του. Διαβάζουμε λοιπόν ότι το μήκος του αντανακλά την πορεία ως ερευνητής αφού το μακραίνει από τα 20 του. Για χάρη όμως της γυναίκας του Mariko και των δημοσιογράφων φαίνεται ότι το περιποιήθηκε και το κόντυνε λιγάκι μετά από συμβουλή της συζύγου του πριν το press conference τη Δευτέρα. H Mariko έχοντας συνηθίσει στα πειράγματα του στην αρχή δεν το πίστεψε όταν άκουσε για την διάκριση αλλά εντέλει πείσθηκε.
Το βραβείο θα δοθεί σε τελετή στην Στοκχόλμη στις 10 Δεκεμβρίου, επέτειο της ημέρας που πέθανε ο ιδρυτής των βραβείων Νόμπελ, Alfred Nobel,το 1896. Μπορείτε να το παρακολουθήσετε live μέσω της επίσημης ιστοσελίδας.
Παραπομπές
https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2016/press.html
